احمد دانایی نیا

احمد دانایی نیا

مدرک تحصیلی: استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۵ مورد از کل ۱۵ مورد.
۱.

ویژگی های منظر فرهنگی عشایر بختیاری و تأثیر آن در ساختار معماری کوچ نشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان طبیعت قرارگاه عشایری فرهنگ ایل بختیاری معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 764 تعداد دانلود : 136
بیان مسئله : منظر فرهنگی، منظر متأثر از فرهنگ و برآمده از تعامل بین انسان و طبیعت در طول زمان است. در این میان، فرهنگ نقش عامل و طبیعت نقش واسطه را بر عهده داشته و منظر فرهنگی محصول این دو است. منظر فرهنگی اقوام ایران بسیار متنوع و گوناگون است؛ به طوری که در مکان های جغرافیایی به ظاهر مشابه نیز شاهد تفاوت های عمیق و بعضاً متفاوت آنها با یکدیگر هستیم. باید اذعان داشت که عدم توجه به عناصر منظر فرهنگ ساز در دهه های اخیر سبب از بین رفتن برخی از خصوصیات بومی و تخریب منظر فرهنگی عشایر شده است. شناسایی این عوامل کمک شایانی به استمرار حیات این میراث غنی و احیای این مناظر می کند. در این پژوهش در پی یافتن این تفاوت ها و عوامل به وجودآورنده آنها در بین این اقوام و تأثیر آن بر الگوی مسکن و ساختار معماری آنها و به طور خاص، در بین عشایر بختیاری هستیم. سوالی که مطرح می شود این است که آیا گون به گون شدن فرهنگ سبب شکل گیری مناظر فرهنگی متفاوتی می شود؟ و اگر چنین است، متغیرهایی که سبب شکل گیری فرهنگ عشایر می شوند، کدامند و چگونه در معماری آنان نمود پیدا می کند؟ هدف : پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات میدانی، به بررسی مهم ترین ویژگی های منظر فرهنگی عشایر پرداخته و تأثیر این ویژگی ها را بر ساختار معماری آنها در قالب بحث منظر فرهنگی بررسی می کند. بنابراین هدف انجام مطالعات معماری عشایری و بررسی شناخت ویژگی های منظر فرهنگی آنان، تلاش برای شناسایی و ارایه الگوی منظر فرهنگی برآمده از زندگی عشایری است. روش تحقیق : پژوهش مبتنی بر روش کیفی و به لحاظ روش شناسی بر توصیف و تحلیل متکی است. نتیجه گیری : یافته ها مبین آن است که عامل اقلیم، مرتع، کوچ، قرارگاه های عشایری، معیشت، مصالح و تکنولوژی ساخت و منابع در دسترس، جایگاه زن، سنت و زبان، تفریح و سرگرمی، مذهب، دین و باورها، رنگ، امنیت و خویشاوندی در ایجاد الگوی منظر فرهنگی عشایر نقش به سزایی دارند. نتایج نشان می دهد که عوامل جغرافیایی و اقتصادی بر شکل گیری فرم چادر و نحوه قرارگیری آنها، استفاده از مصالح بوم آورد و ساخت بناهای مکمل اثرگذار است. عامل باور بر رنگ های مورد استفاده، استقرار مطبخ در چادر و جایگاه زنان مؤثر است. عامل مهم نیاز با تشکیل قرارگاه اجتماعی و قرارگیری چادرها به نحوی که دید هر چادر دیگری را تکمیل کند و فضاهای مرتبط با تفریح و سرگرمی مانند «کٌله» بر معماری عشایر تأثیر می گذارد.
۲.

خواندن معماری؛ چیستی، چرایی و چگونگی در جستجوی مدلی برای آشنایی با تاریخ معماری ایران و نقش آن در سپهر معماری

کلید واژه ها: خواندن معماری بسترهای معماری الگوی اسلامی ایرانی معماری سپهر معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 459 تعداد دانلود : 963
آشنایی با «شجره نامه معماری ایران» و بهره گیری از «مبانی، اصول و الگوهای» پایدار نهفته در آن، در مرحله نخست نیازمند خواندن صحیح معماری ایران می باشد. در فرایند خواندن معماری با سه پرسش اصلی روبه رو هستیم. نخست اینکه چه چیز را بخوانیم؟ (به چه وجوه و ابعادی از معماری توجه کنیم؟). دوم اینکه چرا بخوانیم (هدف و محصول خواندن معماری چه باید باشد؟). و در نهایت چگونه بخوانیم؟ (چه مسیر و روشی برای رسیدن به هدف در پیش بگیریم؟). نوشتار پیش رو، در پژوهشی کیفی با تجزیه و تحلیل گفتارها و بیانیه های «پژوهشگران و طراحان» معاصر و سپس طبقه بندی و مدل سازی داده ها تلاش دارد راهی برای نزدیک شدن به پاسخ این سه پرسش در پیش گیرد. برای این منظور، پس از بررسی دیدگاه این دو گروه، مدلی مفهومی طراحی می گردد که در آن سعی شده تعریفی نسبتاً جامع از معماری ایران بر اساس علت های چهارگانه و بسترهای سه گانه مؤثر در تشکیل و تغییر معماری معرفی شود. این مدل به منزله پاسخ به «چیستی معماری» و چهارچوبی برای «چرایی و چگونگی» خواندن آن می باشد. سپس چرایی یا اهداف و کاربرد های خواندن معماری تبیین می شود. مرحله بعد به توضیح چگونگی خواندن معماری و مسیر و روش این فرایند می پردازد و سپس پیشنهادی در قالب یک جدول از فهرست فعالیت های لازم برای خواندن معماری و پیش بینی روش های انجام آن ارائه می گردد. در پایان نتایج و کاربردهای این پژوهش در پنج عرصه «سپهر معماری»، بیان شده است.
۳.

تحلیل راهبردی نقش مرکز محله ها در توسعه پایدار گردشگری روستایی: مطالعه موردی روستای میان رز فومن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری پایدار مرکز محله سوات (SWOT) میان رز(روستا). فومن (شهرستان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 83
نوع معماری مراکز محله در روستاهای واجد ارزش تاریخی می تواند ضمن ایجاد محیط مطلوب برای روستاییان، به رونق اقتصاد روستایی بینجامد و زمینه ساز توسعه روستا باشد. طی دهه های اخیر، در برنامه ریزی های راهبردی نیز بر نقش محله ها به عنوان محور اصلی توسعه تأکید شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی نقش مرکز محله در ارتقای گردشگری روستایی و بهره مندی از ظرفیت های آن به منظور توسعه این صنعت در روستای میان رز شهرستان فومن بود و در این راستا، سه پرسش مطرح شد: «شاخصه های گردشگری پایدار روستایی کدامند؟»، «توسعه مرکز محله چگونه در گردشگری پایدار روستا مؤثر خواهد بود؟» و «ظرفیت ها و محدودیت های مرکز محله در گردشگری پایدار کدامند؟». روش پژوهش، بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی بود. گردآوری اطلاعات به شیوه های کتابخانه ای، مطالعات میدانی، مصاحبه و پرسشنامه باز صورت گرفت؛ و تحلیل داده ها نیز به روش های سوات (SWOT) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. در ارزیابی نهایی، مجموع امتیاز عوامل داخلی بیانگر بیشتر بودن نقاط قوت نسبت به نقاط ضعف بود؛ و مجموع امتیاز عوامل خارجی نیز بیشتر بودن فرصت های توسعه محله نسبت به تهدیدها را نشان می داد. نتایج مبین نقش بالای مرکز محله در توسعه گردشگری روستای میان رز از طریق توسعه اقتصادی، مشارکت ساکنان، افزایش رفاه اجتماعی، احساس امنیت، ارتقای آموزش و دانش زیست محیطی بود، که با برقراری تعادل میان ابعاد زیستی، اجتماعی و اقتصادی، اتخاذ راهبرد تهاجمی، تقویت نقاط قوت و بهره مندی از فرصت های موجود (مانند گسترش واحدهای خدماتی، بهبود واحدهای اقامتی و ارتقای کیفیت مسیرهای سواره و پیاده) تحقق می یابد. 
۴.

مکان یابی اسکان موقت زلزله زدگان در بافت تاریخی؛ مبانی و راهبردها مطالعه موردی: محله محتشم کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسکان موقت مکان یابی بافت تاریخی روش سلسله مراتبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 185 تعداد دانلود : 838
تجارب زلزله های پیشین در ایران حاکی از نبود برنامه اسکان مبتنی بر ظرفیت های مکانی جامعه آسیب دیده است. به دلیل آسیب پذیری زیاد بافت های تاریخی و به منظور کاهش هزینه های اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن، مکان یابی اسکان موقت زلزله زدگان، یکی از مهم ترین چالش های برنامه ریزان به شمار می آید و نیازمند برنامه ریزی و بازطراحی است. با عنایت به نقاط کانونی بالقوه موجود ازجمله ابنیه متروکه و زمین های بایر، برنامه ریزی برای اسکان موقت زلزله زدگان در این گونه بافت ها ظرفیت هایی دارد که در صورت بهره مندی درست از آنها، آسیب های اجتماعی و ابعاد روحی - روانی ناشی از وقوع بحران به کمترین حد ممکن کاهش خواهد یافت. انتظار می رود با مکان گزینی درست محل های اسکان موقت، ضمن تمرکز برنامه ریزی های مبتنی بر ظرفیت های محلی، زمینه های کاهش مخاطرات اجتماعی و ابعاد اقتصادی نیز فراهم شود. پژوهش حاضر، کمّی و مبتنی بر تحلیل داده هاست. در حوزه روش شناسی، ضمن انجام مطالعات کتابخانه ای و واکاوی موضوع زلزله در بافت های تاریخی و مطالعات میدانی مبتنی بر نرم افزار GIS و روش سلسله مراتبی(AHP)، مکان های مناسب اسکان موقت اولویت بندی و تعیین شده اند. یافته های پژوهش مبین آن است که فاصله از سکونتگاههای پیشین، کاربری های منتخب برای اسکان، فاصله از شریان های دسترسی، فاصله از مراکز امدادی و مراکز بحران زا، مهم ترین مؤلفه های اثرگذار در مکان گزینی اسکان موقت به شمار می رود. در محله محتشم فضاهای باز، بایر و مخروبه و نیز آب انبارها ظرفیت های بالقوه ای هستند که غالباً در منطقه امن قرار گرفته اند و قابلیت تغییر کاربری را به فضاهای اسکان موقت دارند؛ به گونه ای که با طراحی یا باززنده سازی آنها، ساکنان در نزدیکی محل زندگی خود اسکان داده و از سرانه مطلوب شانزده مترمربعی به ازای هر نفر بهره مند خواهند شد.
۵.

بازشناسی عمارت تاریخی شاسوسا(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 980
بنای تاریخی شاسوسا در میان اراضی زراعی دشت ملاحبیب در حدود دو کیلومتری شهر کاشان و در کنار جاده قدیم آران وبیدگل، پشت خط راه آهن کاشان قرار گرفته است. ساختار بنا یک چهارطاقی است با پوشش کلنبو به عنوان طاق، و گوشواره های طاق از نوع سه کنج است. این بنا یک بنای خشتی است و مصالح آجر تنها در قسمت رینگ طاق آن به کار رفته است. اندود گچ و کاهگل دو اندود اصلی هستند که به ترتیب در بدنه های داخلی وخارجی بنا استفاده شده اند. این فضا در میان زمینی با دیواری گلی و آجری محصور شده است. قدیمی ترین سندی که از این عمارت ذکری به میان آورده، کتاب تاریخ کاشانِ ضرابی است. اما آنچه باعث شده نام این بنا بر سر زبان ها بیفتد، شعری از سهراب سپهری به نام «شاسوسا»ست که در مجموعه شعر آوار آفتاب وی به چاپ رسیده است. با توجه به اینکه تاکنون مطالعات دقیقی راجع به دوره بندی تاریخی و کاربری این بنا صورت نگرفته، در این مقاله سعی شده است با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی، به پاسخی دقیق درباره دوره بندی تاریخی و نوع کاربری بنا برسد. با استناد به این مطالعات، می توان گفت که عمارت شاسوسا، در گذشته بنایی مذهبی بوده و به عنوان زیارتگاه، مورد توجه اهالی منطقه کاشان بوده است.
۶.

بازشناسی الگوی معماری باغ عمارت فرح آباد مبتنی بر مطالعات تطبیقی باغ عمارت های همجوار(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 406 تعداد دانلود : 344
در میان الگوهای مختلف معماری، بازشناسی الگوهای معماری باغ در منطقه کاشان، اهمیت بسزایی دارد. این پژوهش در جست و جوی آن است که الگوها و بسترهای سازنده معماری باغ عمارت فرح آباد را بازشناسی کند. در این باره، با دو پرسش اصلی مواجهیم: نخست آنکه چه الگوهایی در شکل گیری معماری باغ عمارت فرح آباد اثرگذار بوده است؟دوم آنکه با توجه به قرابت هایی که میان الگوی معماری باغ عمارت فرح آباد و معماری باغ فین کاشان وجود دارد، آیا می توان باغ فین را الگو و مبنای شکل گیری باغ عمارت فرح آباد دانست؟ «جهت گیری ساخت»، «نظم آب»، «نظم گیاه»، «سلسله مراتب»، «جانمایی عناصر» و «معماری عمارت» متغیرهایی هستند که پژوهش بر مبنای آن شکل گرفته است. در حوزه روش شناسی، پژوهش مبتنی بر روش کیفی، به مقایسه تطبیقی باغ فرح آباد با چهار باغ همجوار پرداخته و سپس از طریق قیاس میان نظام های سازنده این باغ با باغ فین، به بازشناسی الگوهای معماری باغ فرح آباد پرداخته است. یافته های تحقیق مبین آن است که باغ فین به عنوان یک کهن الگوی شناخته شده، مبنای طراحی باغ فرح آباد بوده است. هر دو باغ در طول تاریخ حیات خود، حاکم نشین بوده و این ویژگی در کنار نظم های چهارگانه اشاره شده، فرضیه الگوبرداری بسترهای شکلی و فرمی باغ فرح آباد از باغ فین را قوّت می بخشد. 
۷.

گونه شناسی شباک معرق در معماری گنبدخانه مساجد (مقایسه تطبیقی شباک در گنبدخانه مساجد تیموری یزد و صفوی اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شباک معماری گنبد گونه شناسی کاشی معرق تکنیک و فرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 744 تعداد دانلود : 21
سیر تحول شباک ها و شیوه نوررسانی به گنبدخانه ها، همواره یکی از دغدغه های مهم معماران بوده و واکاوی آن از حیث سیر تحول و تکنیک، در زمره پژوهش هایی است که به رغم اهمیت، مغفول مانده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که با توجه به ارتقاء فناوری ساخت گنبد در دوره های تیموری و صفوی، از منظر فرم، تکنیک و روش اجرا، نوررسانی به فضای گنبدخانه از طریق شباک ها چگونه انجام می شده است؟ شیوه گردآوری اطلاعات این تحقیق کیفی، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. در بخش مطالعات میدانی، سیر تحول شباک معرق در گنبدخانه مساجد از منظر نقوش، فرم، تعداد و ابعاد در دو دوره مهم تاریخ معماری ایران (تیموری و صفوی)، در شهرهای یزد و اصفهان مطالعه شده است. یافته ها مبین آن است که موقعیت نورگیرها در دو دوره مطالعاتی، به یک چهارم پایین گنبد (محدوده پاکار) منتقل شده است. در این بخش، به دلیل ازدیاد ضخامت گنبد، امکان ایجاد نورگیر، بیش تر وجود دارد. علاوه بر این، اندازه قاب معرق مشبک ها نیز افزایش یافته و فرم ساده و مستطیل شکل تیموری به قوس جناغی تبدیل شده است؛ اما از ظرافت نقوش نسبت به معرق مشبک های تیموری کاسته شده و به دلیل استحکام بیش تر معرق مشبک ها، از معرق های دوبندی و درشت تر استفاده شده است؛ هم چنین اضافه شدن حمیل به حاشیه نقوش نورگیرها، باعث بهتر دیده شدن آن ها از فاصله دور و تشخیص بهتر متن و حاشیه شده است. ترکیب رنگ از مباحث مهم در تنظیم میزان نور بوده و این ترکیب از دوره تیموری به رنگ های درخشان تبدیل شده و به دلیل پیشرفت های فنی در پخت لعاب در دوره صفوی، رنگ آبی متمایل به سبز به ترکیبات رنگی شباک ها اضافه شده است. در معرق مشبک های مساجد یزد، نقوش هندسی غالب است و نورگیرها مستقل از تزیینات گنبد و بسیار ساده طراحی شده اند. در معرق مشبک های مساجد اصفهان، نقوش اسلیمی و ختایی به شکل یک دوم متن به صورت آیینه ای در کل متن تکرار شده اند و به صورت قرینه در یک قاب قرار گرفته اند.
۸.

سیر تحول شکل و تزئینات معماری گونه میزهای سفالی شش ضلعی دوره سلجوقی در ایران و ایوبیان سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران سوریه میزهای سفالی دوره سلجوقی دوره ایوبیان تزئینات شکل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 700 تعداد دانلود : 622
 ایران دوره سلجوقی و سوریه دوره ایوبی دو منطقه مهم در تولید آثار سفالی فاخر در قرون ششم و هفتم بوده اند. یکی از تولیدات منحصربه فرد این دو منطقه میز های سفالی کوچک و کوتاهی است که محلی برای قرار دادن اشیا بوده و در تزئین آنها از الگوهای معماری بهره برداری شده است. این آثار از تولیدات رایج و مشابه دوره سلجوقی ایران و ایوبیان سوریه به شمار آمده که به دلایل مهاجرت، تجارت و جنگ، تحت تأثیر یکدیگر بوده اند، به گونه ای که تولید میز ها در هیچ یک از دوره های تاریخی مشابه این دو منطقه نبوده است. هدف از انجام این تحقیق آن است که با مقایسه و تطبیق میزهای ایران و سوریه، ضمن پرداختن به شباهت ها و تفاوت های موجود، سیر تحول میزها از طریق تجزیه وتحلیل تزئینات، شکل و نحوه ساخت، موردبررسی قرار داده و به تأثیرپذیری این آثار از یکدیگر پرداخته شود تا از این رهیافت بتوان به شناخت کمی و کیفی و میزان اثرگذاری معماری بر ساخت و تزئین آنها دست یافت. سؤال های این پژوهش عبارت اند از: 1. نقوش به کاررفته در تزئینات میز های سفالی ایران و سوریه چه هستند؟ 2. شباهت ها و تفاوت ها بین شکل و تزئینات میز های سفالی مناطق ذکرشده کدام اند؟ 3. در ساخت شکل و تزئینات میزهای سفالی از چه روش هایی استفاده شده است؟ پژوهش کیفی است و در حوزه روش شناسی متکی بر توصیف و تحلیل است. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. در این خصوص، با تکیه بر منابع معتبر، چهارده نمونه میز سفالی از موزه های داخل و خارج، جمع آوری شده و موردبررسی قرارگرفته اند. جهت تحلیل دو نمونه از میزهای ایران روش میدانی و بازدید مستقیم از موزه سفال و آبگینه تهران انجام شده است. تزئینات و ساختار ساده تا پیچیده این آثار مانند تزئینات ساده و کم نقش قالبی تا تزئینات پرنقش و ریز زرین فام، ساختار ساده و یک طبقه ای میزها تا ساختار پیچیده تر و دوطبقه ای آنها و لعاب ساده و تک رنگ میزها تا لعاب پیچیده و باارزش زرین فام، پیشرفت در تحول ساخت میزها را نشان می دهد. یافته ها مبین آن است که عناصر معماری حضور چشمگیری در تزئین میزها دارند. این میزها شباهت های کلی و تفاوت هایی در ساختار، تزئینات و لعاب با یکدیگر داشته و در ساخت و تزئین آنها از شیوه کاربردی و مهم قالبی استفاده شده است.
۹.

پیوند معماری و تکوّن رفتار اخلاقیِ اسلامی

کلید واژه ها: تکون رفتار اخلاقی هندسه اخلاق معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 593 تعداد دانلود : 222
گسترش ارزش های اخلاقی با ظرفیت های درونی و بیرونی هنر و معماری می تواند نقطه ای برای آغاز رشد اخلاقیات در انسان باشد. اخلاق با ورود به فضاهای معماری و در صورتی که اخلاق عملی را در درون کاربران فضا تقویت کند، می تواند نقش عنصری معنایی را در ایجاد فضایی معناگرا داشته باشد. این معنا (= اخلاق) برای ملموس شدن و تجلی به ساختاری نیاز دارد. هندسه، یعنی کالبد و ساختار فیزیکی در معماری، می تواند این بار مفهومی را در خود جای دهد و پیوندی میان اخلاق و فضای معماری برقرار سازد. پرسش اصلی پژوهش این است که هندسه و اخلاق چگونه پیوند می خورد تا رفتاری اخلاقی در انسان بسازد. روش پژوهش کیفی است. محوریت پژوهش بر چگونگی شکل گیری اخلاق در فعل رفتاری انسان واقع است. نخست به بررسی ماهیت انسان با تحقیق پیرامون شناخت و توصیف رفتار انسان پرداخته شده و مبدأ شکل گیری خصلت ها در انسان مورد مطالعه قرار گرفته و «ساحت های تأثیرپذیر» شناسایی شده است. آنگاه این ساحت ها در شکل گیری اخلاق عملی در «مراحل تکون رفتار اخلاقی» تحلیل شده است. الگوی هندسه اخلاق ساز و نیز سازماندهی فضایی- هندسی اخلاق محور با ترتیب: هندسه قلب، هندسه عقل، هندسه حواس پنج گانه، تکرار واحد های هندسه و تکرار الگو، یافته های این پژوهش را تشکیل می دهد. مصداقی فضایی- هندسی از این روند در معماری زورخانه به بحث گذاشته شده است. در نهایتِ بحث، هندسه و موضوع اخلاق در ساختن رفتار اخلاقی، در نقطه مشترک تأثیرپذیری سه کارکرد نفس و تأثیرگذاری هندسه بر آنها پیوند می خورد و الگویی معماری برای سازماندهی فضایی- هندسی به وجود می آورد.
۱۰.

نقش بینابینی فرهنگی در ماندگاری بافت های تاریخی؛ مطالعه موردی: بافت تاریخی آران و بیدگل(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 206 تعداد دانلود : 676
گذار از دنیای سنت به تجدد، معانی و تفاسیر مختلفی دارد، اما به نظر می رسد آنچه فصل مشترک همه جوامع دارای پشتوانه فرهنگی تاریخی است، آن است که حرکت در مسیر تجدد به منزله نفی گذشته نیست. بررسی جایگاه معماری در کشوری همچون ایران و واکاوی میزان پیوند حال با گذشته نشان می دهد که به معماری تاریخی آن گونه که باید، توجه نکرده ایم و در بهینه ترین حالات و شرایط، در پوسته ها و ظواهر متوقف شده ایم. به نظر می رسد به سبب پیوند عمیق میان فرهنگ و معماری، به ویژه در شهرهای دارای هویت فرهنگی تاریخی، امکان تولید معماری غنی و ماندگار وجود دارد. آران و بیدگل به سبب پیشینه غنی در دو حوزه فرهنگی و معماری، در زمره شهرهایی است که در جریان تحولات ناشی از دوران مدرن، در کشاکش توقف در سنت و حرکت در مسیر تجدد، دستخوش تحولاتی گردیده که در این پژوهش از آن به معماری بینابینی نام برده شده است. پرسش پژوهش آن است که بینابینی فرهنگی چیست و تبیین درست آن چگونه می تواند ضامن حیات فرهنگی تاریخی شهر تاریخی شود؟ نتایج نشان می دهد که اقتصاد و معماری دو مؤلفه مهمی هستند که نوع مواجهه و نحوه تعامل آن ها، نقش تعیین کننده ای در حیات فرهنگ معماری آران و بیدگل خواهد داشت و در حفظ یکپارچگی بافت تاریخی مؤثر خواهد بود.
۱۲.

ارزیابی شاخص های طراحی ورودی ایستگاه مترو در بافت تاریخی شهر تهران مبتنی بر ملاحظات پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پدافند غیرعامل بافت تاریخی تهران ورودی ایستگاه مترو طراحی تحلیل سلسله مراتبی AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 530 تعداد دانلود : 290
تراکم جمعیتی و ازدحام کاربری های اداری و خدماتی در بافت تاریخی و فرسوده شهر تهران، دسترسی به سیستم حمل ونقل آسان و ایمن همچون مترو را به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل نموده است. در میان شاخص های مختلف طراحی مترو، عنصر ورودی که وظیفه برقراری ارتباط فضای داخلی و بیرونی ایستگاه را بر عهده دارد، شاخص مهمی است که از مکانیابی تا طراحی آن، از ظرافت و درعین حال پیچیدگی خاصی برخوردار بوده و نیازمند پیش بینی های دقیقی است. ایستگاه های مترو به عنوان یکی از مراکز جمعی شهری با اهمیت که در پهنه بافت تاریخی تهران گسترده شده، این امکان را فراهم می کنند که بتوان در مواقع بروز حوادث از آنها برای اسکان موقت و امدادرسانی اضطراری استفاده نمود. به کارگیری الزامات پدافند غیرعامل در طراحی اجزای ایستگاه مترو یکی از مهم ترین راه های تأمین امنیت مترو در شرایط بحران است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی ورودی ایستگاه های مترو در هسته تاریخی شهر تهران مبتنی بر استانداردها و تعیین شاخص های طراحی ورودی ایستگاه مترو مبتنی بر ملاحظات پدافند غیرعامل است. پژوهش حاضر به صورت کیفی و از نوع کاربردی است. ابتدا با بررسی آیین نامه ها، شاخص های طراحی ورودی ایستگاه مترو با توجه به ملاحظات پدافند غیرعامل استخراج گردیده است. شاخص های استخراج شده با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی AHP در منطقه دوازده تهران مورد ارزیابی قرار گرفته و درجه اهمیت (وزن) هریک از معیارها و گزینه ها با توجه به آیین نامه های یاد شده با استفاده از نرم افزار Expert Choice و اولویت بندی شاخص ها مبتنی بر روش تحلیل حساسیت محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد که دو معیار «فاصله ساختمان ورودی» تا شریان های اصلی و «نحوه دسترسی به ورودی ها» با وزن نسبی 205/0 و 027/0 به ترتیب، بیشترین و کمترین تأثیر را در طراحی ورودی ایستگاه مترو دارا هستند و بر این اساس، ورودی ایستگاه مترو دروازه دولت با دارا بودن پنج شاخص از نه شاخص استاندارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده و به عنوان برترین ورودی ایستگاه تعیین گردیده است.
۱۳.

نظام هندسی زمینه های رسمی بندی یک پا، برگرفته از دایره محیطی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هندسه در معماری رسمی بندی دایره محیطی زمینه کار نسبت هندسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 688
هنر رسمی بندی یکی از الگوهای شاخص و اصیل در معماری سنتی است که زمینه را برای پوشش طاق فراهم می کند. این هنر بومی، نمادی از تسلط معماران ایرانی به علم هندسه محسوب می شود. برخلاف سایر تزئینات هندسیِ معماری ازجمله یزدی بندی، مقرنس و کاسه سازی، رسمی بندی به زمینه دقیق و منظمی نیاز دارد. هرچند زمینه های مناسب برای اجرای رسمی بندی به طور تجربی با آماده سازی زمینه از طریق تغییرات در پای کار مهیا می شده​اند، ولی نقاط ابهامی در تناسب ابعادی زمینه کار و نوع رسمی متناسب وجود داشته و راهکارهای ارائه شده خالی از اشکال نیست. در این مقاله که به طور خاص به زمینه رسمی های برگرفته از دایره محیطی پرداخته شده، ابتدا پیشینه رابطه ریاضی دانان با معماران و نقش هندسه در معماری موردبررسی قرار گرفته و سپس، با ارائه تعریف و جایگاه رسمی بندی و آرای صاحب نظران، به نحوه شکل گیری انواع رسمی در دایره محیطی و تحلیل آن پرداخته شده است. تعیین نمودار فراوانی هر یک از رسمی بندی ها، استخراج تناسب ابعادی زمینه های رسمی بندی، تبیین نظام هندسی و روابط ریاضی بین آنها از یافته های این مقاله است.
۱۴.

امکان سنجی اعطای کاربری به خانه های تاریخی، مبتنی بر مدل مکانی کانتر (نمونه موردی: خانه تاریخی ملاصدرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کلید واژگان: امکان سنجی اعطای کاربری خانه ملاصدرا احیاء مدل مکان کانتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 882
مکان، قسمتی از یک فضا است که از طریق عواملی که در آن قرار دارند، صاحب هویت شده و برای فرد یا گروهی از مردم واجد معنی می شود. "دیوید کانتر" پیوند میان انسان و محیط را از طریق مفهوم "مکان" تشریح و گسترش آن به قلمرو فیزیکی قابل تبیین است. محور اصلی نظریه مکان، مدلی است که بیانگر رابطه ی میان عوامل سازنده هر مکان است و شامل ویژگی های فیزیکی محیط، فعالیت ها و معنا است. حال این سوال مطرح می گردد که با توجه به ویژگی ها و شرایط خاص هر مجموعه، روند اعطای کاربری جدید و انطباق فعالیت های انسانی با کالبد معماری از چه طریقی شناسایی و پیاده سازی می شود وچگونه می توان با ایجاد همگرایی، بین مؤلّفه های شکل دهنده یک بنای تاریخی، کلیتی یکپارچه را به وجود آورد . هدف اصلی این تحقیق توجه به ضرورت احیاء خانه های تاریخی و احیای آن به مثابه یک مکان در نظر است، که نظر به نمونه موردی پژوهش، خانه تاریخی ملاصدرا در کهک، استان قم ارائه می گردد. رویکرد اصلی نگارندگان در این مقاله، پژوهش موردی است که در آن با بهره گیری از روش تفسیری تاریخی به جمع آوری داده ها اقدام شده و با استفاده از مدل مکان «کانتر» که انطباق سه مولفه «معنا»، «فعالیت» و «کالبد» را جهت احراز مکان ضروری می داند، ویژگی های کاربری سازگار با معانی بنای تاریخی را بیان می کند. بر این اساس به تعیین کاربری مناسب برای مجموعه دست یافته، نتایج حاصل تحت عنوان اندیشکده حکمت و فلسفه، که این کاربری خود موحد معنایی جدید نیست، بلکه سازگار با معنای مستتر در بنا است، این کاربری با توجه به مدل مکانی کانتر، دارای مولفه کالبد، گویای مولفه معنا و شامل مولفه فعالیت است.
۱۵.

تحلیل پیکره بندی فضایی واحدهای مسکونی و محله ای در بافت تاریخی شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن مرکز - محله سازمان یافتگی پیکره بندی معیارهای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 668 تعداد دانلود : 712
سازمان فضایی، به مفهوم چگونگی ترکیب اجزاء، مبتنی بر یک فرایند ادراکی-عملکردی است که در آن، عناصر پیوندی منطقی برقرار نموده و بدین طریق شناخت مکان حاصل می شود. ریخت شناسی الگوی معماری مسکن نیز نشان از انطباق الگوهای معماری مبتنی بر معماری محله است و سبب شده تا کل واحدی به نام معماری محله شکل گیرد. این مهم در طرح های میان افزا مغفول مانده و مسکن، پیوند خود را با معماری محله ازدست داده است. هدف از این پژوهش تبیین معیارهای کیفی پیکره بندی الگوی مسکن با بافت تاریخی مبتنی بر سازمان فضایی مرکز-محله است. بر این اساس، پژوهش با دو پرسش اصلی مواجه است. شاخص های سازمان دهی فضایی مراکز-محله در بافت تاریخی کاشان کدام اند؟ و شاخص های سازمان دهی فضایی مسکن در بافت تاریخی کاشان کدامند؟ روش پژوهش تلفیقی از روش کیفی و کمی است. در حوزه روش شناسی، از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل داده ها مبتنی بر مطالعه میدانی در پنج محله و پنج خانه تاریخی در شهر کاشان استفاده شده است. مبتنی بر یافته ها، پنج شاخص نحوه توزیع کاربری ها، فاصله مرکز تا عناصر پیرامون، سلسله مراتب دسترسی، میزان نفوذپذیری و فضای باز، دارای بیشترین میزان اثرگذاری بر سازمان فضایی مسکن هستند که نسبت معماری محله به معماری خانه ها به ترتیب برابر با 29/1، 52/1، 27/1، 15/1، 83/0 و 38/1 می باشد. نتیجه مبین آن است که معماری مسکن میان افزا می تواند مبتنی بر این شاخص ها، زمینه سازمان دهی مطلوب معماری مسکن در بافت تاریخی را فراهم نماید. و از این طریق، زمینه انطباق و پیوند معماری مسکن با معماری برقرار گردد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان