سید ابولفضل رضوی

محمدکاظم مروی(متولد1133 ه. ق.) یکی از تاریخ نگاران عصر افشاریه است که در کتاب عالم آرای نادری به بازگویی مهمترین ویژگی های هویت دینی جامعه ایرانی اهتمام ورزیده است. این پژوهش می کوشد باشناخت دیدگاه محمدکاظم مروی درموضوع «خودی-دیگری» مذهبی، تاثیر هویت دینی و بازتاب آن را درمحتوا و روش تاریخ نگاری عالم آرای نادری بازجوید. ازاین رو، برای تحقّق این هدف،پرسش های زیرمطرح است: مهم-ترین مؤلفه های «خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ نگاری عالم آرای نادری چیست؟ و مورخ در جهت بازشناسی، تشخیص و تعریف «خودی» مذهبی از «دیگری» مذهبی دوره مورد پژوهش، چگونه مواجهه ای داشته است؟ درپاسخ به این پرسش ها،فرضیهزیرارائه شده است: روند تکوین و تحول عناصر «خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ نگاری عالم آرای نادری، از رویدادهای داخلی و خارجی چندی تأثیر پذیر بوده است. به این معنی که با تکوین حکومت افشاری «خودی- دیگری» مذهبی متأثر از رویدادهای داخلی در چارچوب تضاد درون دینی و مذهبی با عثمانی سنی مذهب و همچنین نزاع قدرت ها و قومیت های معارض داخلی و رقابت های سیاسی و ارضی معنا می یابد و با توجه به همسایگی حاکمیت اهل سنت ازبکان و عثمانی، «دیگری مذهبی» در این دوره بر بنیان تقابل مذهب اهل سنت «دیگری» و تشیع «خودی» با عثمانی و ازبکان بوده است. بنابراین، نوشتارپیش رودرصدداست تا بامعرفى، بررسى و مطالعه ى«خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ نگاری عالم آرای نادری ازطریق درک مفهومى و روش مندگزارش هاى آن، به شناخت وجوه عمده ى حیات فکرى فرهنگى، سیاسى، اجتماعى و مذهبی این برهه دست یابد.