رضا لایق

پدرسالاری و پدرشاهی بنیان های تئوریک خاصی در اندیشه قدما و متأخرین چون؛ افلاطون، مکیاول، توماس هابز و هگل دارد که با بهره گیری از شرایط جوامع سنتی امکان بروز می یابد. همچنین پدرسالاری عربی با بهره گیری از ساختارها و سنن تاریخی-اجتماعی جوامع عرب همچون؛ «قبیله، عقیده، غنیمت» بعنوان استوارترین مجرای انتقال و حفظ قدرت در این جوامع تکوین یافته است. پدرسالاری عربی با دستیابی به ثروت کلان مستخرج از نفت نسبت به تکرار عقیده غنیمت در قشربندی قبیله ای این جوامع که بزرگترین ساختار اجتماعی آنها است، پرداخته و با ایجاد ذهنیت پدرسالارنه نسبت به بازتولید فرهنگی خود در ذهنیت فرد عرب موفق بوده است و همچنین در تصادم با موج جهانی شدن نسبت به جعل و وارونه سازی آن و هر تکان ه ای همچون جهانی شدن که می تواند در لرزاندن پایه های پدرسالاری موثر باشد با بکارگیری و تولید دستگاه تکنوکراسی رفاهی و رفاه فزاینده نسبت به از بین بردن وضعیت سوژه گی فرد و پیش خرید کالا و درخواست سیاسی جامعه اقدام نموده است.

مقاله حاضر می کوشد تبیینی از کم توسعه یافتگی جوامع عرب بدست دهد بر همین اساس استدلال ما این است که پدرسالاری عربی بعنوان کلان ترین عامل این انسداد یعنی کم توسعه یافتگی سیاسی با دولت سالاری و رانتیریسم یعنی سیطره کامل دولت بر قدرت و اقتصاد و پارادایم متصلب نخبگان، با چیدمان سیاسی سیستماتیک جابجایی قدرت در بین خودی ها و با پشتیبانی سنت های قدیمی این جوامع و همچنین کاربرد معیوب و معکوس بروکراسی در فرایندی عکس عقلانی کردن قدرت و دست کاری سیستم اقتصادی و ایجاد شبه بازار به وارونگی توقعات یعنی جابجایی درخواست سیاسی با مصرف، روند توسعه سیاسی را با کندی دچار کرده و پیامدهایی چون جامعه مدنی ضعیف یا ناپیدا، احزاب، نخبگان و بورژوازی وابسته و همچنین مشروعیت وابسته به دهش، عطا و بخشش و کنار نهادن زنان از جامعه را بعنوان پیامد این سیاست به وجود آورده است.