آزیتا موسوی مجد

وجود لکه های ناشی از تماس دست در اثر تورق کتب تاریخی یکی از مشکلات حفظ و مرمت کاغذهای تاریخی طی فرایند تمیزکاری است. این لکه ها معمولاً مقاوم بوده و به راحتی در حلال های معمول حل نمی شوند. بر همین اساس شناخت ساختار آن ها به منظور انتخاب مواد زداینده مناسب لازم و ضروری است. هدف این مقاله بررسی و مطالعه ساختار لکه های ناشی از اثر دست در کاغذهای تاریخی است. این لکه ها با عنوان لکه های چرب در برخی متون معرفی شده اند و بسیاری از آن ها قدمت زیادی داشته و حجم آن در برخی موارد نشانگر میزان استفاده از اثر است. بر این اساس این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که ساختار شیمیایی لکه های ناشی از تماس دست در کاغذهای تاریخی چیست؟ بدین منظور از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه برای شناسایی ساختار لکه ها در 20 نمونه از آثار کاغذی چاپی و خطی با آهار نشاسته از مجموعه داریوش پبدنی در فولادشهر اصفهان استفاده شد. نتایج بررسی نشان داد که ساختار لکه ها متشکل از پروتئین های گوگرددار بوده و فاقد ساختار چرب است. بر این اساس بررسی تطبیقی نتایج حاصل از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه نمونه های تاریخی با پروتئین های حیوانی نشان دهنده شباهت طیف لکه ها با طیف سریشم و ژلاتین است.