مرتضی رحمانی

در مقاله حاضر پس از بیان ضروت تصمیم گیر علمی، مدل های تصمیم گیری چند معیاره وهمچنین فرایند تحلیل سلسله مراتبی، از تکنیک های تصمیم گیر به اجمال معرفی می شوند. در ادامه با توجه به اهمیت سازگاری در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، الگوریتم حداقل مربعات برای محاسبه بردار اولویت تعمیم یافته و روش ساده ای جهت تشخیص عامل ناسازگاری و اصلاح آن در ماتریس مقایسات زوجی ارائه می شود.

فضای سبز شهری با توجه به کارکردهای اجتماعی و محیط زیستی و نیز جنبه های مالی و اقتصادی خود، یکی از مؤلفه های مهم در مدیریت شهری و توسعه شهرها است. گونه های مختلف گیاهان در چهار گروه درخت، درختچه، گیاهان پوششی و گل ها یا گیاهان فصلی، دارای ویژگی های خاصی، از حیث سازگاری با اقلیم تهران و نیاز آبی و همچنین دارای نقش های متفاوتی در برآورده کردن کارکردهای موردانتظار از فضای سبز شهری، به ویژه زیباسازی و کاهش آلودگی هوا با تولید اکسیژن هستند. از این رو مقاله پیشرو، به بررسی معیارهای انتخاب و ارزیابی گونه های گیاهی و تعیین معیارهای مناسب برای فضای سبز شهر تهران و سپس تعیین وزن نسبی هر یک از این معیارها، با نظرسنجی از 35 خبره در قالب روش فرایند سلسله مراتبی تحلیلی گروهی، پرداخته است. اوزان به دست آمده، ابزاری برای ارزش گذاری 60 گونه گیاهی اصلی شهر تهران هستند که با دو روش ارزش دهی ساده (خطی) و TOPSIS انجام شد. نتایج تحقیق نشان دادند که در میان درختان، بلوط همیشه سبز، نارون و سرو نقره ای، ارزشمندترین گونه ها هستند. رتبه های گونه های گیاهی در هر یک از چهار گروه، با دو روش بیان شده، به دست آمدند که تقریباً با یکدیگر مطابقت داشتند. استفاده از این رتبه بندی ها در برنامه واکاری های مناطق شهرداری، علاوه بر افزایش رضایت شهروندان و عمر گونه های گیاهی، بهره وری هزینه فضای سبز شهری را حداقل 33 درصد افزایش خواهد داد که این امر در راستای اقتصاد مقاومتی می باشد.

انتخاب تأمین کنندگان در زنجیره تأمین به عنوان یک مسئلهتصمیم گیری با معیارهای چندگانه (شامل معیارهای کیفی و کمی)، از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در یک زنجیره تأمین کارا است.مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) یکی از روش هایتعیین کارایی است که به طور گسترده استفاده می شود.در مدل ترکیبی که طلوع و نالچیگر، ارائه کرده اندادعا شده است که اینمدل قادر است کاراترین (بهترین) تأمین کننده را با درنظرگرفتن داده های غیردقیقتعیین کند. درمقاله حاضرنشان داده می شود کهمدلذکرشدهقادر استتنها یک تأمین کننده کارا را پیدا کند و نمی تواندکاراترین تأمین کنندهرا مشخص نماید. این مقاله با بیان سایر مشکلات مدل طلوع و نالچیگر، یک مدل جامع ارائه می دهد که ضمن رفع مشکلات مدل ذکرشدهمحدودیت های وزنی را نیز دربرمی گیرد؛به عبارت دیگر، مدل پیشنهادی این مقاله قادر است با درنظرگرفتن هم زمانداده های غیردقیق و محدودیت های وزنی در مدل DEA ، کاراترین تأمین کننده را با حل یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح پیدا کند. برای تعیین و رتبه بندی سایر تأمین کنندگان کارا نیز الگوریتم جدیدی پیشنهاد شده است.کاربرد مدل ارائه شدهبرایداده های غیردقیق 18 تأمین کننده نشان داده شدهاست.

مراکز آموزش عالی، دارای نقشی راهبردی در توسعة توانمندی های جامعه هستند و بررسی عملکرد آن ها در ابعاد مختلف، همواره موردتوجه مدیران ذی ربط بوده است. هدف از این تحقیق، ارزیابی عملکرد پژوهشی یک دانشگاه دولتی از طریق دانشکده های تابعه آن و با استفاده از روش تحلیل پوششی داده های شبکه ای است؛ بدین منظور، مجموعه ای از شاخص های پژوهشی معتبر، از ادبیات موجود و نظر خبرگان تهیه و پس از شناسایی شاخص های در دسترس دانشگاه، مورد انتخاب قرار گرفته و جهت ترکیب و نیل به شاخص های کلان، به وسیلة فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، موزون شدند؛ پس ازآن، با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای، داده های مرتبط با شاخص های کلان در دانشکده های تابعه دانشگاه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. پژوهش حاضر ماهیتی توصیفی داشته، از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش تجزیه وتحلیل داده ها، کمّی است. با توجه به ورودی ها و خروجی های مورد استفاده در پژوهش، نتایج حاصله حاکی از فقدان کارایی نسبی دو دانشکده این دانشگاه است؛ هم چنین دانشگاه موردمطالعه به لحاظ پژوهشی در سطح کارا ارزیابی نمی شود؛ این یافته بیانگر ضرورت توجه جدّی به تقویت منابع و بسترهای لازم برای رشد فعالیت های پژوهشی در دانشگاه مورد مطالعه می باشد.

آلودگی هوا در تهران رفتار سیستمی دارد و ورودی ها و خروجی های آن مشخص است. با در نظر داشتن تعداد پارامترها و اهمیت پیامدها، تأثیر متقابل عوامل، تنوع راه کارها و سختی سنجش و پایش متغیرهای مرتبط، این موضوع از مصادیق یک سیستم پیچیده است. در این مقاله به شناخت علل اصلی بروز آلودگی هوا در شهر تهران و تخمین سهم هر کدام از علل آلودگی از جمله ترافیک در پیدایش آلاینده های اصلی پرداخته شده است. این کار با رسم نمودار علت و معلول یا نمودار استخوان ماهی و استفاده از نظرسنجی از خبرگان و روش وزن دهی با توجه به نوع و شدت پیامدهای آلودگی هوا انجام شده است. با توجه به سهم بسزای ترافیک در بروز آلودگی هوا، الزامات تکنولوژیک اعم از زیرساختی، سخت افزاری، نرم افزاری، اجتماعی و فرهنگی، برای کاهش ترافیک پایتخت و کنترل شاخص های ترافیک در محدوده استاندارد مطرح شده است. اهم شاخص های ترافیکی ذکر و مقادیر آنها در تهران در سال های 1384 و 1390 ارائه شده است. تجزیه و تحلیل مقادیر شاخص های مزبور، برآوردی از اثربخشی و کارایی نتایج اقدامات بهبوددهنده ترافیک در خلال سال های یادشده در بالا را می دهد. با توجه به معضل آلودگی هوا و ترافیک شدید در بسیاری از کلان شهرها و مراکز استان های دیگر کشور، به ویژه در ساعات اوج صبحگاهی و عصرگاهی، نتایج این مقاله علاوه بر تهران، می تواند مورد الگوبرداری برای دیگر شهرهای بزرگ قرار گیرد.

در حال حاضر، فناوری غشاء با هدف جدا سازی ذرات یک ترکیب، از کاربرد های راهبردی، متعدد و در حال رشدی برخوردار است. هدف این مقاله، اولویت بندی حوزه های کاربرد فناوری غشاء به منظور کمک به پیاده سازی و بومی سازی آن در کشور است. بر این اساس، حوزه های کاربرد غشاء شامل جدا سازی گاز ها، شیرین سازی آب، تولید آب فوق العاده خالص، فرآوری مواد لبنی، تصفیه پساب های صنعتی و کاربرد های پزشکی غشاء انتخاب شده اند. با استفاده از جمع بندی نظرات کارشناسان فن غشاء در کشور، کلیه عوامل و معیارهای تأثیرگذار بر فرآیند تصمیم گیری تعیین شده و در 4 دسته معیار اصلی، عوامل پشتیبانی، اقتصادی، راهبردی و فنی طبقه بندی شده اند. به کمک مدل تصمیم گیری چندمعیاره و با بهره گیری از نظریات کارشناسان فن غشاء در کشور شامل پژوهشگران و اساتید دانشگاهی و مدیران مؤسسات دولتی و خصوصی مرتبط با غشاء، اولویت بندی حوزه های کاربرد صورت گرفته است. تحلیل نتایج حاصل از جمع بندی نظرات خبرگان نشان می دهد که "شیرین سازی آب"از بیشترین اولویت جهت پیاده سازی در کشور برخوردار است.

نیاز رو به رشد به سوخت، بویژه سوخت های فسیلی، افزایش قیمت محصولات نفتی، افزایش روزافزون گازهای گلخانه ای، روند صعودی شکل گیری و توسعه تکنولوژی و کاهش ذخایر موجود این نوع سوخت ها باعث شده تا دانشمندان به دنبال یافتن منابع سوختی مناسب برای جایگزینی سوخت های فسیلی باشند. سوخت های گیاهی بخاطر منابع زیاد و تجدیدپذیر بودن منابع و کاهش آلودگی، جایگزین مناسبی برای سوخت های فسیلی عنوان شده اند. در این راستا بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشور برزیل و آمریکا به صورت عمده در حال تولید و استفاده از این سوخت ها هستند و اکثر کشورهای دنیا برای تولید و استفاده از این سوخت ها برنامه ریزی و هدف گذاری نموده اند. البته تولید و استفاده از سوخت های گیاهی در مقایسه با سوخت های فسیلی مزایا، معایب و پیامدهای مختلفی به همراه دارد. در این مقاله ضرورت توجه به تولید و استفاده سوخت های گیاهی به همراه مزایا و معایب و پیامدهای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت با بیان ضرورت و اهمیت تولید و استفاده از سوخت های گیاهی، معیارهای مختلفی برای مقایسه این دو نوع سوخت در جهت برنامه ریزی و هدف گذاری برای تولید و استفاده از آنها مشخص شده است. با توجه به وجود معیارهای مختلف جهت مقایسه ی این دو سوخت و گزینه های مختلف جهت هدف گذاری، ضرورت دارد که از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره برای مقایسه، هدف گذاری و برنامه ریزی مناسب انجام شود.