محمدکاظم رحمان ستایش

محمدکاظم رحمان ستایش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۸۳ مورد.
۶۱.

تحلیل انتقادی تفکیک شفاهی و مکتوب در اندیشه «تبیین فهرستی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 511 - 533

کلید واژه ها: اجازات شیعه تبیین فهرستی جریان توسعه گرا سماع و قرائت شفاهی و مکتوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۵۰
بیان «تبیین فهرستی» از تفکیک شفاهی و مکتوب و نفی سنّت شفاهی از فرهنگ شیعی، بیانی به ظاهر مختلف است که این نوشتار با نظر به تفاوت درس گیری نونگاشته ها و بازنشر آن ها خوانشی همسو با فهم جریانی از آن ارائه داده و زیرساخت های اساسی آن را تحت عناوین مصونیت متن مکتوب و نیز تأثّر فرایند درس گیری حدیث از دو مقوله میزان شمار راویان و فاصله زمانی از صدور نصّ، طبقه بندی کرده است. تحلیل انتقادی این زیرساخت ها و استدلال های مبتنی بر آن، اولاً مصونیت نسبی متن مکتوب نسبت به نقل شفاهی و ثانیاً عدم تأثیر میزان شمار راویان بر فرایند نقل شفاهی و مکتوب را نشان می دهد؛ زیرا برخلاف مدعای این رهیافت، اولاً کثرت شمار راویان، امکان بیشتری برای به دست دادن نویسه های حدیثی فراهم می کند؛ ثانیاً نمی توان امکان رواج نقل شفاهی را در دوره ای متقدم تر ادعا کرده و در دوره ای متأخرتر منتفی دانست.
۶۲.

نوادعاهایی در باب حدود پوشش زن مسلمان و نقد آن ها با توجه به آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 229 - 249

کلید واژه ها: جیب خمار معاری زینت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۶۱
مسأله پوشش و حدود آن از مهم ترین مسائل حقوقی اجتماعی است که در برهه کنونی فقیهان را با چالش جدی روبه رو کرده است. پذیرش وجوب پوشش، خود این سؤال را پدید می آورد که حداقل حدودی که یک زن مسلمان واجب است رعایت کند، چقدر است؟ این سؤال به ویژه با توجه به تنوع پوششی که امروزه در جوامع اسلامی رایج شده است، پاسخی تازه می طلبد. بر اساس برخی تفاسیر جدید از واژه های بکار رفته در آیات و روایات، سعی شده است که نظری بر خلاف نظر مشهور فقیهان ارائه شود تا به برخی از انواع پوشش ها که در جامعه کنونی مشاهده می شود، مشروعیت داده شود. بر اساس یافته های این تحقیق که با روشی توصیفی- تحلیلی به تبیین و نقد ادله موافقان و مخالفان پرداخته است، نمی توان تنها با توسل به معنای یک کلمه، در این مورد نتیجه گیری کلی کرد و جواز استفاده از پوشش های تنگ و چسبان و ظاهر نمودن زیورآلات، آرایش و پابند و... را که از مصادیق زینت های مخفی هستند، در برابر مردان نامحرم صادر کرد.
۶۳.

بازسازی کتابُ الملاحمِ الکبیر و تحلیل روایات غَیبتِ آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۵) 141 - 166

کلید واژه ها: محمد بن جمهور العمی کتاب الملاحم الکبیر تک نگاری های مهدوی غیبت بازسازی آثار حدیثی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۵
اگرچه با فقدانِ تک نگاری های مهدویِ متقدم، سابقه و اصالتِ پاره ای از آموزه های امامی چون غیبت، با انتقادهایی روبرو شد، اما بازسازیِ آن آثار، می تواند بخش هایی از میراث حدیثیِ عصر حضور را دردسترس قرار دهد. محمد بن جمهور(154-256ق) از ملازمانِ امام هشتم با نگارشِ کتابی سترگ با عنوان الملاحم، سهم قابل اعتنایی را در ثبت و انتقال میراث حدیثیِ مهدویت و غیبت به نسل های بعدی داشته است. این اثر اگرچه همینک مفقود است، اما توسط دو تن از شاگردان او، به مدارسِ حدیثیِ قم و بغداد راه یافت. همین نکته فرضیه امکانِ بازسازیِ این اثر را در پی دارد. پژوهش در آثار موجودِ مدرسه قم و بغداد در سده چهارم، 42حدیث از این اثرِ سترگ را در دسترس قرار می دهد. مطالعه ی این احادیث نشان می دهد که اندیشه غیبت و آموزه های فرعی مرتبط با آن با بسامد قابل ملاحظه ای در زمانِ حضور امامان مورد توجه بوده است. زیرا افزون بر 5 حدیثِ صریح در بابِ غیبت و پاره ای از فرعیات آن، احادیثِ قابل اعتنای دیگری نیز در باب امامت گزارش شده که مجموع آنان تأکیدِ دیگری بر غیبت صاحب الامر است. مهم ترین دستاورد متن حاضر افزون بر بازسازیِ یک اثرِ حدیثی مفقود، پاسخ گویی به شبهه ی فقدان مستنداتِ آموزه غیبت در عصر حضور است.
۶۴.

دعائم الاسلام و روایات مخالف با مذهب امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۹ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 45 - 67

کلید واژه ها: دعائم الاسلام قاضی نعمان حدیث اسماعیلیه روایات مخالف امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۹
دعائم الاسلام، تألیف قاضی نعمان مغربی (د. 363ق) برجسته ترین فقیه و محدث اسماعیلی حاوی بیش از سه هزار روایت منسوب به اهل بیت علیهم السلام است. وجود برخی فروع ناسازگار با مذهب امامیه در این کتاب، از عواملی است که در کنار مرسل بودن روایات و انتساب مؤلف به مذهب اسماعیلیه، اعتبار کتاب را نزد دانشمندان امامیه پایین آورده است. به همین دلیل، شماری از فقها از استناد به روایات آن برای استدلالهای فقهی خودداری کرده اند. شناسایی روایات مخالف با مذهب امامیه در این کتاب، گامی در راستای تعامل صحیح با مجموعه ای متنوع از روایات فقهی اهل بیت علیهم السلام است که توجه به آنها در غنای معارف امامیه و گشودن برخی گره های فقهی مؤثر است. بررسی تطبیقی روایات دعائم الاسلام با منابع حدیثی امامیه، گواه همسویی و موافقت عمده روایات آن با مذهب امامیه است. بر اساس پژوهش حاضر، در مجموع روایات این کتاب، کمتر از پنجاه حدیث مخالف با مذهب امامیه یافت شد که برای برخی از آنها در منابع روایی امامیه نظائری نیز یافت می شود. شواهد متعدد نشان می دهد عامل راهیابی این روایات به کتاب دعائم الاسلام، بهره گرفتن از منابع زیدیه در تألیف آن است.
۶۵.

فهم و نقد کیفیت کاربست روایات اسباب نزول در الفرقان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 29 - 50

کلید واژه ها: تفسیر الفرقان اسباب نزول نقدمتنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۴
روایات اسباب نزول از جمله مباحث مورد مطالعه در دو حوزه قرآن و حدیث است. در تفسیر الفرقان 288 روایت سبب نزول به کار گرفته شده است که بسیاری از آن ها با شرح و نقد مفسر همراه است؛ اما در این میان چگونگی استفاده و تعامل مفسر با این روایات شایسته نقادی هایی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. استفاده حداکثری از منقولات صحابه و تابعین و گاه ترجیح آن ها بر قول معصوم، پذیرفتن تعدد اسباب به جای گزینش و نقد و ردّ، بهره گیری حداقلی از محوریت قرآن در نقد روایات سبب نزول، عدم نقد روایات و نقل هایی که به شدت نیازمند نقد بوده، ولی از سوی مفسر نقدی صورت نگرفته و یا حتی مُهر تأیید بر آن نهاده شده است، از مواردی است که در نقل روایات اسباب نزول در الفرقان مورد توجه قرار نگرفته است.
۶۶.

تفسیر و نقد برهان سکوت در تاریخ گذاری احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۸) 3 - 23

کلید واژه ها: برهان سکوت استنتاج بهترین تبیین تاریخ گذاری احادیث شاخت ینبل خاورشناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۴
شاخت و ینبل در تاریخ گذاری احادیث از استدلال برهان سکوت بهره برده اند. برخی این استدلال را ذیل مغالطات دسته بندی می کنند. با این تفسیر از برهان سکوت، کاربرد آن در تحقیقات خاورشناسان جای شگفتی دارد. این نوشتار بر آن است با ارائه تفسیرهای دوگانه از برهان سکوت ابعاد آن را نمایان سازد. در تفسیر نخست از برهان سکوت، شرایط سه گانه استدلال دسترسی نویسنده به اطلاعات، قصد نویسنده برای توصیف کامل وضعیت و اهمیت بالای پدیده نقش اساسی را برعهده دارند. برهان سکوت تنها در صورت فراهم نبودن این شرایط در زمره مغالطات جای خواهد گرفت. در تفسیر دوم، برهان سکوت به استنتاج بهترین تبیین بازمی گردد. بر این اساس نادرستی تصویر شاخت و ینبل از خاستگاه تاریخی احادیث روشن گردید. کلی گویی و تعمیم نتایج جزئی به همه احادیث از آسیب های مطالعات تاریخی حدیث است که تنها با جزئی نگری و روش استقرایی برطرف خواهد شد.
۶۷.

روایات عاشورایی مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی در میزان نقد و بررسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۷۶) 160 - 189

کلید واژه ها: مقاتل الطالبیین مقتل الحسین (ع) ابوالفرج اصفهانی روایات عاشورایی تحریفات عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۷
مقتل الحسین7 موجود در کتاب مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی از جمله مقاتل بر جای مانده و قدیمی است که البته همچون سایر کتب تاریخی و روایی از هجمه تحریفات عاشورایی مصون نمانده، چنان که ما را در بعضی از مطالب مربوط به جریان عاشورا در تردید قرار می دهد. با مقایسه مقتل اصفهانی با مقتل موجود در تاریخ طبری روایت شده از ابومخنف، می توان شباهت هایی از آن را دریافت. روایت ابوالفرج ترکیبی است از روایت راویانی مانند ابو مخنف، عمار دهنی و جابر جعفی، بنا بر این، روایت او روایت نقل به معنا است. به همین دلیل باید در روایاتی که به نظر می رسد نقل به معنا است و در کتب روایی تاریخی ثبت شده، دقت دوچندان داشت. این مقتل در برخی موارد با وقایع مسلم و یا روایات تاریخی ناسازگار بوده و در مواردی شأن امام معصوم7 و یا خاندان معصومان: خدشه دار شده و پایه و اساسی برای نقل علمای شیعی در قرن های بعد شده است.
۶۸.

نقد و بررسی ارزیابی های سندی و رجالی در تفسیر الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه المطهره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۹ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۲) 56 - 81

کلید واژه ها: الفرقان فی تفسیر القرآن سند رجال درایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۵
در تفاسیری که از روایات تفسیری استفاده می کنند، جست و جو از احوال سند در دو زمینه رجال و درایه جای بحث می یابند. برخی از مفسران، چون آقای صادقی در تفسیر الفرقان، ضمن استفاده و اهتمام بسیار بر نقل اسناد روایات، به گونه ایی متفاوت با اسناد برخورد نموده و با وجود دقت در ذکر اسناد، به علم رجال، هیچ وقعی ننهاده و در هنگام استعمال مصطلحات حدیثی نیز معانی و مفاهیم دیگری از آنها را مد نظر داشته است. مشاهده می شود که ضعف سند، به تنهایی در الفرقان نه دلیل رد روایت و نه عامل پذیرش نقل است، بلکه فقط ضعف روایتی را که به ضعف نام بردار است، یادآور می شود؛ بدون آن که در استناد و استفاده فقهی- تفسیری، مورد بهره برداری و ارزش گذاری باشد. ریشه این روی کرد در اعتقاد نداشتن به وثوق مخبری، و پذیرش وثوق خبری است. می توان استنباط نمود که ملاک صحت حدیث از دیدگاه ایشان، همان صحت قدمایی است. این روی کرد در موارد متعددی در الفرقان نمود داشته که نتیجه آن اتخاذ آرای فقهی متفاوت در ذیل آیات الاحکام است. در این استفاده متفاوت، گاه شاهد پذیرش و رد روایاتی از سوی مؤلف می شویم که تأمل و درنگی نقادانه در حوزه سند روایات الفرقان طالب است. ما در این مقاله این روی کردها را با نقدهای لازم به تحریر در آورده ایم.  
۶۹.

راه های شناسایی و کشف افزوده های واقع بر متون احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۲ 59 - 79

کلید واژه ها: افزوده نگاری راه های شناسایی افزوده متن پژوهی اعتبارسنجی حدیث حدیث مدرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۶
«حدیث» به عنوان حکایتگر سنت، ازجمله مهم ترین منابع اصلی استنباط احکام و معارف اسلامی است. برخی از احادیث، در فرایند نقل وانتقالِ تُراث حدیثی تا عصر حاضر دچار عللی، ازجمله زیاده های واقع بر متن شده اند. تعداد این متون، اندک است؛ اما پژوهشگر در فرایند اعتباریابی و نیز فهم و ورود حدیث به چرخهٔ حجیت و عمل، ناگزیر از شناسایی این موارد است. این نوشتار در پیِ پاسخ به این سؤال است که راه های شناسایی و کشف افزوده های واقع بر احادیث چیست؟ نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع مکتوب و اسناد موجود، به شناساندن راه های اساسی شناسایی و کشف افزوده های واقع بر متون احادیث اقدام کرده است. ازجمله راه های شناسایی و کشف افزوده های واقع بر روایات عبارت اند از: بهره گیری از نسخ خطی، تحلیل متن پژوهانه، بهره گیری از دانش تخریج و مصدریابی روایت، توجه به نقش راوی در فرایند انتقال تُراث حدیثی.
۷۰.

تحلیل مفهوم واژه ثقه نزد محدثان و رجالیان متقدم شیعه و جایگاه مذهب در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۳) 51 - 82

کلید واژه ها: ثقه عدل مذهب راوی شیخ طوسی نجاشی متأخران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
از آن جا که کشف وثاقت راوی یا عدم وثاقت وی رسالت اصلی محدثان و دانشمندان علم رجال بوده است، توصیف راوی به وثاقت همواره نشان دهنده جواز عمل به روایات وی به شمار رفته است. برخی از متأخران بر این باورند که هر گاه واژه ثقه نزد متقدمانی چون نجاشی و شیخ طوسی به طور مطلق و بدون قید درباره یک راوی به کار رفته باشد، نشان از امامی بودن وی نزد ایشان دارد. دلیل عمده آن ها آن است که رجالیان متقدم، آن گونه که خود اشاره کرده اند، کتاب های خود را با هدف جمع آوری و ذکر مؤلفان و راویان شیعه نگاشته اند. همین قرینه، سبب شده که کلمه ثقه نزد ایشان مصطلح در عدلِ امامیِ ضابط باشد. در مقابل این دیدگاه، گروهی دیگر برآن اند که واژه ثقه هیچ گاه نزد متقدمان در معنای اصطلاحی مورد ادعا به کار نرفته و آنچه متأخران در این باره گفته اند، تنها برداشت و اجتهاد شخصی آنان از تعابیر قدماست. هر دو گروه دلایل و شواهدی برای اثبات دیدگاه خود و رد دلایل گروه دیگر بیان داشته اند. پژوهش حاضر به بیان و بررسی اهم دلایل و شواهد این دو دیدگاه پرداخته است.
۷۱.

اعتبارسنجی حدیث در اندیشه قاضی نعمان مغربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 2 - 24

کلید واژه ها: قاضی نعمان دعائم الاسلام الایضاح شرح الاخبار حدیث اسماعیلیه اعتبار سنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۴
کهن ترین و مهم ترین میراث روایی فرقه اسماعیلیه, آثار قاضی نعمان مغربی است که مؤلف آنها را بر اساس مصادر روایی شیعیان به خامه آورده است. بازخوانی اندیشه قاضی نعمان درباره اعتبارسنجی روایات, تلاشی است برای شناخت میزان اعتبار میراثی از قرن چهارم, که با عنوان حدیث اسماعیلیه شناخته می شود. برای این منظور, افزون بر تحلیل مدعای مؤلف مبنی بر صحت روایات آثارش, اندیشه صحیح نگاری او با کاوش کامل در کتابهای دعائم الاسلام, الایضاح و شرح الاخبار وی مورد بررسی قرار گرفته و با ارائه نمونه های تطبیقی تحلیل شده است. مهمترین رسالت این نوشتار, کشف و تحلیل معیارهای اعتبار حدیث از نگاه مؤلف است. بر اساس این پژوهش, مؤلف بیش از آنکه معیارهایی برای اثبات صدور روایات از اهل بیت علیهم السلام در نظر داشته باشد، تلاش خود را بر بیان مراد واقعی اهل بیت علیهم السلام, غالبا از طریق جمع بین روایات مختلف, متمرکز ساخته است.
۷۲.

تحلیل گفتمان احادیث «ده دوازده» در فقه معاملات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 31 - 55

کلید واژه ها: غریب الحدیث تحلیل گفتمان ده دوازده ترجمه حدیث هلیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
اصطلاح «ده دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه باعث ایجاد گسست گفتمانی و انتساب دو حکم مغایر به این روش معامله شده است. برخی از ابزارهای گفتمان فرکلاف مانند نظام نقش گرای هلیدی می تواند در تحلیل و شناخت حکم این روش معامله موثر باشد؛ اما از آنجایی که امروزه گفتمان متن در متون دینی برای ما ناشناخته است، ابزارهای دیگری نیز چون شناسایی دال مرکزی، استخراج پیش انگاره، مطالعه همزمانی پویا، بررسی همنشین و جانشین های متن نیز در این پژوهش استفاده شده است. در نتیجه، با بررسی این موارد به نظر می رسد که ائمه اطهار: با تغییر گفتمان این اصطلاح به تغییر کاربرد آن اقدام کرده و آن را از معامله و بیعی فاسد به پیش معامله ای بدون اشکال مبدل ساخته اند.
۷۳.

تاریخ گذاری حدیث «لن یفلح قوم ولّوا امرهم امرأه» بر اساس روش تحلیل متن و اسناد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 20 - 42

کلید واژه ها: ولایت زنان روایت لن یفلح تاریخ گذاری حدیث نقد و بررسی حدیث ابو بکره زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۵
روایت «لن یفلح قوم ولَوا امرهم امرأه» _ که در منابع اهل سنت از ابو بکره نقل شده و سپس به منابع شیعی راه یافته _ یکی از احادیث بسیاری است که در مذمت زنان آمده است. حلقه مشترک اصلی روایت، ابو بکره بوده و وی برای طفره رفتن از حضور در جنگ جمل به نفع هر یک از طرفین، روایتی را از پیامبر6 نقل می کند که علاوه بر تقبیح زنان، عدم حضور خود را نیز توجیه نماید. در این مقاله، حدیث را بر اساس سند، متن و متن و سند بررسی و تحلیل نموده ایم و تاریخ پیدایش آن را نیمه دوم قرن اول ارزیابی کرده ایم. این روایت برساخته و بسیار متأخر از زمان پیامبر6 است، ولی با نقل مستمر در متون سنی و شیعه، در طول زمان، قدرت و استحکام یافته و به منابع فقهی رسوخ یافته است و در نتیجه، عدم تولیت زنان بر حکومت، قضاوت و امامت در نماز و عدم تحمل زنان در مناصب اجتماعی را در مبانی فقهی شیعه و سنی رقم زده است.
۷۴.

مبانی حدیث شناخت محدثان اخباری معتدل اصفهان در سده های یازدهم و دوازدهم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۰) 26 - 53

کلید واژه ها: مبانی شناخت حدیث حجیت حدیث اخباریان معتدل مدرسه حدیثی اصفهان در سده های یازدهم و دوازدهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
جریان حدیثی غالب محدثان شیعی، در سده یازدهم و دوازدهم ، جریان اخباری معتدل است. ظاهر امر این است که ایشان به صرف وجود حدیث در مجامع حدیثی به صحت آن حکم می کنند؛ولی در حقیقت مبانی جهت شناخت حدیث دارند و در عمل بدان ها پایبند هستند. ایشان در عمل سند و متن حدیث را مورد بررسی قرار می دهند. از دیدگاه ایشان خبر واحد به دلیل سیره علما و آیه های نفر و نبا دارای حجیت است. برخی از مبانی ایشان جهت شناخت و تعامل با حدیث عبارت است از: حجیت ظواهر قرآن و استناد به آن در شرح روایات، رویکرد میانه به عقل، نگاه دوگانه به اجتهاد، پذیرش تقسیم رباعی حدیث، پذیرش وجود تعارض غیر مستقر در روایات و توجه به علم رجال. مقاله به روش تحلیل محتوا از نوع توصیفی تحلیلی انجام شده و گردآوری مطالب به روش کتابخانه ای صورت پذیرفته است. در تحلیل موضوع از داده های منابع شرح الحدیثی محدثان اخباری معتدل سده های یازدهم و دوازدهم مدرسه حدیثی اصفهان استفاده شده است.
۷۶.

تأثیر شناخت احکام حکومتی در فهم حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۸) 117 - 142

کلید واژه ها: فقه الحدیث حکم حکومتی تعارض احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
فهم حدیث و حل تعارض مفهومی احادیث زمانی حاصل می شود که مقصود و جایگاه صدور روایت ها به درستی تببین شود. نخستین دستورات حکومتی اسلام، در حکومت پیامبر(ص) و امیر المؤمنین (ع)، متناسب با نیاز و وضعیت جامعه و مخاطبان آن زمان بیان شده است. در نگاه اول، این دستورات و راه های شناخت آنها باید شناسایی شوند. و در مرحله دوم، بر اساس تحلیل این احادیث، با شرایطی این دستورها نسبت به دیگر زمان ها و مخاطبان هم شامل خواهد بود. شناخت این نوع احادیث، در فهم برخی از احادیث، و نیز حل تعارض میان بسیاری از احادیث احکام تأثیر فراوان دارد.
۷۷.

باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۷۷) 104 - 134

کلید واژه ها: نص گرایی بصائر الدرجات صفار علم امام قدرت امام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۷
حههدیث معصههومان )علههل( همههواره یکههی از منههابع مهههم در اسههتنباط معههارف دینههی درگستره های مختلفی بوده است. تو ،هه بهه ایهن مقولهه چنهان ذههن و ضهمیر برخهی عالمهانامامیهه، یعنهی محه دثان و ن ص گرایهان را بهه خهویش مشهغول داشهته کهه بهه خهویش ا،هازهنمی دادنههد از حهههدود و ثغهههور ترسهههیم شهههده در روایههات فراتهههر رونهههد. بهههر همهههین اسهههاس، درعرصه های گونه گونی چون کلام، تفسیر، فقه و.. تنها می کوشیدند که از رهگذر نقهل نه صاحادیث و تبویب آن، نظام فکری خویش را عرضه سازند. عدم تصری بهه اندیشهه و ارا ههضمنی آن در خلالِ متون روایی، بازشناختِ آن را دشوار ساخته است. محمد بن حسهنص فار یکی از ن ص گرایانی است که با نگارش کتابی روایی چون بصها ر الهدر،ا تکوشهیدهتا نگره خویش در گستره اعتقادات و به صورت خها ص امامهت را بهه منصهه ظههور در آورد.تحلیل باب بندی کتاب و در کنار هم قرار دادن متون روایی مشابه در آن نشان می دهد کهدغدغهه های اصهلی صه فار در عرصهه امامهت پژوهی، ضهرورت و،هود امهام و ویژگی ههای اواسهت. او در میهان ویژگی ههای امهام بهر علهم و مسها ل در پیونهد بها آن چهون منهابع، وسهایدریافت و گستره آن و قدرت تأ کید بسیار دارد.
۷۸.

امکان سنجی کشف شبکه های مفهومی موجود در بافت پنهان آیات از رهگذر روایات تأویلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹۵) 3 - 28

کلید واژه ها: بطن معانی باطنی بافت پنهان شبکه مفهومی روایات تأویلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
در میان روایات تفسیری، روایات تأویلی به جهت معرفتی جایگاه ویژه ای دارند. این روایات - که بازگو کننده دلالت های غیر ظاهر کلام الهی هستند - کمتر بررِسی معناشناختی شده است و بیشتر تحت تأثیر انگاره فراعرفی بودن، تحلیل محتوایی آن ها خارج از توانایی بشر تلقی می شود. چنین رهیافتی نه تنها شیعه را در موضع اتهامِ تعطیلی عقل در فهم کلام الهی قرار داده، بلکه راه دست یابی به بخش وسیعی از معارف قرآن را نیز مسدود کرده است. نظر به اهمیت ارائه تحلیل های خردپذیر از این روایات، جستار حاضر با هدف کشف ارتباطات مفهومی بین معانی باطنی ابتدا به بررسی مفهوم بافت ظاهر و پنهان پرداخته و سپس با ارائه نمونه های عینی در سه حوزه مفهومیِ «حیات و ممات»، «نعمت» و «نبأ عظیم» نشان می دهد که معانی باطنی فاقد ارتباط مفهومی نبوده، بلکه در بافت پنهان دارای ارتباطات معنایی منطقی هستند که شبکه های مفهومی گسترده ای را شکل می دهند.
۸۰.

قضیه حقیقیه و خارجیه در حدیث مفهوم شناسی، پیشینه و قاعده اوّلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۴) 3 - 26

کلید واژه ها: قضیه فی واقعه خطابات شفاهی اختصاصات پیامبر مخاطب شناسی فضای صدور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۶
در اصول فقه، به قضایایی که دایره عمل آنها، به زمان، مکان و مخاطبِ خاص منحصر است و حکم آن جنبه عمومی ندارد، «قضیه خارجیه» اطلاق می شود و در مقابل آن، «قضیه حقیقیه» قرار دارد. این دو اصطلاح، توسط آخوند خراسانی از دانشِ منطق وارد مباحث اصول فقه شد و پیش از آن، فقها اصطلاح «قضیهٌ فی واقعه» را استفاده می کردند که تفاوت هایی با قضیه خارجیه دارد.اختصاص یک روایت به موقعیت و شرایط خاص، از صدر اسلام وجود داشت؛ هرچند این اصطلاحات، مربوط به زمان تدوین دانش هاست. در نگاه ظاهری، به صرف احتمال مختص بودن یک روایت به شرایط خاص، قضیه خارحیه مطرح می شود؛ درصورتی که قاعده اوّلی، اشتراک در موضوعات و احکام است. تعریف و تبیین این اصطلاح ها، در کلمات علما مطرح است؛ ولی به شکل متمرکز، به مفهوم شناسی این اصطلاح ها و تفاوت آن با یکدیگر و همچنین، پیشنیه مفصل آن و تبیین قاعده اوّلی در این زمینه، پرداخته نشده است. 

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان