فخر السادات هاشمیان

آموزش، محور توسعه و مدار تحول در جامعه و ابزاری مهم برای رسیدن به پیشرفت اجتماعی و اقتصادی کشورها است. رشد روزافزون جمعیت و تقاضای فزاینده برای آموزش و ارتقای کیفیت و کارایی آن از یک سو و محدودیت شدید منابع مالی دولتی و سیر نزولی سهم آموزش و پرورش از درآمد ملّی از سوی دیگر، منجر به عدم تعادل میان ظرفیت امکاناتی آموزش و پرورش در مقابل انتظارات متعدد و متنوع جامعه شده است و بر طبق نظریات اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد و سرمایه انسانی، ضرورت واگذاری ارائه خدمات در این حوزه به بخش خصوصی را موجب می گردد. مقاله حاضر با هدف شناسایی علل، چالش ها، روش ها و بازخورد های حاصل از خصوصی سازی آموزش در جوامع گوناگون، به شیوه مروری و با رویکرد انتقادی، به بررسی پژوهش های انجام گرفته در این زمینه می پردازد. نتایج بررسی ها نشان داد که خصوصی سازی آموزش، علاوه بر کاهش فشار بر بودجه دولت وکارآیی بیشتر در استفاده از منابع مالی و امکانات، موجب افزایش کیفیت آموزش خواهد شد. لکن، نیاز های مختلف موجود در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه به این معنا است که انگیزه های مشارکت در خصوصی سازی آموزش با هم تفاوت دارند و شکل خصوصی سازی پذیرفته شده، متناسب با شرایط اقتصادی و جمعیتی هر کشور، خاص همان کشور است.

به منظور توسعه شایستگی مدیران شرکت ملی گاز ایران و تدوین الگوی مطلوب، این پژوهش به روش ترکیبی اکتشافی انجام شد. باتحلیل داده ها 7 مؤلفه اصلی درقالب الگوی مفهومی پژوهش منعکس گردید. برمبنای یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل های مرحله کیفی، پرسشنامه پژوهش طراحی وروایی این پرسشنامه با استفاده از نظر صاحب نظران (74%) و پاپایی آن ازطریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (89%) محاسبه ودر نمونه آماری 160 نفر از مدیران شرکت ملی گاز ایران که به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شده بودند، اجرا و داده های کمی پژوهش گردآوری شد. نتایج تجزیه وتحلیل داده های کمی نشان می دهد وضعیت کلی شایستگی مدیران در شرکت ملی گاز ایران بالاتر از میانگین و نسبتاً مطلوب بوده و همچنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان می دهد که مؤلفه های هفت گانه شناسایی شده دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی شایستگی مدیران شرکت ملی گاز ایران می باشد، لکن در بین مؤلفه های تشکیل دهنده شایستگی تحلیل گری مؤلفه رویکرد استراتژیک با بار عاملی 16/0 و025/0R 2= دارای سطح معناداری 35/0 بودودر بعد شایستگی ذهنی مؤلفه حل مسأله وتصمیم گیری با بارعاملی 19/0 و04/0R 2= دارای سطح معناداری 21/0 بودکه از مدل کلی حذف شدند؛ لذا با به کارگیری الگوی مطلوب شایستگی مدیران، برنامه های آموزشی متناسب در جهت ارتقاء شایستگی های مدیران برنامه ریزی شده، تا افزایش مهارت ها و شایستگی های مدیران تضمین و مزیت رقابتی پایدار برای سازمان محقق گردد.

به منظور تدوین الگوی توسعه شایستگی در میان مدیران بخش ستادی شرکت ملی گاز ایران، این پژوهش به روش ترکیبی اکتشافی انجام شد. در مرحله کیفی، ابتدا خبرگان موضوع، به روش هدفمند انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت پذیرفت و طی دو مرحله، تحلیل داده های کیفی شناسایی و سپس در گروه کانونی، یافته ها تعدیل و مؤلفه ها در قالب الگوی مفهومی منعکس گردید. روایی پرسش نامه (%74) و پایایی آن (%89) محاسبه و در نمونه آماری 160 نفر از مدیران شرکت ملی گاز ایران که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا و داده های کمّی پژوهش گردآوری گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده های کمّی نشان می دهد که از دیدگاه مدیران، وضعیت کلی شایستگی مدیران در شرکت ملی گاز ایران، بالاتر از میانگین و کم وبیش مطلوب بوده و همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان می دهد که مؤلفه های هفت گانه شناسایی شده دارای بار عاملی کافی برای پیش بینی شایستگی است. بر این اساس، با ارزیابی عملکرد مدیران مبتنی بر الگوی شایستگی متناسب با بافت شرکت، به صورت مستمر و اجرای بهینه طرح توسعه و پرورش مدیران، موجب رشد و بهره وری هرچه بیش تر و مزیت رقابتی بالاتری برای سازمان می گردد.