محمدعلی خلیجی

محمدعلی خلیجی

مدرک تحصیلی: استادیار شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

مشکلات و چالش های سالمندان در فضاهای شهری نمونه موردی منطقه 13 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای شهری سالمندان حمل ونقل فرهنگ سازی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۴
بسیاری از فعالیت های روزمره زندگی در فضاهای عمومی شهری صورت می گیرد و انجام برخی از این فعالیت ها اجتناب ناپذیر است. فضای شهری ایده آل فضای است که در آن عدالت شهروندی رعایت شده باشد و تمامی شهروندان و حتی اقشار آسیب پذیر جامعه بتوانند از این فضا استفاده کنند. رعایت احترام و فرهنگ سازی از موضوعات مهمترین سالمندان می باشد. همچنین حضور پذیری سالمندان در مدیریت و مشارکت شهروندی هم می توان نقش بسیار مهمی را ایفا کند. موضوع سراهای محله، مساجد در اداره محلات و کمک به حل مشکلات شهری نیز از موضوعات بسیار مهم است. هدف از پژوهش حاضر بررسی مشکلات و چالش های سالمندان در فضای شهری است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش پژوهش، تحلیلی - توصیفی بود. مؤلفه ها در شش بخش مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در سنجش چالش های سالمندان در فضای شهری از آزمون میانگین و رگرسیون استفاده شده است. جامعه آماری شامل سالمندان منطقه 13 تهران است که تعداد 120 نفر به روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد ضرایب مدل رگرسیون رعایت احترام و فرهنگ سازی، در سطح 05/0 رد می شود، اما بقیه متغیرها در سطح 05/0 رد نمی شود. رضایت سالمندان با توجه به میزان رعایت احترام و فرهنگ سازی متفاوت می باشد بنابراین رعایت احترام و فرهنگ سازی به صورت هم زمان پیش بینی کننده رضایت سالمندان هست. اما ایمنی، حمل ونقل، سهولت دسترسی، رعایت احترام و فرهنگ سازی، تأسیس سرای سالمندان هوشمند و اختصاص بودجه دولتی به صورت هم زمان پیش بینی کننده های رضایت سالمندان نیستند بنابراین مهم ترین پیش بینی کننده رضایت سالمندان، رعایت احترام و فرهنگ سازی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین معیارهای مشکلات و چالش های سالمندان در فضای شهری با رضایت سالمندان در شهر تهران رابطه خطی معنی داری وجود دارد، مهم ترین پیش بینی کننده های رضایت سالمندان به ترتیب حمل ونقل و اختصاص بودجه دولتی می باشد.
۲.

عوامل مؤثر در بروز خلاقیت اجتماعی در مکان های شهری؛ مطالعه موردی: کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خلاقیت خلاقیت اجتماعی مکان های شهری اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
شهر به عنوان نماد کالبدی اوضاع فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در هر دوره، معیاری است جهت ارزیابی تحولات جامعه در آن دوران و محیط های شهری حیطه ای است کالبدی به عنوان صحنه کنش متقابل که دارای مرزهای معینی است و امکان تمرکز کنش های اجتماعی متعامل را به هر شیوه ای میسر می سازد. تقویت و گسترش محیط های شهری مناسب، فعال و پویا و سرزنده به عنوان یکی از اهداف راهبردی ارتقای کیفیت محیط های شهری همواره در صدر کار طراحان و برنامه ریزان شهری قرار دارد. به خصوص امروز که کیفیت سرزندگی عرصه های عمومی تنزل یافته است و بروز خلاقیت اجتماعی در مکان های شهری کم رنگ شده است؛ شناسایی زمینه ها، عوامل و مؤلفه هایی که به صورت ناآگاهانه می توانند در بروز خلاقیت اجتماعی تأثیرگذار باشند دغدغه ای است که نظر و توجه برنامه ریزان و طراحان شهری را به خود معطوف داشته است. با توجه به این موضوع، شناسایی عوامل ناآگاهانه موجود در محیط و میزان تأثیرگذاری آن ها در بروز خلاقیت های اجتماعی مسئله اصلی پژوهش حاضر است. به منظور نیل به این هدف، استفاده کنندگان از فضای شهری ساکنین سه محله منبع آب، نیوساید و عامری کلان شهر اهواز به عنوان جامعه آماری پژوهش انتخاب شدند و حجم نمونه نیز برابر 380 نفر محاسبه گردید. پرسش نامه پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی در بین اعضای جامعه آماری پژوهش توزیع شد. تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز به کمک مدل های تحلیل عاملی و مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزارهای SPSS و Amos انجام پذیرفت. یافته های پژوهش نشان داد، 13 عامل شناسایی شده قادرند بالغ بر54/68 درصد از واریانس متغیر وابسته بروز خلاقیت اجتماعی در مکان های شهری را تبیین نمایند. همچنین عوامل سرمایه اجتماعی و انگیزش بروز استعداد و توانمندی ها، پاسخ دهندگی فضا و تجربه خلق مکان، فرهنگ، سنت و باورهای جامعه، اصالت، تنوع، منحصربه فرد بودن فضا و مبلمان رتبه اول تا چهارم را در بین عوامل مؤثر بر بروز خلاقیت در مکان های شهری به خود اختصاص داده اند.
۳.

سیاست گذاری عوامل کلیدی و متغیرهای اثرگذار بر ظرفیت نهادی توسعه مدیریت شهری، نمونه موردی تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: سیاست گذاری ظرفیت نهادی مدیریت شهری کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۵
کلانشهر تهران سیستم مشخص، تعریف شده و رسمی برای مدیریت ظرفیت نهادی مدیریت شهری ندارد؛ اما این سیستم باتکیه بر ساختارها و روش ها و هنجارهای رایج حکمروایی شهری و روستایی اداره و منتقل می شود. تشتت و تفرق مدیریت شهری در شهر تهران به تبعیت از نهادها و سازمان های متفرق و منبعث از الگوی حکومت شهری، عدم ظرفیت تعامل میان نهادی و درون نهادی را می توان نتیجه غلبه رسمی نهادهای قدرت و ناهمسویی نهادهای غیررسمی با سیاست ها و برنامه هایی آنها دانست. هدف تحقیق سیاست گذاری عوامل کلیدی و متغیرهای اثرگذار بر ظرفیت نهادی مدیریت شهری است. روش تحقیق از منظر هدف، از نوع کاربردی - توسعه ای، از نظر روش های اصلی تحقیق در زمره تحقیقات توصیفی - تحلیلی قرار دارد. همچنین نوع داده ها در تحقیق پیمایشی بوده و ابزار اصلی مورداستفاده برای جمع آوری داده ها مصاحبه با مدیران، خبرگان شهرداری تهران و اساتید دانشگاهی به صورت پرسشنامه که ابزار مناسب روایی بوده، انجام گرفته است. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر نمونه گیری تصادفی ساده بوده است و حجم نمونه با خطای اندازه گیری ده درصد، 100 نفر تعیین شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد قوی ترین متغیر ظرفیت نهادی مطلوب خوانایی و شفافیت قوانین و مقررات، با میانگین 37/3 است و کمترین میانگین ب ه متغیر ظرفیت بین نهادی تعلق دارد که نشان دهنده ضعف ظرفیت نهادی در کلانشهر تهران اس ت. نتایج نشان می دهد مولفه های منابع ارتباطی و توانایی نهادها به مراتب سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیش گویی متغیر وابسته دارند، به گونه ای که یک واحد تغییر در انحراف معیار منابع ارتباطی و توانایی نهادها، باعث می شود تا انحراف معیار متغیر وابسته (ظرفیت نهادی مدیریت شهری) به اندازه 28 و 18 درصد تغییر کند. درحالی که یک واحد تغییر در انحراف معیار مشارکت پذیری تنها باعث می شود تا انحراف معیار متغیر وابسته به اندازه 2 درصد تغییر نماید.
۴.

تحلیلی بر گردشگری حلال در استان قم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری حلال کشورهای اسلامی توسعه یافتگی قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۰۹
مقدمه:   گردشگری یکی از پردرآمدترین صنعت ها به شمار می رود که کشورهای مختلف هر یک با مزیت های رقابتی خاص خود سعی در ورود به کارزار رقابتی این صنعت و ارائه پیشنهادهای جذاب برای گردشگران دارند. یکی از انواع گردشگری گردشگری حلال است. برند حلال و توسعه گردشگری مسلمانان یکی از مشکلات موجود برای مسلمانان در صنعت توریسم، همواره این بوده است که به رغم اینکه دین اسلام افراد را ترغیب به سفر و دیدن عالم می کند، اما ساختار فرهنگی بسیاری از کشورها به گونه ای است که قوانینی بسیار متفاوت از قوانین موجود در دین اسلام و موارد منع شده در آن دارند و اساساً قصد سفر در دیدگاه اسلام در جنبه هایی متفاوت است. هدف:  شناسایی و تحلیل نحوه (راهبردها و راهکارهای) پیاده سازی و گسترش توریسم حلال در استان قم هدف پژوهش است. روش شناسی :  تحقیق حاضر باتوجه به ماهیت موضوع و هدف کلی آن، از نوع مطالعات کاربردی بوده و به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعات توصیفی زمینه یاب مبتنی بر توصیف، تبیین و کشف چگونگی همبستگی و در تابستان سال 1400 در استان قم انجام گرفته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  محدوده پژوهش در این مطالعه استان قم می باشد. یافته ها و بحث:   یافته های تحقیق نشان می دهد متغیرهای قانونی و ساختاری دارای بیشترین اثرگذاری در گردشگری حلال استان قم را دارند. متغیر اقتصادی با میانگین 2.1 دارای کمترین اثرگذاری است. نتیجه گیری:  متغیرهای میراث فرهنگی، جغرافیایی و قانونی به مراتب سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیش گویی متغیر وابسته دارند، بگونه ای که یک واحد تغییر در انحراف معیار میراث فرهنگی، میزان تقاضا و قانونی، باعث می شود تا انحراف معیار متغیر وابسته (گردشگری حلال) به اندازه 96 و 23 و 92 درصد تغییر کند.
۵.

ارزیابی کیفیت سرزندگی پیاده راه های شهری نمونه موردی خیابان سلمان فارسی اهواز

کلید واژه ها: سرزندگی پیاده راه فضای شهری اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
در دهه های اخیر، به دنبال گسترش بی سابقه شهرها خدمات عابر پیاده در مناطق شهری به تدریج کاهش یافته است. با افزایش بی رویه ها شهرها، فضاهای شهری می بایستی به سمت سرزندگی و دلپذیری برای شهروندان سوق پیدا کنند. براین اساس هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت سرزندگی پیاده راه های شهری در خیابان سلمان فارسی اهواز می باشد. روش پژوهش به صورت توصیقی – تحلیلی  است. جامعه آماری پژوهش به طور تصادفی 100 نفر انتخاب گردید که در محدوده پیاده راه سلمان فارسی حضور دارند. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گیری از از آزمون های  نرم افزار SPSS، با آزمون های آماری فریدمن، خی دو، تی، رگرسیون چند متغیره انجام گردید. باتوجه به نتایج پرسشنامه، برخی از اولویت های پیاده راه سرزنده از دیدگاه مردم عبارت اند از: تنوع کاربری، امنیت و ایمنی، ساماندهی و بهسازی، روحیهه و فرهنگ، فضای مکث و مبلمان شهر. بعلاوه اینکه که ایجاد پیاده راه به عنوان یکی از دغدغه های مردم محسوب شده و مؤلفه های امنیت، فرهنگ، خلاقیت و تنوع دارای بیشترین اثرگذاری هستند.
۶.

تحلیلی بر حکمت، زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با هنر جدید

کلید واژه ها: زیبایی حکمت عشق سهروردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۳
تاریخ زیبایی و عشق در ایران بسیار قدیمی است. اگرچه نویسندگان و شاعران ایرانی از زیبایی و عشق بسیار صحبت کردند، اما تعریف روشنی از این مفهوم ارائه نکردند، اما همیشه شیفته و زیبایی، حکمت و عشق بودند. ساختارهای زیبایی که در این موضوعات تحقیقاتی مورد بحث قرار می گیرند با مواردی که امروزه در زیبایی شناسی مورد بحث قرار می گیرند متفاوت است. سهروردی هنگام صحبت از زیبایی از کلمه حسن استفاده می کند و حسن را مترادف زیبایی و کمال می داند. پیوند زیبایی و عشق سهروردی دو مقوله اصلی هستند که زیبایی شناسی را می توان با احتیاط به آنها اختصاص داد. ابتدا با رویکردی عرفانی و در پرتو آرای حکیمان و فیلسوفان، سعی بر آن است تا رابطه زیبایی عرفانی سهروردی و عشق به زیبایی شناسی بررسی شود.
۷.

آسیب شناسی برنامه های آمایش سرزمین در استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب شناسی آمایش سرزمین فرایند آمایش سرزمین گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۸
آمایش سرزمین به عنوان یک فرایند بنیادین برای ایجاد و اجرای بلندمدت افق برنامه ریزی راهبردی همراه با یک رویکرد یکپارچه برای سیاست گذاری با تأکید بر دستیابی به اهداف و نه تنظیم کاربری اراضی، مورد تأکید بوده است. آمایش سرزمین دلالت بر اقدام هایی دارد که به طور گسترده توسط بخش عمومی به کار گرفته می شود تا آینده توزیع فعالیت ها و سکونتگاه ها را تحت تأثیر قرار دهد. این اقدامات باهدف ایجاد یک سازمان فضایی عقلایی از کاربری های مختلف سرزمین و ایجاد پیوندهای بیشتر بین این کاربری ها، متوازن ساختن تقاضای توسعه با الزام های حفاظت محیط زیست و دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی موردنظر دولت ها صورت می پذیرند. بر این اساس، در برنامه ریزی آمایش سرزمین، اقدام هایی برای هماهنگ ساختن تأثیرات فضایی سیاست های سایر بخش ها، جهت دستیابی به توزیع بهینه ای از توسعه اقتصادی بین مناطق (حتی در جوامعی که به رویکرد بازار آزاد التزام دارند و یا تنظیم تغییرات مطلوب در کاربری های مختلف سرزمین) صورت می پذیرد. هدف اصلی این مقاله آسیب شناسی ساختاری، محیطی، محتوایی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی طرح و برنامه های آمایشی در کشور می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی خواهد بود، شیوه جمع آوری اطلاعات می دانی بر مبنای مصاحبه بوده و تلاش شده با احصای متغیرهای اثرگذار در قالب پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت نسبت به اخذ نظرات کارشناسانی که با آزمون میانگین و همبستگی شناسایی شده اند اقدام شود. بین مؤلفه های آمایش سرزمین همبستگی مثبت وجود دارد. به این معنا با افزایش هر مؤلفه، مؤلفه دیگری نیز افزایش می یابد و با کاهش یکی، دیگری نیز کاهش می یابد. بین مؤلفه های محیطی و اجتماعی با نمره 0/704 بیشتری رابطه وجود دارد و کمترین رابطه مربوط به مؤلفه های اجتماعی و ساختاری است.
۸.

عوامل و مولفه های طراحی محیطی موثر در ایجاد مکان های خلاق شهری مطالعه موردی: کلانشهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر خلاق خلاقیت اجتماعی مکان های شهری اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۵۹
در طول تاریخ آنچه موجب برداشتن گام های بلند، به سوی کامیابی و تغییرات مثبت در شیوه زیست انسان ها شده، برگرفته از اندیشه ای تکامل یافته یعنی خلاقیت بوده است. خلاقیت در تمام ابعاد زندگی انسان نقش اساسی داشته و آن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. فضاهای شهری به عنوان محل پیوند نیروهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و .. در بروز خلاقیت جایگاه ویژه ای دارند. فضاهای شهری خلاق سرزندگی، پویایی، نشاط، جمعیت پذیری محیط شهری را به همراه داشته و زمینه بروز خلاقیت و نوآوری می باشند. اینکه فضاهای خلاق شهری چگونه فضاهایی هستند و شاخص ها و مولفه های طراحانه؛ موثر در طراحی اینگونه فضاها کدامند؟ مسئله اصلی پژوهش حاضر می باشد. در این راستا کلانشهر اهواز و فضاهای شهری به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. پژوهش حاضر کاربردی و روش انجام آن نیر توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 100 نفر از متخصصین، کارشناسان و صاحبنظران حوزه مطالعات شهری که با شهر اهواز آشنایی کاملی داشته و در این شهر مشغول به ارائه خدمات می باشند انتخاب گردید. از روش نمونه گیری طبقه ای و هدفمند جهت توزیع پرسشنامه های پژوهش استفاد شد. ضریب پایایی پرسشنامه براساس ضریب آلفای کرونباخ برابر 0.974 و در سطح عالی ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به کمک نرم افزار SPSS و  مدل تحلیل عاملی و آزمون کفایت نمونه بارتلت انجام شد. یافته های پژوهش نشان می دهد 9 عامل به تنهایی قادرندبالغ بر 74درصد از واریانس کل را تبیین نمایند. از بین عوامل شناسایی شده دخیل دادن تاکید بر هویت سرمایه اجتماعی و برنامه ریزی فرهنگی در طراحی، تاکید بر ویژگی های طبیعی و فرهنگی در راستای برانگیختن خلاقیت و تاکید بر نمادسازی با محوریت گفتمان اجتماعی به تنهایی بالغ بر 49 درصد از واریانش کل عوامل طراحانه موثر در بروز خلاقیت مکانی را تبین می نمایند.
۹.

اقتصاد سیاسی و مدیریت یکپارچه حریم منطقه کلان شهری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی مدیریت یکپارچه حریم کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۸۶
حریم شهرها محل پیوند و سازمان یابی فضایی نیروها و فرایندهای طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بستر محیط جغرافیایی و شکل دهنده روابط و جریان های مختلف و متنوع انسان و محیط بر نظام سیاسی حاکم هستند. در این بین، اقتصاد سیاسی و مؤلفه های متأثر از آن، یکی از این شاخص های تأثیرگذار بر تحولات و دگرگونی های فضاهای شهری است. تحولات کالبدی - فضایی پهنه حریم منطقه شهری تهران بیش از هر متغیری تابعی از اقتصاد سیاسی فضا است که اثرات خود را در وضعیت شاخص های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی آن برجای می گذارد. هدف از این تحقیق نیز شناسایی مؤلفه های مؤثر اقتصاد سیاسی بر مدیریت یکپارچه حریم منطقه شهری تهران و رفع معضلات آن است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و از تکنیک معادلات ساختاری برای شناسایی مؤلفه های اثرگذار و اثرپذیر اقتصاد سیاسی بر سازمان یابی فضایی حریم منطقه شهری تهران استفاده شده است. نتایج نشان می دهند چهار مؤلفه اقتصادی، کالبدی، سیاست گذاری، نهادی، اقتصاد سیاسی حریم پایتخت را 48/86 درصد تبیین می کنند که در بین مؤلفه های پژوهش، بیشترین تأثیرگذاری بر مدیریت یکپارچه حریم مؤلفه نهادی با ضریب 956/0 و دومین مؤلفه سیاست گذاری با ضریب 945/0 است.
۱۰.

آسیب شناسی مناطق کلانشهری با تأکید بر حکمروایی مشارکتی نمونه موردی: کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مدیریت شهری کلانشهر حکمروایی مشارکتی معادلات ساختاری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۶۰
فعالیت های اجتماعی در جامعه با بهره گیری از مدیریت صحیح و کارا نتیجه بخش می باشند. در این میان کلانشهرها به عنوان یکی از نمودهای زندگی و فعالیت های اجتماعی بدون وجود مدیریت شهری مطلوب دچار بی نظمی و ناهنجاری می گردند. مدیریت مناطق کلانشهری دارای پیچیدگی های بسیاری بوده و می بایست ترتیبات سازمانی و حکومتی یکپارچه ای را در خود داشته باشد. مهمترین چالش این مناطق رشد فزاینده مرزها و تقسیمات سیاسی است که به دنبال این امر با تفرقات سیاسی روبرو خواهیم بود. بر این اساس هدف تحقیق حاضر آسیب شناسی مدیریت مناطق کلانشهری تهران می باشد. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق، شامل شهرداری، استانداری، سازمان راه و شهرسازی، در شهر تهران می باشد. به منظور تعیین حجم نمونه از جدول تعیین حجم نمونه مورگان استفاده شده است که این تعداد 50 نفر نمونه تعیین گردید و ابزار مورد استفاده با بهره گیری از پیمایشی پرسش نامه و مصاحبه بوده است. شناسائی ابعاد مدیریت کلانشهر تهران با احصای 22 متغیر در قالب مؤلفه های حکمروایی مشارکتی انجام گردید. نتایج بیانگر آن است که در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معناداری بین مؤلفه های مورد مطالعه وجود دارد. آسیب شناسی به اعتبار متغیرها نشان می دهد متغیرهای انعطاف پذیری نهادی، ساختار نهادی، آگاهی شهروندان از زمان اجرای برنامه ها، شفافیت قوانین و انسجام قانونی یکی از حلقه های مفقوده مهم و اثرگذار در عدم موفقیت و عدم نهادینه شدن مدیریت کلانشهری در تهران را نشان می دهد.
۱۱.

سیاست گذاری شهری در حیطه مسائل بدخیم شهرها(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: سیاستگذاری شهری مسائل بغرنج حکمروایی ظرفیت های نهادی توسعه شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۸
امروزه بنا به علل مختلفی که در ادامه بدان ها اشاره خواهد شد، اغلب مسائل در حوزه مدیریت و سیاست گذاری شهری نه از نوع مسائل آسان بلکه از نوع مسائل به ظاهر آسان ولی بسیار پیچیده هستند که شناخت و تحلیل آنها مستلزم به کارگیری نگاه ها و تحلیل های متعدد به دوراز سطحی نگری است، شاید یک دلیل برای پیچیده شدن و سپس حل نشدن بسیاری از مسائل در کانون های شهری و منطقه ای ساده سازی آنها و برخوردهای سطحی در ارائه راهکارهای حل مسئله بوده است که اغلب از آنها به نام مسئله بدخیم یا بدخیم نام برده شده است. هدف اصلی این مقاله ضمن معرفی ماهیت مسئله های بدخیم، ارائه چارچوب های آزمون شده سیاستگذاری آنها می باشد. روش تحقیق اسنادی - تحلیلی بوده و یافته های آن نشان می دهد که حسب یافته های نظری و تجارب عملی در اغلب کشورها و شهرها، شیوه های مؤثر برای حل مسائل بدخیم یک رویکرد در حال گسترش است که در مدیریت شهری کشور چندان مورد توجه قرار نگرفته اند و لذا توجه به چارچوب های سیاستی احصاء شده در این تحقیق در کنار توجه به ظرفیت های حکمروایی خوب شهری مبناهای اطمینان بخشی برای بازتعریف صحیح و مجدد مسائل شهری و سیاستگذاری موفق آنها فراهم خواهد ساخت. وجود مسائل متعدد نظیر تفرق های مدیریتی، تنوع قوانین، رشد اسکان های غیررسمی، زمین خواری، جدایی گزینی فضایی - اجتماعی، رشد کلونی های فقر، رشد صنایع آلوده ساز، تداوم مهاجرت، و تداوم معضل مسکن و... مستلزم ارزیابی میزان کارآمدی و اثربخشی سیاست ها و اقداماتی است که به مورد اجرا گذاشته شده و ارزیابی قوانین و سیاست هایی است که باید به مورد اجرا گذاشته می شد تا از این رهگذر به ضرورت رویکرد به حوزه های نوین تحلیل و حل مسئله پی ببریم و نوع نگاهمان را به نحوه مدیریت موضوعات و فضاها از سطح ملی گرفته تا محلی تغییر دهیم.
۱۲.

آسیب شناسی امنیت کلانشهرها با تأکید بر مدیریت حریم پایتخت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امنیت آسیب شناسی مدیریت حریم پایتخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۳۵
زمینه و هدف: در دهه های اخیر با افزایش جمعیت و تغییر نسل ها و فرهنگ های مختلف در کلانشهرها و تغییر شیوه زندگی، امنیت به چالش بسیار مهم تبدیل شده است. امنیت با رضایت مندی، آسایش شهروندان و مطلوبیت زندگی در قالب توسعه پایدار انسانی و شاخصی برای کیفیت زندگی ارتباط پیدا می کند. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی امنیت کلانشهرها با تأکید بر مدیریت حریم پایتخت صورت گرفته است. روش شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و از نوع تحلیلی است. جامعه آماری 856565 نفر بوده که از این میان تعداد ۳۸۳ نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران برای نمونه آماری انتخاب شدند. پانل متخصصان، روایی صوری پرسش نامه را تأیید کرده و از فرمول آلفای کرون باخ در نرم افزار SPSS 20 پایایی بخش های مختلف پرسش نامه محاسبه گردید. یافته ها: در عامل محتوایی نگرش یکپارچه در مدیریت امنیتی، نبود ائتلاف بین متخصصان حوزه های امنیتی، تعدد نگرش و دیدگاه های سیاسی دارای بیشترین تأثیر در آسیب پذیری حریم پایتخت می باشند. همچنین بین مؤلفه های تفرق قانونی و مدیریتی با نمره 0.786 بیشتری رابطه وجود دارد و کمترین رابطه مربوط به مؤلفه های قانونی و ساختاری است. نتایج: ضعف ضوابط، طرح ها و برنامه های مصوب و کمبود بودجه و تجهیزات امنیتی از متغیرهای تأثیرگذار بر امنیت حریم پایتخت است و در این زمینه باید گفت آسیب پذیری مدیریتی، قانونی و ساختاری سبب ناامنی، قانون گریزی، اختلافات فرهنگی و عدم امنیت و ایمنی در قبال حریم کلانشهر تهران می گردد.
۱۳.

ارزیابی عملکردی مشارکت زنان در فضاهای شهری با رویکرد برنامه-ریزی مشارکتی نمونه موردی منطقه 20 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مشارکت پذیری زنان تهران تحلیل مسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۱۹
امروزه، به دلیل توجه ناکافی به نقش مشارکت شهروندان در فرایند برنامه ریزی، مدیریت و تصمیم سازی بسیاری از کلان شهر ها به شهروندان چنین تلقین شده است که در امر تأثیرگذاری بر جامعه و سرنوشت آینده شهر، به نوعی ناتوان هستند. از این رو نقش زنان در پیشبرد فعالیت های اجتماعی و اقتصادی بسیار حساس و حیاتی می باشد. استعداد و توانایی زنان در مشارکت های مدنی موجب پیشبرد و تعالی جامعه در عصر دانایی محور می گردد. کارآفرینی و مشارکت زنان از شاخص های مهم در توسعه یافتگی محسوب می شود. بررسی های اجتماعی و اقتصادی که در زمینه مشارکت زنان در امور جامعه انجام گرفته نیز حاکی از آن است که عوامل اجتماعی و فرهنگی و انتظارات متفاوت جامعه از زن و مرد، از جمله موانع مهم بر سر راه مشارکت زنان به حساب می آیند. بر این اساس، هدف پژوهش، بررسی مشارکت عملکردی زنان، در فضاهای شهری می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. مؤلفه ها در 4 بخش اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در سنجش میزان تأثیرگذاری مشارکت زنان از آزمون پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بالاترین میزان مشارکت در منطقه 20 شهرداری تهران، مشارکت اجتماعی با 2.52 و کمترین آن مشارکت سیاسی با میانگین 1.65 می باشد. همچنین بین مؤلفه های اقتصادی و فرهنگی با نمره 0.688 بیشتری رابطه وجود دارد. همچنین میانگین مقدار بحرانی در مؤلفه اجتماعی 3.89، دارای بیشترین مقدار می باشد.
۱۴.

تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل عاملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدالت اجتماعی مناطق شهری تبریز تحلیل عاملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۸ تعداد دانلود : ۲۳۸
توزیع فضایی امکانات و خدمات یک شهر بر اساس شاخص های عدالت اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با توسعه پایدار دارد، چرا که توزیع عادلانه خدمات و امکانات می تواند زمینه ساز توسعه متوازن مناطق یک شهر و برعکس عدم توزیع عادلانه آن باعث ایجاد بحران های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی شود؛ بنابراین باید در فرایند برنامه ریزی شهر توجه جدی به پراکنش فضایی و عادلانه امکانات و خدمات شود. هدف این پژوهش بررسی و شناخت نحوه و چگونگی توزیع خدمات در مناطق شهر تبریز، تعیین معیارهای اصلی تعریف کننده سطح توسعه یافتگی عدالت اجتماعی از اهداف مهم این پژوهش می باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. همچنین برای شناسائی ابعاد گوناگون عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز با استفاده از آخرین آمار واطلاعات مربوط به سال 1395، 32 شاخص گوناگون در قالب 6 مؤلفه جمعیتی، اقتصادی، کالبدی، آموزشی، بهداشتی و حمل و نقل و در میان 10 منطقه، مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج آن با بهره گیری از مدل تحلیل عاملی ارزیابی شده است. در این نوشتار ابتدا با استفاده از تحلیل عاملی اقدام به کاهش شاخص ها و استخراج مجموعه عوامل دخیل در میزان عدالت اجتماعی پرداخته شده و پس از آن با استفاده از روش رتبه بندی امتیاز استاندارد شده، مناطق شهر تبریز رتبه بندی شده اند.  نتایج به دست آمده نشان می دهد توزیع امکانات و خدمات در مناطق شهر تبریز متوازن و هماهنگ نمی باشد. به طوری که که مناطق 6، 3، 2، از لحاظ برخورداری از جمیع امکانات و خدمات نسبت به دیگر مناطق در رتبه های یک تا سه  قرار دارند.
۱۵.

سنجش عدالت اجتماعی با رویکرد توسعه پایدار نمونه موردی مناطق شهری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدالت اجتماعی توسعه پایدار مناطق شهری تبریز GRA

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۳۶۳
رسالت عدالت اجتماعی و فضایی در شهرها تخصیص عادلانه منابع و امکانات شهری می باشد؛ به گونه ای که افراد با حداقل شکاف و اعتراض نسبت به حقوق خود مواجه باشند و نیازهای جمعیتی آن در ابعاد مختلف برآورده گردد. عدالت اجتماعی به عنوان یکی از اصول چهارگانه توسعه پایدار در تمام جهان موردتوافق قرارگرفته و می تواند نتایج زیان آوری را که محرومیت و فقر بر محیط زیست و توسعه پایدار وارد می آورد را از بین ببرد. هدف این تحقیق بررسی و شناخت نحوه و چگونگی توزیع خدمات در مناطق شهر تبریز، تعیین معیارهای اصلی تعریف کننده سطح توسعه یافتگی عدالت اجتماعی و ارائه برنامه های تحرک بخشی به جریان عدالت اجتماعی از اهداف مهم این پژوهش می باشد. روش تحقیق توصیفی </strong> –</strong> تحلیلی می باشد. همچنین برای شناسایی ابعاد گوناگون عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات مربوط به سال 1390، 16 شاخص گوناگون در قالب 4 مؤلفه جمعیتی، کالبدی، آموزشی، بهداشتی و درمانی و در میان 10 منطقه، موردمطالعه قرارگرفته و نتایج آن با بهره گیری از مدل تحلیل خاکستری </strong> (GRA)</strong> ارزیابی شده است. در این نوشتار ابتدا با استفاده از تحلیل خاکستری اقدام به کاهش شاخص ها و استخراج مجموعه عوامل دخیل در میزان عدالت اجتماعی پرداخته شده و پس از آن با استفاده از روش رتبه بندی امتیاز استانداردشده، مناطق شهر تبریز رتبه بندی شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد توزیع امکانات و خدمات در مناطق شهر تبریز متوازن و هماهنگ نمی باشد. به طوری که مناطق 3، 5، 6، ازلحاظ برخورداری از جمیع امکانات و خدمات نسبت به دیگر مناطق در رتبه های یک تا سه قرار دارند.</strong><br />  </strong>
۱۶.

تحلیلی بر انواع تفرق ها و میزان اثرگذاری آنها بر تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۶۳
مدیریت و برنامه ریزی حریم کلانشهرها به دلیل گستردگی فضایی و تعدد متغیرهای تأثیرگذار، با پیچیدگی های بسیاری روبروست. حل و فصل مشکلات و تعارضات در چنین سطحی از پیچیدگی ها، نیازمند یک ساختار منسجم، هدفمند و انعطاف پذیر مدیریت یکپارچه است تا به خوبی توسط ساختار قانونگذاری کلان کشور حمایت شده و از اختیار قانونی کافی برای تنظیم روابط، کنترل و هدایت برنامه در سطح منطقه کلان شهری برخوردار باشد تا تفرق ها در سطوح مختلف (سیاسی، فضایی، عمکردی، اجتماعی) به حداقل برسد. نگاه بخشی در غیاب سند راهبردی و بسترهای قانونی انسجام بخش سبب شده که انواع تفرق ها به یک مساله جدی و مانع بزرگ در مسیر تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت تبدیل شود و لذا تحقق راهبرد صیانت و توسعه پایدار منوط به رفع تفرق ها و برپایی مدیریت یکپارچه می باشد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین تفرق های مدیریت یکپارچه در سطوح و ابعاد مختلف حریم پایتخت می باشد. پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی بوده که جامعه آماری بر اساس فرمول کوکران 201 نفر بدست آمده است و برای شناسائی ابعاد مدیریت یکپارچه از ابزار پرسشنامه استفاده شده که با احصای 25 متغیر در قالب 5 مؤلفه تفرق نهادی، قانونی، سیاست گذاری، کالبدی و اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بیانگر آن است که در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معناداری بین مؤلفه های مورد مطالعه وجود دارد. همچنین میزان تأثیر مستقیم مؤلفه های تفرق قانونی برکالبدی برابر با 593/0 بوده است که نشان می دهد به ازای یک واحد تغییر در تفرق قانونی، میزان تفرق کالبدی به میزان 593/0 واحد تغییر خواهد یافت.
۱۷.

ارزیابی وضعیت مسکن در محله های شهر بناب با استفاده از تحلیل خوشه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن تحلیل خوشه ای کاربری اراضی بناب محله ها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری مسکن شهری
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۸۴
برنامه ریزی های نامطلوب و توزیع ناعادلانة منابع مالی و انسانی، مسائل عمده ای را با ابعاد گوناگون و پیچیده، در روند توسعه یافتگی شهرها به خصوص شهرهای کوچک ایجاد کرده است. مسکن به عنوان موضوعی چندبعدی، تأثیر بسزایی بر توسعه یافتگی شهرها دارد و از مهم ترین نیازهای انسان به شمار می رود. در ارزیابی توسعه یافتگی شهرها در بخش مسکن، گام نخست شناخت وضع مسکن در شهرهاست. این امر، زمینة مناسب برای ارائة راهبردها و به کارگیری برنامه های مناسب توسعة مسکن و نیز توسعة یکپارچة ناحیه ای و تحلیل وابستگی سکونتگاه های انسانی را در نواحی فراهم می آورد. براین اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل شاخص ها و تعیین عوامل مؤثر بر توسعة محله های شهر بناب و سطح بندی هریک از محله هاست. بدین منظور، بررسی شاخص های کمی، جمعیتی و کالبدی مسکن انجام گرفت و اطلاعات مربوط به آن ها برای شانزده محلة شهر بناب جمع آوری شد. پژوهش به روش تحلیل خوشه ای با استفاده از تکنیک های آماری SPSS انجام گرفت. مطابق نتایج، بیشتر محله ها در خوشة اول (محله های توسعه یافته) هستند؛ یعنی بالاترین مطلوبیت مسکن را دارند. محله های 2، 14 و 15 در خوشة دوم وضعیت نسبتاً مطلوب، محلة 4 در خوشة سوم وضعیت نسبتاً نامطلوب و محلة 8 در خوشه چهارم وضعیت نامطلوب دارند.
۱۸.

تبیین مفاهیم امنیت پایداری در محله های شهر بناب با بهره گیری از شاخص های جرم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت جرم تحلیل خوشه ای بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۲ تعداد دانلود : ۴۰۵
امنیت در تمام ابعاد زن دگی روزان ه ف رد حاض ر اس ت. امنیت در عمل تم ام ابع اد زن دگی بش ر را در بر می گیرد. صحبت از امنیت فردی، امنی ت مل ی، امنی ت اجتم اعی، امنیت هوایی، امنیت جاده ای، امنیت غذایی و ... نش ان از فراگیر بودن امنیت در تمام وجوه زندگی فردی دارد. هدف این پ ژوهش بررس ی آسیب های اجتماعی، علل و عوامل مؤثر بر آنها و چگونگی توزی ع آنه ا در محلههای شهر بناب است. برای رسیدن به این هدف آمار و اطلاعات مؤلفه های مرتبط با جرم-خیزی محلههای شهر بناب ازطریق پرسشنامه جمع آوریشد. جمعیت موردمطالعه محلههای 16گانه شهر بناب می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. در این پژوهش برای تحلیل داده ها از روش تحلیل خوشه ای در قالب تکنیک های آماری SPSS استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانمی دهد بیشتر محلهها در خوشه اول، یعنی بالاترین وضعیت ایمنی، هستند. محله های 2، 14 و 15 در رتبه (خوشه) دوم، یعنی وضعیت نسبتاً ایمن، محله 4 در خوشه سوم یعنی وضعیت نسبتاً ناامن و محله 8 در رتبه چهارم دارای وضعیت ناامن هستند.
۱۹.

تحلیل الگوی گسترش کالبدی و فضایی با استفاده از مدل هلدرن مورد شناسی: شهر گناباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار فضایی سلسله مراتبی مدل هلدرن توسعه فیزیکی شهر گناباد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری جغرافیای توسعه
تعداد بازدید : ۱۱۶۴ تعداد دانلود : ۵۸۰
شهرها طی حیات خود بر اثر عوامل مختلف تغییر شکل و گسترش می یابند؛ اما شهر خوب شهریست که کالبد شهر، نیازهای ساکنان را با توجه به تغییرات زمان تأمین کند. گسترش بی رویه اراضی شهری از مهمترین مسائل و مع ضلات ب رای م دیران و برنام ه ری زان شهرها در سطوح گوناگون است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و شناخت عوامل مؤثر در پیدایش و شکل گیری ساختار فضایی و کالبدی شهر گناباد است . روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است و از مدل کمّی (هلدرن) ابزارGIS ، استفاده از شاخص های کالبدی، اقتصادی و جمعیتی در تبیین هدف فوق استفاده شده است. نتایج اولیه تحقیق نشان می دهد که الگوی رشد شهر از شرق به غرب شکل گرفته است. تحولات جمعیت شهر گناباد در دوره های مختلف هر چند تحت تأثیر عوامل مختلف دچار افزایش و یا کاهش بوده، با وجود این نرخ رشد جمعیت این شهر در حال حاضر از میانگین نرخ رشد جمعیت شهری استان و کشور بیشتر بوده و نمایانگر وجود زمینه های رشد جمعیت در این شهر است. همچنین بر اساس محاسبات مدل هلدرن، حدود 49 درصد رشد شهر گناباد بر اثر رشد بی قواره و اسپرال شهر و حدود 51 درصد مابقی توسعه شهر ناشی از رشد جمعیت شهر بوده است.
۲۰.

نقش شهر بناب در توسعه اقتصاد پایدارمنطقه ای با رویکرد مدل های اقتصادی – جمعیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرهای میانی اقتصاد منطقه ای توسعه اقتصاد پایدار بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۷۹
امروزه شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه به شدت در حال رشد هستند این نواحی تمامی امکانات، خدمات و سرمایه های کشور را در خود بلعیده، ولی با این وجود با انواع مشکلات و معضلات شهری از جمله : کمبود مسکن، بالا رفتن میزان بیکاری، مسأله حاشیه نشینی، مشکل حمل و نقل و نارسایی در عرضه سایر خدمات شهری، همچنین تخریب محیط زیست دست و پنجه نرم می کنند. از طرف دیگر سایر نقاط در این کشورها اعم از شهرهای میانی، شهرهای کوچک و نقاط روستایی از توسعه عقب مانده اند و دچار رکود و توقف در سیر پیشرفت خود شده اند.هدف کلی این پژوهش مشخص کردن تاثیر شهر بناب در فرایند توسعه سکونتگاه های پیرامونی (ناحیه) و ارزشیابی عملکرد این شهر درحوزه اقتصادی و جمعیتی است. نوع تحقیق کاربردی، و داده های مورد نیاز از نتایج آخرین سرشماری رسمی نفوس و مسکن کشور 1390 گردآوری شده است. روش انجام پژوهش، توصیفی - تحلیلی است که با استفاده از مدل های ضریب مکانی، روش کشش پذیری، روش ترسیمی طولی ایزارد، روش ژرژ شابو و تونی گارنیه انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که بناب در بخش خدمات و کشاورزی خودکفا می باشد و نرخ اشتغال واقعی 44/93 درصد و نقش غالب شهر چندنقشی است. بر اساس مدل ایزارد بخش صنعت و خدمات در سطح ملی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند. بنابراین حصول به جایگاه برتر در سطح ملی و منطقه ای مستلزم تدوین و اجرای طرح های راهبردی و توجه

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان