رحیم بنابی قدیم

معاملات اشخاص وابسته از دید رفتار فرصت طلبانه یا کارایی، می تواند تخصیص بهینه منابع را به شکل سرمایه گذاری و تامین مالی در واکنش به عملکرد گزارش شده، تحت تاثیر قرار دهد. هدف این پژوهش بررسی حساسیت سرمایه گذای و تامین مالی به عملکرد شرکت با تاکید بر نقش معاملات اشخاص وابسته در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می باشد. نمونه آماری تحقیق شامل98 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1389 تا 1396 می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و با استفاده از رویکرد پس رویدادی است. نتایج پژوهش نشان داد که حساسیت سرمایه گذاری و تامین مالی خارجی به کیوتوبین تحت تاثیر معاملات اشخاص وابسته قرار نمی گیرد ولی حساسیت سرمایه گذاری به جریان نقد داخلی، با افزایش معاملات اشخاص وابسته افزایش می یابد درحالی که حساسیت تامین مالی خارجی به جریان نقد داخلی ایجاد شده، با افزایش معاملات اشخاص وابسته، کاهش می یابد که نشانگرتصور فرصت طلبانه بودن معاملات اشخاص وابسته توسط سرمایه گذاران و اعتباردهندگان شرکت ها است.

یکی از عوامل بیرونی مؤثر بر کیفیت گزارشگری مالی، نگرش اجتماعی شرکت ها برای تأمین منافع همه گروه های ذینفع به عنوان مشروعیت اجتماعی است. زیرا پذیرش مسئولیت اجتماعی سبب تقویت افشا، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و کاهش ریسک تجاری می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی بر قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش همبستگی و پس رویدادی می باشد. برای این منظور 984 سال-شرکت در فاصله زمانی 1399-1392 انتخاب و با استفاده از مدل های رگرسیونی چندمتغیره در نرم افزار ایویوز موردتحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد شاخص کل مسئولیت پذیری اجتماعی تأثیر مثبتی بر قابلیت مقایسه اطلاعات دارد و سبب افزایش آن می شود. همچنین بعد اخلاقی و بعد اقتصادی مسئولیت پذیری اجتماعی به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری مثبت بر قابلیت مقایسه اطلاعات را دارند در حالی که بعد قانونی مسئولیت پذیری اجتماعی تأثیر معنی داری بر قابلیت مقایسه اطلاعات ندارد که می تواند ناشی از عدم وجود قابلیت های قانونی مورد انتظار برای پاسخگویی نسبت به مسئولیت اجتماعی واحدهای تجاری باشد.

امروزه فضای رقابت اطلاعاتی به عنوان یک مکانیزم با اهمیت خارجی، بر روی سیستم مدیریتی و عملکرد پایدار شرکت تأثیر گذار است و مالکیت دولتی از دو جنبه مکملی و تخریبی می تواند این اثرگذاری را تحت تاثیر قرار دهد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر مالکیت دولتی بر رابطه بین رقابت اطلاعاتی و پایداری سود شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می باشد.برای این منظور تعداد 103 شرکت بورس تهران برای دوره زمانی 1392 تا 1399 به روش حذف سیستماتیک انتخاب و با رکرسیون چندگانه و داده های پانلی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که رقابت اطلاعاتی بر اساس دو شاخص ارتباطات سیاسی و تمرکز مالکیت نهادی، سبب افزایش پایداری سود می شود و اثر تعاملی مالکیت دولتی با رقابت اطلاعاتی مبتنی برارتباطات سیاسی و تمرکز مالکیت نهادی سبب افزایش بیشتر پایداری سود می شود. یعنی مالکیت دولتی و رقابت اطلاعاتی، به دور از ترکیب تخریبی برای کاهش ارزش شرکت، دو عامل مکمل یکدیگر در تحقق اهداف ذینفعان است.

برای ایجاد همسویی منافع بین مالک و مدیر، باید معیار پاداش دهی، شاخص صحیحی از عملکرد باشد. یکی از شاخص های مهم در سنجش عملکرد در برنامه های پاداش، حساسیت سود گزارش شده است؛ به طوری که منافع همه طرفین قرارداد ها تأمین می شود. سودهای دارای حساسیت باید سبب تغییرِ ارزش بازار شرکت شوند. بنابراین هدف اصلی پژوهش، بررسی تأثیر ضریب واکنش سود ، نوسان های بازدهی غیرعادی سهام و خطای پیش بینی سود به عنوان ابعاد حساسیت سود، بر پاداش هیئت مدیره است. برای این منظور از داده های 121 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1387 تا 1395و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج نشان می دهد در نظام پاداش دهی مدیران، ضریب واکنش سود، ضریب واکنش تعدیلی سود و مربوط بودن سود به ارزش سهام، تأثیر مثبتی بر پاداش مدیران می گذارد و نوسان های غیر عادی بازدهی سهام و خطای پیش بینی سود،  بر پاداش مدیران تأثیر منفی معناداری دارند.

بیشینه کردن ارزش شرکت نیازمند اتخاذ تصمیمات سرمایه گذری صحیح است و هرگونه تلاش برای ارزش آفرینی و استفاده بهینه از فرصت های سرمایه گذاری، متأثر از جنبه های رفتاری و ویژگی های فردی مدیرعامل شرکت است. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر خودشیفتگی و قدرت مدیرعامل بر کارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود پرداخته است. بر این اساس، تعداد 110 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که به روش نمونه گیری حذف تصادفی انتخاب شده اند، برای دوره زمانی 1390 تا 1397 به روش رگرسیونی چند متغیره مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و رویکرد پس رویدادی است. نتایج پژوهش نشان می دهد خودشیفتگی برکارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود به ترتیب تأثیر منفی و مثبت معنی داری  و  قدرت مدیرعامل بر کارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود  تأثیر مثبت معنی داری دارد. این نتیجه بیشتر بیانگر رفتار فرصت طلبانه رفتار مدیران در راستای تحقق منافع شخصی و افزایش هزینه های نمایندگی است که نظارت بیشتر بر ویژگی های رفتاری مدیران را می طلبد. یعنی مدیران خود شیفته ریسک بالایی از سرمایه گذاری را دنبال می کنند ولی مدیرن با قدرت بالا به دلیل پیش بینی های با دقت و کیفیت بیشتر، شناخت فردی و قدرت تحلیل بالا، پروژه های سودآور را بهتر شناسایی می کنند و عملکرد و سرمایه گذاری را بهبود می بخشند.

سرمایه فکری به عنوان دارایی نامشهود و نیز به سبب قابلیت یادگیری مستمر، عامل محرکی برای ایجاد مزیت رقابتی شرکت ها و درنتیجه، پایداری بیشتر و نگاه آینده نگرانه در کسب سود است و توجه به آن در کاهش شکاف ارزشی و افزایش قابلیت اتکای اقلام صورت های مالی راه گشا است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر سرمایه فکری بر گزارشگری عملکرد پایداری تجاری و استراتژی کسب وکار شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور داده های 126 شرکت بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی 1392-1400 انتخاب و با استفاده از مدل های رگرسیونی چندگانه تحلیل شدند. نتایج نشان دادند ضریب ارزش افزوده فکری و عناصر آن دارای تأثیر مثبتی بر گزارشگری عملکرد پایداری شرکت ها دارند و نیز ضریب سرمایه فکری و کارایی سرمایه ساختاری و فیزیکی تأثیر مثبتی بر استراتژی آینده نگرانه دارند؛ ولی کارایی سرمایه انسانی تأثیری بر استراتژی کسب وکار ندارد که در راستای شفافیت اطلاعاتی بیشتر، لزوم آگاه سازی و استانداردگذاری گزارش سرمایه فکری در گزارش های مالی را می طلبد.    

بی توجهی یا کم توجهی سهامداران نهادی به عنوان ضعف سازوکار نظارتی و تقاضای کمتر برای گزارشگری قابل اتکا، می تواند کیفیت و قابلیت مقایسه اطلاعات را تحت تأثیر قرار دهد. بر این اساس هدف این پژوهش بررسی تأثیر انحراف توجه سهامدار نهادی بر قابلیت مقایسه صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. آزمون فرضیه های پژوهش، با داده های 123 شرکت در فاصله زمانی 1391-1400 با استفاده از مدل های رگرسیونی چند گانه، نشان داد حضور سهامداران نهادی سبب فزایش قابلیت مقایسه صورت های مالی و انحراف توجه سهامداران نهادی سبب کاهش قابلیت مقایسه صورت های مالی می شود. نتیجه به دست آمده بیانگر این است که انحراف توجه سهامدار نهادی، قدرت نظارتی سرمایه گذاران نهادی را خنثی، نتایج حاکمیت شرکتی را تضعیف، رویکرد منفعلانه و فرصت طلبانه مدیریت را تقویت و درنتیجه کیفیت پایین گزارشگری و قابلیت مقایسه کمتر صورت های مالی را در پی دارد. به طورکلی این یافته ها مطابق با فرضیه منافع شخصی سهامداران نهادی است و می تواند پیامدهای اقتصادی مهمی برای دیگر سرمایه گذاران داشته باشد.

هزینه تبلیغات را می توان تلاش شرکت برای برندسازی، ارائه وجهه شهروند شرکتی خوب و رعایت کننده هنجارهای اخلاقی داست. شاخص تمرکز مالکیت به عنوان ابزار نظارتی و شاخص ابهام اطلاعاتی به عنوان مشکل نمایندگی نیز می تواند نتیجه علامت دهی از طریق تبلیغات را شدت یا ضعف ببخشد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر هزینه تبلیغات بر اجتناب مالیاتی با تأکید بر ابهام اطلاعاتی و تمرکز مالکیت هست. برای این منظور نمونه ای شامل 163 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به صورت هدفمند برای بازه زمانی سال های 1392 تا 1400 انتخاب گردید و با استفاده از نرم افزار ایویوز نتایج پژوهش نشان داد هزینه تبلیغات سبب کاهش اجتناب مالیاتی(بر اساس سه مدل نرخ مؤثر مالیاتی، تفاوت دفتری مالیات، سپر مالیاتی) شده است، ابهام اطلاعاتی بر اساس مدل تفاوت دفتری مالیات و سپر مالیاتی، سبب افزایش اجتناب مالیاتی شده است و اثر تعاملی ابهام اطلاعاتی با هزینه تبلیغات سبب تشدید اثر آن بر اجتناب مالیاتی شده است، تمرکز مالکیت سبب افزایش اجتناب مالیاتی(بر اساس مدل نرخ مؤثر مالیاتی و تفاوت دفتری مالیات) و همچنین اثر تعاملی تمرکز مالکیت و تبلیغات سبب افزایش بیشتر در اجتناب مالیاتی(بر اساس هر سه مدل) شده است که حاکی از رویکرد فرصت طلبانه مدیران در سایه راهبری ضعیف، اعمال نفوذ بیشتر و یا هم-راستایی بیشتر مالکان عمده با مدیران در تصمیم گیری های راهبردی شرکت و ترغیب مدیریت به ریسک پذیری بیشتر است.

بی توجهی یا کم توجهی سهامداران نهادی به عنوان ضعف سازوکار نظارتی و اطمینان بیش از حد مدیریت به عنوان عامل رفتاری مدیریت، می تواند اثربخشی برنامه های انگیزشی برای بیشینه سازی ارزش شرکت و کارایی قراردادها را کاهش دهد. بر این اساس هدف این پژوهش بررسی تاثیر انحراف توجه سهامدار نهادی بر چسبندگی پاداش هیات مدیره با تاکید بر اطمینان بیش از حد مدیریت شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. آزمون فرضیه های پژوهش، با داده های 123 شرکت در فاصله زمانی 1391-1400 با استفاده از مدل های رگرسیونی چند گانه، نشان داد ضمن وجود اثر چسبندگی پاداش، انحراف توجه سهامداران نهادی شدت چسبندگی پاداش را افزایش می دهد  و با افزایش اطمینان بیش از حد مدیریت تاثیر مثبت انحراف توجه سهامدار نهادی بر چسبندگی پاداش هیات مدیره افزایش می یابد. یعنی انحراف توجه سهامداران نهادی و اطمینان بیش از حد مدیریت، می تواند کارایی قراردادهای پاداش را کاهش دهد.  

یکی از مهم ترین تغییرات در سیستم های اقتصادی جوامع، تمرکز بر کارکردهای ثبات مالی در نظام بانکی کشورها می باشد که بیش ازپیش در سیاست گذاری های کلان اقتصادی موردتوجه قرار گرفته است. هدف این مطالعه، ارزیابی معیارهای مؤثر بر مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی بر اساس مقایسه ی الگوریتم های فرا ابتکاری در سطح بانک های پذیرفته شده در بازار سرمایه می باشد. این مطالعه به لحاظ روش شناسی ترکیبی و کاربردی تلقی می شود. به این صورت که ابتدا از طریق فرآیند غربالگری محتوایی سیستماتیک، نسبت به شناسایی معیارهای مؤثر بر مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی جهت ارزیابی بانک های پذیرفته شده اقدام می شود. سپس با اتکا به دو الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات و گرگ خاکستری و استخراج داده های مرتبط با معیارهای شناسایی شده در حدفاصل سال های 1397 تا 1401، تلاش می شود تا نقطه ی بهینه ی مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مشخص شوند. در این فرآیند از طبق بسط معادلات ریاضی هریک از الگوریتم های فرا ابتکاری و کدهای دستوری نرم افزار متلب، نسبت به پاسخ به سؤال های پژوهش اقدام لازم صورت می گیرد. نتایج مطالعه نشان داد، هر دو الگوریتم فرا ابتکاری مورداستفاده در این مطالعه، دارای قابلیت لازم برای تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشند؛ اما بر اساس ضرایب آزمون ویلکاکسون، الگوریتم گرگ خاکستری نسبت به الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات، از دقت بالاتری برای پیش بینی کارکردِ معیارهای شناسایی شده در تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک های پذیرفته شده برخوردار می باشد. همچنین مشخص گردید که مهم ترین معیار مؤثر در تقویت تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک ها، گردش نقدینگی در الگوریتم گرگ خاکستری می باشد. درواقع ضرایب کسب شده در الگوریتم گرگ خاکستری حکایت از بهینه سازی اثربخش تر معیارهای مؤثر در تعیین مطلوبیت مالی نظام بانک های کشور دارد و این مسئله گویایی این تفسیر است که بانک ها می توانند از این الگوریتم برای برنامه ریزی های مالی و پوشش نقاط ضعف خود در حفظ منابع حتی در شرایط ریسکی اقتصاد امروز بهره مند شوند.

هدف: تمرکز مالکیت می تواند به مساله نمایندگی بین سهامداران غالب و سهامداران اقلیت (تضاد مالکیت) منجر شود و وجود رقابت بازار محصول به عنوان جایگزین راهبری شرکتی قوی و نیز وجود فرصت های رشد که به دلیل عدم اطمینان اطلاعاتی می تواند عملکرد آتی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد، شدت نظارت بر مدیریت و در نتیجه کارآمدی تمرکز مالکیت را می تواند تحت تاثیر قرار دهد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر فرصت های رشد و رقابت در بازار محصول بر رابطه بین تمرکز مالکیت و بازدهی غیرعادی است.روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش علی (پس رویدادی) است. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک تعداد 130 شرکت به عنوان نمونه پژوهش در بازه زمانی 9 ساله بین سال های 1393 تا 1401 انتخاب شدند.یافته ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیات پژوهش با رگرسیون چندگانه نشان داد که تمرکز مالکیت تاثیر منفی بر بازده غیرعادی دارد و رقابت بازار محصول و فرصت رشد به ترتیب دارای تاثیر منفی و مثبت معنی دار بر رابطه بین تمرکز مالکیت و بازدهی غیرعادی است.اصالت/ارزش افزوده علمی: تمرکز مالکیت به مساله نمایندگی بین سهامداران غالب و سهامداران اقلیت (تضاد مالکیت) منجر می شود و وجود رقابت بازار محصول به عنوان جایگزین راهبری شرکتی قوی و نیز وجود فرصت های رشد که به دلیل عدم اطمینان اطلاعاتی عملکرد آتی شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد، شدت نظارت بر مدیریت و در نتیجه کارآمدی تمرکز مالکیت را تحت تاثیر قرار می دهد.