عبدالله مبینی دهکردی

زمینه و هدف: جمهوری اسلامی ایران نیز مانند سایر کشورها، دارای منافعی در منطقه جنوب غرب آسیا است که به منظور تأمین آنها نیازمند افزایش قدرت خود می باشد. با توجه به اینکه منظور از قدرت منطقه ای همان مفهوم فضایی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا است که برآیند توانایی و ظرفیت های بالقوه و بالفعل جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود، بنابراین، می توان عوامل ژئوپلتیک را به عنوان افزایش دهنده قدرت مدّ نظر قرار داد.روش: مقاله حاضر با هدف تبیین راهبردهای ارتقای قدرت منطه ای جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نقش عامل ژئوپلیتیک اجتماعی فرهنگی یمن به نگارش درآمده است. نوع تحقیق حاضر، کاربردی و رویکرد آن آمیخته با روش توصیفی تحلیلی است. داده ها به دو روش کتابخانه ای و میدانی(مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسش نامه و پنل خبرگی) گرد آوری شده اند و اطلاعات به دست آمده به روش تحلیل محتوا و با کمک نرم افزار مکس کیو دی ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روایی به روش محتوایی و پایایی مصاحبه با استفاده از فرمول کاپای کوهن و پایایی پرسش نامه نیز با آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است.یافته ها: یافته های تحقیق شامل پیشنهاد 3 راهبرد اساسی در راستای ارتقای قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است که عبارتند از کمک به تعمیق وحدت گروه های زیدی و تقریب با سایر مذاهب به منظور افزایش قدرت مردم پایه نیروهای محور مقاومت یمنی، کمک به توسعه ظرفیت ها و قابلیت های زیرساختی(خدماتی، اجتماعی و فرهنگی) یمن به منظور تحکیم علقه های تاریخی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی این کشور با جمهوری اسلامی ایران و تحکیم و تعمیق پیوستگی انصارالله در منظومه جبهه مقاومت اسلامی.نتایج: ملت سازی در یمن، اولین گام در تشکیل کشوری منطبق با معیارهای انقلاب اسلامی است و چنانچه این مسئله پیگیری نشود، سایر اندیشه های نوظهور و انحرافی همچون وهابیت و تکفیری، جای پای محکمی در بین مردم یمن خواهند یافت و درنهایت، منجر به ایجاد فرهنگی متناسب با این ایدئولوژی ها در یمن خواهد شد.

کشور عراق در منطقه خلیج فارس به دلیل موقعیت ژئوپلتیک و ظرفیتهای بالقوه اقتصادی، و ویژگیهای خاص سیاسی، فرهنگی و اجتماعی یکی از بازیگران مهم تاثیرگذار در  همسایگان ایران و خاورمیانه است. دراین پژوهش در پاسخ به این سوال برآمدیم که عوامل و پیشران های کلیدی آینده روابط ایران و عراق تا سال1410 کدامند؟ در پاسخ به سوال مذکور ابتدا با استفاده از مرور منابع و سوابق علمی پیشین مرتبط و استفاده از نظر 23 نفر از  خبرگان، تعداد 117 شاخص تاثیرگذار احصاء و سپس با استفاده از روش دلفی تعداد 21 شاخص مهم و اثرگذار که بیشترین تاثیر را داشتند مشخص گردید و در ادامه بوسیله نرم افزار آینده پژوهی  میک مک و به کارگیری روش تحلیل ماتریس اثرات متقاطع و ورود اطلاعات به نرم افزار تعداد شش پیشران کلیدی شامل: راه پیمایی اربعین، اشتراکات فرهنگی ، حمایت و کمک های ایران  به گروه های مقاومت(حشدالشعبی،کتائب و  عصائب اهل الحق)، قرابت های مذهبی شیعی، تهدیدات و منافع مشترک بین دو کشور، تقابل نظم عربی با هلال شیعی شناسایی شدند. تمرکز و استفاده از این شاخص ها  به منظور تدوین چشم انداز و سیاستهای ج.ا.ایران جهت گسترش و تعمیق پیوندهای راهبردی با عراق در ساخت آینده مطلوب روابط دو کشور تاثیرگذار خواهد بود.

عدم آمادگی نیروهای کشوری و لشکری و خیانت های عمدی و غیر عمدی برخی از مسئولان و دست اندرکاران کشور در ابتدای جنگ تحمیلی، باعث از دست رفتن برخی از شهرهای مرزی و مناطق مهم و راهبردی در سه محور شمال غرب، غرب و جنوب کشور گردید. این امر خسارات مادی و معنوی  بسیاری را بر بدنه ارتش و مردم وارد کرد و با ایجاد جو «ما نمی توانیم جنگ را اداره کنیم»، کشور را به سمت مذاکره و مصالحه کشاند. اما برکناری بنی صدر و اتکا به نیروهای ارتش، سپاه و بسیج باعث تغییر در مدیریت جنگ شد و با انجام عملیات ثامن الائمه(ع) عمده شهرها و مناطق اشغالی در کمتر از  9 ماه به آغوش ج.ا.ا بازگشت. تحقیق حاضر در نظر دارد مهترین ویژگی و مشخصات این عملیات را که باعث استمرار موفقیت های بعدی گردید، شناسایی نماید. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و روش آن توصیفی – تحلیلی می باشد. تلاش شده است تا اطلاعات مورد نیاز، با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به اسناد و مدارک موجود و مصاحبه با افراد خبره ،گردآوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که پس از شکل گیری مدیریت جهادی در دوران دفاع مقدس و انجام عملیات ثامن الائمه(ع) در مهرماه سال 1360، رویکردها، راهبردها، تاکتیک ها و تکنیک ها تغییر یافت و باعث شد ادامه جنگ با این الگوها پیش رود و موفقیت و واژه ی «ما می توانیم» را برای ملت و کشور به ارمغان آورد.

انقلاب اسلامی ایران، تجلی قدرت نرم به معنای توانایی معنوی و تأثیرگذاری در رفتار دیگران بدون تهدید یا پرداخت هزینة محسوس است. پیام جذاب انقلاب اسلامی در سطح تحلیل منطقه ای و بین المللی توانست رهگشای ملت های مسلمان و ملل جهان سومی و مستضعف شود، راه و رسم و الگوی جدیدی را پیش روی آنان قرار دهد و ضمن احیای هویت جهان اسلام، ارتقای بیداری اسلامی بر اساس تکیه برخودباوری فرهنگی و پرچم داری انقلاب فرهنگی جهانی را به ارمغان آورد. روش، آمیخته است؛ در مطالعة اکتشافی از روش اسنادی و در جمع آوری نظرهای افراد خبره از روش توصیفی و استنباطی و از تکنیک پرسش نامه، در مرحلة تجزیه و تحلیل یافته ها از روش توصیفی و آزمایشی و از تکنیک مقطعی و Lizrer و Spss و تدوین و تحلیل سناریوهای فرهنگی جهان و انتخاب سناریوی منتخب از رویکرد عدم قطعیت بحرانی (Schwartz) استفاده شده است. سناریوهای فرهنگی حاکم بر جهان در قرن بیست و یکم به شناسایی پنج سناریوی اصلی منجر شد و در کنکاش حاضر سناریوی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم انداز بیست ساله از میان آنان انتخاب گردید.