مریم ناصری

زمینه و هدف : هنردرمانی، روش خلاقی برای رشد و ارتقای سلامت جسمی، روانی و هیجانی اشخاص می باشد. روند ساختن، ترسیم و نقاشی، فرایند پیچیده ای است که در طی آن کودک اجزای گوناگونی از تجربیاتش را برای پدید آوردن کلیت یک اثر معنی دار مورد استفاده قرار می دهد. در این فرایند تولیدی، کودک در قالب یک اثر هنری، چیزی بیش از محصول و در واقع بخشی از خود را به ما باز می نمایاند. این که چگونه فکر می کند؟، چه احساسی دارد و چگونه می بیند؟ هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی نقاشی درمانی بر عزت نفس و خوداثرمندی کودکان بی سرپرست 5 تا 12 ساله شهر کرج بود. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه شاهد بود. نمونه های تحقیق را 30 آزمودنی (15 دختر و 15 پسر) از کودکان بی سرپرست ساکن بهزیستی شهرستان کرج تشکیل داد که به روش نمونه گیری تصادفی نظام دار انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها، از سه ابزار نقاشی فرافکن (Projective drawing یا PD)، پرسش نامه خوداثرمندی کودکان و نوجوانان (Self-Efficacy Questionnaire for Children یا SEQ-C) و سیاهه عزت نفس کودکان و نوجوانان Coopersmith (Coopersmith Self-Esteem Inventory یا CSEI) استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده و آزمون فرضیه ها، روش های آماری تحلیل کواریانس یک طرفه تک متغیره و آزمون میانگین دو گروه مستقل برای نمره های افتراقی مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: مداخله پژوهش در افزایش عزت نفس اجتماعی، عزت نفس عمومی، نمره کل عزت نفس و همچنین، خوداثرمندی هیجانی، خوداثرمندی اجتماعی و نمره کل خوداثرمندی کودکان بی سرپرست مؤثر بود. نتیجه گیری: نقاشی درمانی به عنوان یک مداخله روان شناختی، می تواند راهکار مناسبی جهت افزایش عزت نفس و خوداثرمندی کودکان بی سرپرست در مراکز حمایتی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف این پژوهش تعیین میزان تأثیر آموزش گروهی مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری بر عزت نفس دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه یک شهرک نظامی است. ""آموزش گروهی مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری بر افزایش عزت نفس دانش آموزان مؤثر است."" فرضیه تحقیق بوده ا ست. روش پژوهش: روش تحقیق شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل است. جامعه آماری تحقیق را تمام دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه یک شهرک نظامی در تهران تشکیل می دهند. روش نمونه گیری تصادفی ساده، و افراد نمونه که 45 نفر بودند با روش جایگزینی تصادفی در سه گروه 15 نفره (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده برای اندازه گیری میزان عزت نفس آزمودنیها، آزمون عزت نفس کوپر اسمیت است. بر اساس اطلاعات پس آزمون عزت نفس و مقایسه آنها با پیش آزمون با بهره گیری از تحلیل واریانس، 52% تغییر پس از اعمال مداخله در گروه آزمایش مشاهده شد که نشاندهنده افزایش عزت نفس کلی آزمودنیها پس از آموزش گروهی مدیریت و کنترل خشم بوده است.

این پژوهش با هدف، اعتباریابی الگوی شایستگی های مشاوران نظام تعلیم و تربیت عمومی در راستای ارتقای نقش خانواده و مدرسه در تربیت نسل آینده انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از نظر روش توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش 1142 نفر از مشاوران شاغل در آموزش و پرورش شهر تهران بودند. نمونه آماری 288 نفر بود که براساس جدول مورگان تعیین، و با روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. از روش کتابخانه ای به منظور بررسی ادبیات، پیشینه و اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت عمومی و از روش پیمایش برای جمع آوری داده ها استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تعیین اعتبار پرسش نامه از روایی محتوا، روایی صوری، روایی همگرا و واگرا استفاده شد. برای پایایی ابزار از ضریب الفای کرونباخ (943/0) و ضریب الفای کرونباخ ترکیبی استفاده شد که ضریب الفای کرونباخ ترکیبی تمامی ابعاد بیش از 0.70 بود. برای توصیف داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و نمودار ها) و برای تحلیل داده ها ابتدا از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای مقایسه توزیع داده های متغیرهای پژوهش با توزیع نرمال بررسی شد. دیگر آزمونهای پیشفرض تحلیل عاملی بررسی و تأیید شد. برای پاسخ به سؤالهای تحقیق و تعیین اعتبار الگوی نهایی از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. یافته ها، هشت مؤلفه اصلی (بعد) شایستگی های مشاوران نظام تعلیم و تربیت عمومی شامل دانش، توانایی ، مهارت ، ویژگی شخصیتی، ویژگی اخلاقی، نگرش، بینش و اعتبار را در سطح معنی داری 05/0 مورد تأیید قرار داد. از بین 150 مؤلفه فرعی شایستگی های تأیید شده در بخش کیفی تحقیق، تعداد 118 مؤلفه فرعی در سطح معنی داری 05/0 تأیید و 32 مؤلفه فرعی دیگر معنی دار نشد و از الگو حذف شد. الگوی نهایی تحقیق با پنج شاخص برازش الگو بررسی شد و برازش آن مورد تأیید قرار گرفت.

هدف پژوهش حاضر، تعیین شایستگی های مشاوران نظام تعلیم و تربیت عمومی کشور بود. این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیقات توسعه ای و از نظر روش جزو پژوهش های کیفی بود که با استفاده از روش تحلیل مضمون و مصاحبه ساختاریافته انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تعداد 54 نفر شامل (مدیران گروه های مشاوره مناطق نوزده گانه آموزش وپرورش شهر تهران به تعداد 19 نفر و اساتید دانشگاه فرهنگیان و مشاوران آموزش وپرورش شهر تهران با تحصیلات دکتری به تعداد 35 نفر) بود. نمونه تحقیق برای مصاحبه ساختاریافته تعداد 18 نفر از جامعه آماری پژوهش بود که با شیوه هدفمند انتخاب شدند. از روش کتابخانه ای به منظور بررسی ادبیات، پیشینه و اسناد بالادستی حوزه تعلیم و تربیت و از روش میدانی به منظور گردآوری نظرات اعضای نمونه کیفی بهره گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها در بخش کتابخانه ای، فیش و در بخش میدانی مصاحبه ساختاریافته بود. برای تعیین اعتبار ابزار مصاحبه ساختاریافته از اعتبار محتوایی (روایی محتوا و روایی صوری) استفاده شد. در این کار از نظرات گروه هدایت کننده تحقیق و شش نفر از اساتید دانشگاه استفاده و سؤالات دارای اشکال، اصلاح شدند. برای توصیف داده های تحقیق از جداول فراوانی و نمودارها و برای بررسی معنی داری فراوانی نظرات مصاحبه شوندگان از آزمون دوجمله ای استفاده شد. یافته های حاصل از بررسی ادبیات و تحلیل مصاحبه ها، 8 مؤلفه اصلی شایستگی های مشاوران آموزش وپرورش شامل دانش، توانایی ها، مهارت ها، ویژگی های شخصیتی، ویژگی های اخلاقی، نگرش، بینش و اعتبار بود که در سطح معنی داری 05/0 مورد تائید قرار گرفتند. از بین 197 مؤلفه فرعی شایستگی های استخراج شده از ادبیات و پیشینه تحقیق پس از اخذ نظرات مصاحبه شوندگان تعداد 150 مؤلفه فرعی با آزمون دوجمله ای در سطح معنی داری 05/0 مورد تائید قرار گرفته و 47 مؤلفه فرعی معنی دار نشده و رد شدند.

مقدمه: هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش گروهی مدیریت خشم با رویکرد شناختی- رفتاری بر پرخاشگری دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه یک شهرک نظامی است. روش: روش تحقیق، شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه یک شهرک نظامی تشکیل می دهند. روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده است. افراد نمونه که ۴۵ نفر بودند با روش جایگزینی تصادفی در سه گروه ۱۵ نفره (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده برای اندازه گیری میزان پرخاشگری، آزمون سیاهه بروز خشم حالت و صفت (STAXI-2) است. اطلاعات به دست آمده از آزمون پرخاشگری گروه ها در پس آزمون و پیش آزمون با استفاده از آزمون های تحلیل کوواریانس و لوین مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و سپس گروه ها با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج: در رفتار کلی خشم، برون ریزی خشم، درون ریزی خشم، صفت خشم، خلق وخوی خشم، حالت خشم، احساس خشمگینانه و خشم کلامی در سطح اطمینان 99% به میزان 17% تا 64% کاهش پس از آموزش مدیریت خشم در گروه های آزمایش مشاهده شد. همچنین در کنترل درون ریزی، افزایش نمره گروه ها در سطح اطمینان 95% به میزان 15% مشاهده شد. بحث: به طورکلی نتایج این تحقیق سودمندی درمان و مؤثر بودن مداخلات در زمینه پرخاشگری را نشان می دهد. همچنین این تحقیق نشان داد که پرخاشگری پدیده ای قابل کنترل است و می توان با آموزش شیوه های کنترل و مدیریت خشم، آن را کنترل یا تعدیل نمود.