میترا رئیسی دهکردی

حمدتقی غیاثی در زمینه های گوناگون زبان و ادبیات فرانسه تحقیق و فعالیت کرده و ترجمه های متعددی از زبان فرانسه به فارسی، به ویژه در زمینۀ ترجمۀ آثار منثور فرانسوی، ارائه داده است. از میان آثار ترجمه شدۀ وی دو کتاب به ترجمۀ شعر فرانسه اختصاص دارد. ابتدا در زمستان 1357 ترجمۀ محمدتقی غیاثی از چهل و چهار قطعه شعر پل الوار با عنوان ای آزادی منتشر شد و سپس در سال 1385 شعر فرانسه در سدۀ بیستم را انتشارات ناهید منتشر کرد. آن چه درمورد آثار منظوم فرانسوی به زبان فارسی صدق می کند آن است که این گونه آثار غالباً به صورت پراکنده ترجمه شده اند و به این ترتیب شعردوستان فارسی زبان با اشعار غنی و تأثیرگذار فرانسوی آشنایی چندانی پیدا نکرده اند. در نوشتار حاضر به نقد کتاب شعر فرانسه در سدۀ بیستم می پردازیم و می کوشیم با بررسی دلایل گزینش اشعار، روش معرفی شاعران و تقسیم بندی تاریخ شعر فرانسه به دوره های گوناگون و نیز روش مترجم در ترجمه نشان دهیم کتاب مذکور به چه میزان زمینۀ مساعد آشنایی ادب دوستان ایرانی با شعر فرانسه را به وجود آورده است.

دروس آموزش تاریخ ادبیات فرانسه بخش بسیار مهمی از واحدهای کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه را تشکیل می دهند. تاریخ ادبیات فرانسه در قرن نوزدهم و تفسیر متون آن در دو درس چهارواحدی ارائه می شود. برای تدریس این دروس بیش تر از کتاب های تاریخ ادبیات مورخان ادبی فرانسوی استفاده می شود. این کتاب ها معمولاً آراسته به گزیده های متون ادبی اند که به منظور توضیح در کلاس و نیز مطالعات تکمیلی از آن ها استفاده می شود. کتاب تاریخ ادبیات بدون گزیده متون ادبی ناقص است، چراکه این متون و پرسش هایی که در ارتباط با آن ها می توان مطرح کرد، در رشد تفکر تحلیلی و انتقادی مخاطبان مؤثر خواهد بود. کتاب مورد نقد ما، تاریخ ادبیات فرانسه: قرن نوزدهم، در ظاهر، ویژگی های مذکور را دارد. مؤلفان این کتاب فقط به ارائه تاریخ ادبیات اکتفا نکرده اند، بلکه پس از توضیح درباره زندگی نامه و معرفی آثار نویسنده مورد نظر و بعضاً بحث های مربوط به حوزه نقد ادبی و سبک شناسی، صفحاتی را به متون ادبی اختصاص داده و بسیاری از فصول کتاب را با خلاصه ای از مطالب و تمرین ها به پایان رسانده اند. اما این کتاب، چه از نظر شکل و چه از نظر محتوا، کاستی های فراوان دارد. از این رو، می کوشیم با بررسی ابعاد گوناگون این مشکلات به این پرسش پاسخ می دهیم که این اثر تا چه حد پاسخ گوی نیازهای دانشجویان دوره کارشناسی زبان و ادبیات فرانسة دانشگاه های کشور است.