مسعود حاجی ربیعی

فناوری از پدیده های جذّاب برای جوامع بشری است. بشر امروزی میکوشد در جهت دستیابی به فناوری جدید قدم بردارد. از دیدگاه جامعه شناسان، فناوری پدید ه ای اجتماعی است. برخی از آنها معتقدند پدیده های اجتماعی الزام آور است و جایی برای اختیار آدمی باقی نمیگذارد. این ادّعا چالشی بزرگ فراروی علمای اخلاق است؛ چرا که اختیار، بنیان اخلاق است. از سوی دیگر، فناوری در کنار منافعش، آثار منفیای نیز به دنبال داشته است. فناوری و آثار منفیاش، به انزوای دین و اخلاق در جوامع غربی منجر شده است. فناوری به اقتضای ماهیّت غربیاش، در دیگر جوامع نیز چنین آثاری در پی دارد. این مقاله نظری کوتاه به جبرانگاری فناوری و پیامدهای فناوری خواهد داشت تا از رهگذر آن، به نقد جبرانگاری فناوری بپردازد. و سپس با بیان پیامدهای منفی فناوری به لزوم تعیین حدود فناوری توجّه دهد.