زادالله فتحی

رتبه اعتباری شرکت ها عاملی مهم در جهت قابلیت اطمینان به شرکت ها محسوب می شود که می تواند بر رفتارهای سرمایه گذاران و فعالین بازار تاثیرگذار باشد و اعتماد آنها را جلب نماید. امروزه بسیاری از ذینفعان و ناظران بازار سرمایه به اهمیت و مزایای رتبه اعتباری و کارکردهای قابل توجه آن پی برده اند.هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی عوامل موثر بر رتبه بندی اعتباری ناشران در بازار سرمایه است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و تعداد نمونه آماری این پژوهش 118 شرکت در نظر گرفته شده است. طول دوره تحقیق دوره زمانی 1393 الی 1400 می باشد. آزمون فرضیه های تحقیق به روش اقتصادسنجی پانل دیتا و با بهره گیری از نرم افزار ایویوز انجام شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق تاثیر متغیرهای سود خالص، سود عملیاتی، سود اقتصادی، سود قبل از کسر مالیات و نسبت آنی بر رتبه بندی اعتباری ناشران را نشان می دهد. همچنین بر مبنای نتایج ضریب رگرسیونی بیشترین ضریب مرتبط با نسبت آنی با 0.16 و کمترین مربوط به سود اقتصادی با 0.14 به دست آمد.

از دیدگاه نظری، منظور از بی نظمی مالی، تلاش در جهت کاهش رفتارهای فرصت طلبانه مدیران است؛ بنابراین به نظر می رسد بسیاری از شرکت ها درگیر بی نظمی مالی باشند و به همین دلیل تعیین عوامل تأثیرگذار بر سطح بی نظمی مالی در شرکت ها دارای اهمیت زیادی است که بدین منظور از مدل بومی حنیفی و همکاران (1401) استفاده شده است. بدین منظور پرسشنامه ای برای نظرخواهی از خبرگان درباره وزن و اهمیت معیارهای در نظر گرفته شده برای سنجش بی نظمی مالی شرکت، تهیه و بین آن ها توزیع شد و با استفاده از یکی از روش های مدل تصمیم گیری چند معیاره (آنتروپی شانون) وزن و اهمیت معیارها تعیین گردید. همچنین به منظور سنجش روابط متغیر پنهان که در این پژوهش بی نظمی مالی می باشد از تحلیل عاملی تائیدی استفاده شد؛ همچنین در این پژوهش درپی سنجش تأثیر ریسک مالی بر مدل ارائه شده بی نظمی مالی خواهیم بود. لذا در این پژوهش با استفاده از داده های مربوط به 167 شرکت طی سال های 1390 الی 1400 پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که مدل پیشنهادی شاخص مناسبی برای بی نظمی مالی است. همچنین نتایج دربرگیرنده آن است که ریسک مالی باعث افزایش بی نظمی مالی می شود.

بر مبنای ادبیات مالی رفتاری، نگرش و رفتار سرمایه گذاران از طریق تاثیر بر تصمیمات سرمایه گذاری منجر به توزیع عادلانه خدمت به بازیگران بازار سرمایه می شود. ایجاد چنین عدالتی نیازمند شناسایی و اولویت بندی مولفه های مؤثر بر رفتارهای تصمیم گیری سرمایه گذاران است. لذا، در این پژوهش تلاش شده است تا مؤلفه های تأثیرگذار بر نگرش و رفتار سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری شناسایی شده و با تعریف مفهومی و عملیاتی و مشخص نمودن ارتباط بین آنها، مدل جامع تصمیم گیری مبتنی بر رفتار و نگرش سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران تدوین گردد. جهت تدوین مدل پژوهش و برازش آن، تعداد 350 پرسشنامه به صورت نمونه گیری تصادفی در دسترس توزیع گردیده که 225 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری شده است. برای آزمون داده های حاصل از پرسشنامه نیز، از فن معادلات ساختاری استفاده گردیده است. مولفه های اصلی پژوهش شامل، درک از عملکرد خود، توانایی مالی، تورش های شناختی، نگرش رفتاری و تصمیم بهینه سرمایه گذاران می باشند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نگرش رفتاری با تصمیم بهینه سرمایه گذاران رابطه منفی و معنی داری دارد؛ اما توانایی مالی دارای رابطه مثبت و معنی داری با تصمیم بهینه سرمایه گذاران است. نتایج دیگر پژوهش مؤید ان است که درک از عملکرد خود با نگرش رفتاری رابطه منفی و معنی دار و در مقابل، با توانایی مالی رابطه مثبت و معنی داری دارد.

فرآیند خلق ایده نوآورانه و عرضه آن، نیازمند برنامه ریزی و توجه همه جانبه به تمام عوامل مؤثر است که بدون وجود الگویی مناسب محقق نمی شود؛ ازاین رو، هدف پژوهش حاضر، ارائه الگویی برای تبیین ارتباط ویژگی های شرکتی با شاخص های نوآوری با استفاده از روش دلفی است. پژوهش حاضر، با حذف متغیرهای فردی و افزودن متغیرهای جدید و تعیین میزان اهمیت در دو مرحله انجام شده است. در مرحله نخست، پژوهش ها و منابع مختلف به صورت کتابخانه ای، بررسی و شاخص های اولیه مرسوم در ارزیابی استخراج شدند و در مرحله دوم، از روش دلفی برای تدوین و وزن دهی به شاخص ها استفاده شد و شاخص های تأثیرگذار پس از دو مرحله انتخاب شدند. همچنین، در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری حذفی، داده های 104 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1390 تا 1399 آزمون شدند. به منظور آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون چندمتغیره و داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته های پژوهش، حاکی از تأثیر مثبت و معنادار سودآوری، کیفیت سود و اندازه شرکت و ارتباط معکوس متغیرهای اهرم مالی، عمر شرکت و سود تقسیمی با شاخص های نوآوری است. علاوه بر این، ارتباط معناداری بین سایر متغیرهای ویژگی های شرکتی شامل پایداری سود، رشد شرکت، ریسک، ریسک بازار (بتا)، بازده سهام و نقدینگی با نوآوری مشاهده نشد.              

از سازمان هایی که در دهه های اخیر توجه به مقوله هوشمندی و استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات در آن از اهمیت خاصی برخودار گشته است، سازمان های فعال در حوزه تولید تجهیزات دفاعی می باشد. به عبارتی، به دلیل پیشرفت های سریع و بنیادین فناورانه در حوزه تجهیزات نظامی و دفاعی، ادامه حیات این سازمان ها تنها منوط به افزایش توان رقابت پذیری و اتخاذ تصمیمات صحیح و به موقع در برابر این تغییرات از طریق هوشمندی، می باشد. در همین راستا، این پژوهش کاربردی در روشی توصیفی و پیمایشی، طراحی و تبیین مدل کسب وکار هوشمند در صنایع تولیدی تجهیزات دفاعی را مدنظر قرار داده است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه مدیران ارشد فناوری شرکت های اپتیکی پیشرو در تولید تجهیزات دفاعی بودند که با توجه به حداقل نمونه لازم جهت انجام معادلات ساختاری، 275 نفر از این مدیران به روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب و از طریق پرسشنامه ای محقق ساخته مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون مدل مفهومی این پژوهش با استفاده از نرم افزار لیزرل، حاکی از نقش معنادار عوامل سازمانی، عوامل فرآیندی و عوامل فنی و فناورانه بر کسب وکار هوشمند شرکت های فعال در صنایع تولیدی تجهیزات دفاعی بود. 

تغییرات مداوم در محیط تجاری امروزی باعث شده است که موسسات، دانش را به عنوان سرمایه کلیدی خود تشخیص دهند. مطالعه حاضر ضمن توجه به اهمیت دانش در گستره فعالیت های کنونی سازمانی؛ به دنبال شناسایی عواملی است که بر تسهیم دانش در میان مدیران پروژه تاثیرگذار هستند. تحقیق حاضر از حیث نتیجه در فاز اول، یک تحقیق توسعه ای و در فاز دوم تحقیق کاربردی است. از حیث هدف، در فاز اول یک تحقیق اکتشافی و در فاز دوم یک تحقیق تبیینی است. همچنین در فاز اول، از نوع کیفی و روش تحقیق نظریه داده بنیاد و در فاز دوم یک تحقیق کمی با استفاده از معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش گروه شرکت های همکاران سیستم می باشد. نمونه گیری در فاز اول با کمک روش گلوله برفی (نمونه گیری هدفدار) و در فاز دوم بصورت تصادفی صورت گرفته است. حجم نمونه فاز اول 17 نفر و در فاز دوم 253 نفر می باشد. نتایج توسط 2 نفر از اساتید مورد مطالعه و بازبینی قرار گرفته و مواردی جهت اصلاح یا تغییر نظریه بیان شده است.نتایج تحقیق در بخش داده بنیاد منجر به شناسایی 22 فاکتور کلیدی (مانند پراکنده سازی دانش به عنوان پدیده مرکزی، نظم دورن سازمانی، پیکربندی هم افزایی، بازآزمایی دانش، توسعه بلوغ محور و حاشیه های امن پراکنده سازی دانش، نظم دورن سازمانی، پیکربندی هم افزایی، بازآزمایی دانش، توسعه بلوغ محور و حاشیه های امن) شد. ارتباط و تأثیرگذاری آنها بر یکدیگر، از طریق مقایسه نظری و معادلات ساختاری و تحلیل مسیر انجام پذیرفت.

واژه اقتصاد مقاومتی اولین بار توسط مقام معظم رهبری مطرح شد و بر این اساس، رهبر معظم انقلاب «اقتصاد مقاومتی» را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی نمودند. معظم له برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برای جهش» را برشمردند. هدف این اقتصاد، بازسازی و احیای اقتصاد ملی است. لازم به ذکر است که رویکرد اقتصاد مقاومتی نه فقط در حوزه مصرف کننده (استفاده از محصولات نهایی داخلی)، بلکه در بخش صنعت نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. یکی از مفاهیم صنعتی موردنیاز برای تبیین و اجرایی کردن راهبرد اقتصاد مقاومتی، موضوع «لجستیک معکوس» است که در این پژوهش به آن توجهی ویژه شده است. در همین راستا در این پژوهش، نقش سرمایه اجتماعی از دو دیدگاه سرمایه اجتماعی مدنی و سرمایه اجتماعی کاری در تبیین نگرش اقتصاد مقاومتی موردبررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و در روشی توصیفی، اطلاعات جامعه مورد مطالعه با استفاده از پرسشنامه ای که روایی و پایی آن مورد تائید قرار گرفت، جمع آوری و تحلیل گردیده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه پیمانکاران قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) (438 پیمانکار) بودند که بر اساس جدول مورگان، حداقل نمونه ای برابر با 190 نفر تعیین شد؛ اما با توجه به پیش بینی های صورت گرفته در مورد پرسشنامه های غیرقابل قبول، در مجموع 230 پرسشنامه توزیع گردید که از این تعداد 217 پرسشنامه به صورت قابل قبول برگشت داده شد. در این پژوهش، افراد نمونه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون فرضیات این پژوهش با استفاده از معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل، حاکی از این بود که هر دو مؤلفه سرمایه اجتماعی (سرمایه اجتماعی مدنی و سرمایه اجتماعی کاری) نقش معناداری بر شکل گیری نگرش اقتصاد مقاومتی در ادراکات پیمانکاران خاتم الانبیا(ص) دارند.

سرمایه گذاری در سهام عرضه شده در بورس اوراق بهادار یکی از گزینه های پرسود در بازار سرمایه است. بازار سهام دارای سیستمی غیر خطی و آشوب گونه است که تحت تأثیر شرایط سیاسی، اقتصادی و روانشناسی می باشد و می توان از سیستم های هوشمند غیرخطی همچون شبکه های عصبی مصنوعی، شبکه های عصبی فازی و الگوریتم های ژنتیک برای پیش بینی بازده سهام استفاده نمود. در این مقاله به طراحی و ارائه ی یک مدل پیش بینی بازده سهام با استفاده از نسبت های مالی با رویکردهای شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم های ژنتیکی و کاهش خطای پیش بینی بازده سهام پرداخته شده است. در ادامه پس از طراحی و پیاده سازی مدل شبکه های عصبی مصنوعی و الگوریتم های ژنتیک، با استفاده از 6 معیار سنجش عملکرد برای پیش بینی، نتایج دو رویکرد مورد مقایسه گرفته است. نتایج نشان می دهد که رویکرد الگوریتم های ژنتیک نسبت به رویکرد شبکه های عصبی مصنوعی، پیش بینی های بسیار مناسب تری داشته و از سرعت بالاتر و توانایی تقریب قوی تری برای پیش بینی بازده سهام برخوردار بوده است.

این پژوهش جهت بررسی کارایی و اثربخشی مدیریت پرتفوی شرکت های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که بین سال های 1384-1388 پرتفوی فعال داشته اند، صورت گرفته است. در راستای ارزیابی عملکرد آنها با توجه به تئوری مدرن پرتفوی و تئوری فرامدرن پرتفوی به کمک معیارهای شارپ،سورتینو و استرلینگ صورت گرفته است. نتایج آزمون فرضیه اول که از طریق آزمون های آماری تحلیل واریانس و مقایسه میانگین دو به دو با پس آزمون ال اس دی صورت گرفت،نشان داد عملکرد شرکت های سرمایه گذاری با توجه به معیارهای شارپ،سورتینو و استرلینگ بطور متوسط با یکدیگر تفاوت دارد.البته معیار استرلینگ با تفاوتی جزئی عملکرد بهتری را نشان داد. فرضیه دوم تحقیق نیز عملکرد شرکت های سرمایه گذاری را در مقایسه با بازار مورد ارزیابی قرار داد که بجز معیار سورتینو بقیه معیارها عملکرد بهتر شرکت های سرمایه گذاری در مقابل بازار را نشان دادند. در نهایت نتایج آزمون کروسکال والیس و آماره مربع کای نشان داد که بکارگیری این سه معیار در رتبه بندی شرکت ها نتایج یکسانی را نشان می دهد.

در این مقاله سعی بر آن است که بازخوردی از سرمایه گذاری های بورسی بانک ملی ایران ترسیم شود، بدین منظور در یک دوره پنج ساله از فروردین ماه سال 1385 تا اسفندماه سال 1389 اطلاعات ماهیانه شرکتهای سرمایه پذیر در پرتفوی بورسی بانک ملی ایران اعم از ریسک و بازده را  استخراج کرده و در نهایت براساس شاخص مدرن(شارپ) و شاخص های فرامدرن ( سورتینو و پتانسیل مطلوب )  عملکرد سرمایه گذاری بورسی بانک ملی ایران را با بازار مقایسه می کنیم.با عنایت به اینکه داده ها از مقیاس رتبه ای برخوردارند از روش های آماری ناپارامتریک (آزمون من – ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن) جهت آزمون فرضیه ها استفاده کردیم.پس از آزمون فرضیه ها به این نتیجه رسیدیم که بین نتایج ارزیابی عملکرد مدیریت پرتفوی بورسی بانک ملی ایران از طریق مدل های مدرن و فرامدرن ارتباط معنی داری وجود دارد. همچنین براساس مدل مدرن شارپ و مدل فرامدرن سورتینو عملکرد بازاردر طی سالهای مورد مطالعه بهتر ارزیابی گردید ولیکن براساس مدل فرامدرن پتانسیل مطلوب عملکرد پرتفوی بورسی بانک ملی ایران عملکرد بهتری را نسبت به بازار نشان داد.

پس از ارائه مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای تعدیل های بسیاری بر آن صورت گرفته است، به طوری که با وارد نمودن متغیرهایی نظیر عوامل ریسک های مالی، نقدشوندگی، نامطلوب، وقایع غیرمنتظره، اقتصادی و عملیاتی کارایی این مدل گسترش یافت. در نتیجه این تحولات مدل های جدیدی بر اساس مدل استاندارد قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای نظیر مدل های قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای تجدیدنظرشده که در سال 1388 توسط محققان ایرانی دکتر رهنمای رودپشتی و دکتر امیرحسینی مطرح شده است و این مدل توانایی بیشتری در تفسیر دارایی های سرمایه ای با توجه به شرایط بازار، وضعیت موجود در واحدهای اقتصادی و در نهایت پرتفوی سرمایه گذاری دارد. در این تحقیق با توجه به اهمیت بکارگیری این مدل ها برای مدیران مالی، تحلیلگران اقتصادی و سرمایه گذاران ضمن معرفی هر یک از این مدل ها به بررسی آنها نیز می پردازیم.

در این تحقیق تاثیر استانداردهای حسابداری ایران بر پایداری سود مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی پایداری سود یکی از راه های ارزیابی کیفیت سود است. در این راستا، 80 شرکت از شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار در سال های 1384-1373 به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است و پایداری سود برای دو مقطع زمانی پنج ساله یعنی از سال های 1373 تا 1377 که صورت های مالی شرکت ها بر اساس استانداردهای حسابداری ایران تهیه نشده است و از سال های 1380 تا 1384 که شرکت ها ملزم به ارایه صورت های مالی خود بر اساس استانداردهای حسابداری ایران بوده اند مورد بررسی قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه از آزمون های تحلیل همبستگی و آماره والد استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که تفاوت معناداری بین پایداری سود شرکت ها قبل و بعد از اجرای استانداردهای حسابداری وجود ندارد یعنی استانداردهای حسابداری بر پایداری سود تاثیرگذار نیست.