علی اصغر هدایتی

این تحقیق، جلوه های مشارکت سیاسی و عوامل موثر بر آن را در بین زنان ایران با استناد به تحلیل ثانوی نتایج طرح پیمایشی ""بررسی علل افزایش قبولی دختران در کنکور سراسری با تاکید بر پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن[1]"" در سال 1384 واکاوی نموده است. نتایج حاکی از آن است که میانگین مشارکت سیاسی در هر دو گروه زنان دارای تحصیلات دانشگاهی و شاغل و زنان بدون تحصیل دانشگاهی و غیر شاغل بسیار کم می باشد. برازش خوب مدل نظری بویژه در بین گروه زنان شاغل و دانشگاهی حاکی از آن است که مشارکت سیاسی زنان این گروه بیش از همه تابع سطح آگاهی های سیاسی و نگرش آنان به سیاست است و نگرش به سیاست به عنوان متغیر واسطه ای تابع سطح آگاهی های سیاسی، احساس نابرابری جنسیتی در حوزه سیاست، اعتماد به نهادهای حکومتی و مسئولین کشور و در مرتبه آخر متاثر از سرمایه اجتماعی و بویژه فعالیت های انجمنی است. می توان اذعان داشت که توانمندسازی و کاهش انسداد اجتماعی در بحث توسعه، که ترکیبی از سه مولفه آگاهی، توان تصمیم گیری و سازماندهی است اگر به حوزه مشارکت سیاسی زنان تعمیم داده شود، مستلزم افزایش آگاهی سیاسی، افزایش توان تصمیم گیری سیاسی و سازماندهی سیاسی زنان است. لذا افزایش تحصیلات، ورود به عرصه اشتغال و افزایش بسترهای روابط انجمنی می تواند در افزایش مشارکت سیاسی زنان تاثیرگذار باشد.

اهمیت دارو در درمان بیماری های همه گیر بر کسی پوشیده نیست و حکومت ها نیز از آن آگاهی داشتند. لذا هر حکومتی، به منظور تأمین دارو، با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی خود، سیاست هایی را اعمال می کرد. شرایط خاص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فاصله زمانی 1320 تا 1332ه.ش، همچون جنگ جهانی دوم و اشغال نظامی ایران، فقدان زیرساخت های بهداشتی و شیوع بیماری های همه گیر، عمر کوتاه دولت ها، کمبود بودجه های بهداشتی، بحران اقتصادی سال 1331، بر اهمیت بررسی اقدامات داروئی دولت های این زمان افزوده است. با توجه به این اهمیت، تاکنون هیچ پژوهشی در این مورد صورت نگرفته است. پژوهش حاضر سعی دارد تا با تکیه بر نشریات و با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤالات پاسخ گوید: دولت ها در برابر گرانی، کمبود، احتکار و تقلب داروئی چه سیاست هایی را در پیش گرفتند؟ و تا چه حد در غلبه بر این دشواری ها کامیاب بودند؟ نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد که دولت ها برای حل بحران دارو اقدامات زیر را انجام دادند: تأسیس اداره دارویی و اداره منع احتکار دارو، تشکیل بنگاه های دارویی، لغو انحصار دارو و عوارض گمرکی داروهای اختصاصی، نظارت بر ورود و تولید داروهای اختصاصی و داروخانه ها، توسعه بنگاه رازی و انستیتو پاستور ایران. این اقدامات که با وضع قوانین و اعمال مجازات هایی همراه بوده است مشکلات دارویی را حل نکرد و تنها تأثیرات آنی داشت.

توجه به دانش جغرافیا و گسترش این علم در نزد مسلمانان موجب شد در قرون 4و5قمری/10و11میلادی دو مکتب جغرافیایی به نام های عراقی و بلخی شکل گیرد. هرکدام از این دو مکتب در خلق آثار خود اصولی به کار گرفتند. ابن رسته ازجمله جغرافی دانانی است که پژوهشگران او را در مکتب عراق جای می دهند. اهمیت ابن رسته در این است که به جغرافیا نگاهی جهان شمول داشت و به این منظور کوشید تا اثر خود را به صورت دایرهالمعارفی مدون درآورد. ازاین رو باوجود شباهت های روشی که کتاب اعلاق النفیسه با آثار دیگر جغرافی دانان مکتب عراقی دارد، در مقایسه با این آثار، تفاوت های بسیاری نیز در آن مشاهده می کنیم. براساس نتایج به دست آمده این تفاوت ها در جغرافیای انسانی، جغرافیای اقتصادی، جغرافیای مذهبی و فرقه ای، جغرافیای ریاضی و نجومی، تقدم توصیف مکه و مدینه بر سواد و بغداد و نیز توصیف نواحی، راه ها، رودها و دریاها مشهود است.

در سال های اخیر، روند روبه رشد تحصیلات تکمیلی بازار مبادله ای، به خصوص در میدان های نزدیک به فضاهای دانشگاهی، پدید آورده است. تبلیغات گسترده و وسیع با جذب نیروی خدمات کامپیوتری مربوط به پایان نامه های دانشگاهی شروع و دست آخر به صورت غیررسمی به تبلیغاتی برای نگارش پایان نامه به دست سوداگران این فعالیت منجر شده است. گذشته از شائبه های فساد علمی، این پرسش مطرح می شود که چرا برای کاری چون تحصیل و تحلیل درسی، کنشگران علمی به سفارش دادن به خدمتکارانی مجاب می شوند که از این شیوه به کسب درآمد می پردازند؟ این مقاله درپیِ پاسخ به این پرسش، ازطریق مشاهدة مردم نگارانه و تحلیل گفتمان، غلیان گفتمان مبادله، به تأسی از کثرت الگوهای رفتار سوداگرانه و رشد رفتار گروه های کوچک محلی، را سبب انسداد زبان علم در دانشگاه می داند. علم از گفتمان مسلطش در جامعه و حتی دانشگاه افول کرده و جای خود را به سوداگری و مبادلة سادة گروه های محلی داده است که در بستر شهری هم به صورت قدرتمندانه ای خودنمایی می کند. بازار پایان نامه ها، محل مجادله یا رویارویی دو فهم سوداگرانه و حقیقت جویانه از علم است.

آموزش باز در پرتو رشد فناوری، با تغییر در «فرهنگ آموزش» و تأکید بر اصل «یادگیرنده محوری»، نظام آموزشی را دگرگون کرده است. ازآنجا که در نظام آموزشی ایران، به این موضوع بی توجهی شده، مقاله حاضر، به منظور آشکارسازی این «نیمگی»، مسئله ساخت ناتمام آموزش باز در ایران را از دیدگاه انتقادی بررسی کرده و برای این واکاوی تاریخی که دوره معاصر ایران را دربر می گیرد از شیوه تبارشناسی منسوب به فوکو، استفاده شده است. تبارشناسی، تبیین تحولاتِ برهه ای تاریخ است در نسبتِ درونی آن ها با قدرت. به تعبیر فوکو، در گفتمان است که قدرت و دانش به یکدیگر پیوند می خورند. و منظور از «تحلیل تبارشناسانه»، راهبرد معرفت شناختی ای است که در حوزه های گوناگون تاریخ، علوم سیاسی، و علوم اجتماعی شکل گرفته است؛ بنابراین، برای توصیف و تبیینِ مسئله مقاله، ناگزیر از بررسی کردارهای گفتمانی سنتی و مدرنِ آموزشی در نسبتِ با فضای گفتمانی آموزش باز هستیم. در پاسخ به این پرسش مقاله که «ساخت ناتمام آموزش باز در ایران معاصر، محصول چه شرایطی است ؟» یافته های مقاله، حکایت از این دارد که «نادیده انگاری وجوه نرم افزاری و گفتمانی علم که به سیطره نگاه ابزاری به آن انجامیده است، فهم نارس از آموزش باز که آن را به آموزش مکمل فروکاسته است، و روابط بوروکراتیک، که با ویژگی دموکراتیک این آموزش فرامدرن در تعارض است، سبب ناتمامی آموزش باز شده و تعمیق چالش بیگانگیِ علم از فرهنگ و جامعه را درپی داشته است».