خلیل پروینی

خلیل پروینی

مدرک تحصیلی: استاد زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
پست الکترونیکی: parvini@modares.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۸۹ مورد.
۲۱.

تحلیل انتقادی دیدگاه برخی خاورشناسان درباره تفاوت چهره ابراهیم و اسماعیل در سور مکی و مدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال دوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیایی ۵) 97-118

کلید واژه ها: خاورشناسان مکی مدنی ابراهیم اسماعیل ذبیح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۵۲۱
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیان گذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهره ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطه ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن براساس توالی تاریخی، تحول تصویر ابراهیم در این سوره ها، به ویژه تأکید بر «مله ابراهیم»، «رابطه ابراهیم با بنای کعبه و مناسک حج»، «پیوند ابراهیم با اسماعیل و ماجرای قربانی» در سوره های مدنی را ترفندی سیاسی برای جلب نظر اهل مکه و معلول ناامیدی پیامبر از حمایت یهودیان مدینه دانست. در مناقشات جدی ودیرینه تعیین ذبیح با وجود شواهد قرآنی و عهدینی مبنی بر ذبیح بودن اسماعیل، دو نکته مهم برخاسته از تعالیم انبیاء در این داستان مورد توجه است: هدف اصلی در ماجرای قربانی، آزمایش نهایت فرمان برداری ابراهیم و فرزندش در امتثال اوامر الهی است و دیگری تأثیر این واقعه در ترمیم فرهنگ ناپسند قربانی انسان در ادوار کهن است. در این مقاله ضمن تبیین این نظریه ها و اشاره به تأثیرات آن در پژوهش های بعدی، به نقد آن خواهیم پرداخت
۲۲.

بررسی تطبیقی مشروعیت قدرت، در تفاسیر المیزان و فی ظلال القرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵

کلید واژه ها: اندیشه سیاسی در اسلام مشروعیت قدرت علامه طباطبایی سید قطب المیزان فی ظلال القرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۳۲۵
در دوران اخیر و در مواجهه با دوران مدرن و همچنین پس از فروپاشی نظام خلافتی عثمانی و برآمدن انقلاب مشروطه در ایران، مسلمانان از سر نیاز دورانی، تتبع بیشتری در موضوعات مرتبط با اندیشه سیاسی نموده اند. بدین معنی که صورت بندی نوین حکمرانی محل تأمل متفکران مسلمان در پرتو متون دینی قرار گرفت. بازخوانی مشروعیت قدرت به عنوان یکی از مهم ترین وجوه اندیشه سیاسی، در نزد مفسرین به ما کمک می کند تا نظام معنایی محل توجه متفکرین معاصر مسلمان در عرصه سیاست واکاوی شود و همچنین دیدگاه های سیاسی قرآن روشن تر گردد. این کوشش تحقیقی که ناشی از یک ضرورت دورانی است، به روش توصیفی- تحلیلی و با ابزار مطالعه ای کتابخانه ای به بررسی تطبیقی مشروعیت قدرت مندرج در تفاسیر المیزان علامه طباطبایی و فی ظلال القرآن سید قطب پرداخته است تا ضمن گزارش آرای تفسیری، از قِبَل فهم متقابل به مقایسه اشتراکات و افتراقات آنها بپردازد. یافته های این پژوهش نشانگر آن است که دو مفسر مذکور، ذیل نظریه حقِ الهیِ قدرت و اقتدار آسمانی، به مسأله حکومت و مشروعیتِ آن نظر می کنند، اما بر سر اینکه چه کسی واجدِ مشروعیت برای حکمرانی است، با هم اختلاف نظر دارند.
۲۳.

صوره الآخر الشرقی فی أدب الرحلات لغاده السمان «کتاب شهوه الأجنحه نموذجا»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۲ 165 - 184

کلید واژه ها: الأدب المقارن علم الصوره الشرق الأقصی الأنا الآخر غاده السمان شهوه الأجنحه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۴ تعداد دانلود : ۴۲۱
یدرس علم الصوره فی معناه الخاص صوره الآخر وثقافته فی النص الأدبی، ویتناول تفاعله مع الأنا بالبحث. والحقیقه أن الوعی بالذات یمرّ بالآخر، والشعور بالهویه یبرز فی مواجهته، ویتمثل قدر کبیر من هذا التفاعل فی أدب الرحلات. أصدرت السمان لحد الآن خمسه أعمال فی أدب الرحلات توفر ماده دسمه للدراسات الصورولوجیه. وهذا البحث باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی ومن خلال الترکیز علی المنهج الاجتماعی والمقارن یحاول أن یلقی الضوء علی الجزء الأول من کتابها: «شهوه الأجنحه»، المکرس علی «الشرق الأقصی»، وذلک لفهم خصوصیه الأنا والآخر والأوهام والانحرافات الفکریه لکل منهما تجاه الآخر. والنتائج تدل علی أن الرحله إلی الشرق الأقصی تمت للهرب من الواقع الألیم، والسعی نحو المجهول، بعد ما أصیبت السمان بالاغتراب الروحی؛ أما الهرب من الواقع فلم یتحقق؛ إذ إن صوره لبنان ودمشق تطلّ من ثنایا کل سطر، ومن تضاعیف أی مشهد. ویبدو أن السمان تأثرت مسبقا بانطباعات أدباء الغرب الرومانسیین عن الشرق الساحر والغامض؛ کما أنها زارت الشرق الأقصی مباشره؛ فتجربتها حضوریه مباشره، ومتأثره فی الوقت نفسه بالصور والنصوص السابقه. والسمان أدیبه أوّلاً، ثم رحّاله ثانیاً، فتأخذ عناصر لوحاتها الفنیه والأدبیه من الواقع الألیم أو السارّ ثم تُضفی علیها کثیراً من الألوان والظلال حتی تخرج فی شکلها الفنی والمؤثر، مع هذا کله تبدو غالباً موضوعیه وصادقه وتتجنب - قدر الإمکان- الوقوع فی فخّ التعمیم والتشویه السلبی، ولکن مع المدن لا حیاد، والموضوعیه أکذوبه. ثم إن الاختلاط مع الشعوب المختلفه وضعت أمامها مجالا طیبا للمقارنه ودفعها إلی الإعجاب بحضاره الشرق الأقصی العریقه، وبجمالها وسحرها، مثلما حملها علی شجب مظاهر التخلف والفقر والخرافه فی هذا الشرق واستغراق أهله فی الحیاه الاستهلاکیه والحضاره المادیه.  
۲۴.

آسیب شناسی مجلاّت ادبیّات تطبیقی در ایران (مطالعه مورد پژوهش: کاوش نامه ادبیّات تطبیقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 27 - 48

کلید واژه ها: مطالعات تطبیقی در ادبیات آسیب شناسی مجلات ادبیات تطبیقی کاوش نامه ادبیات تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۳۲۴
با استقبال روزافزون پژوهشگران از مطالعات تطبیقی در عرصه ادبیّات و علاقه مندی نویسندگان به نگارش مقالات ادبیّات تطبیقی، مجلاّت تخصّصی در این عرصه، گسترش یافته اند. یکی از این مجلاّت، کاوش نامه ادبیّات تطبیقی است که در حوزه مطالعات تطبیقی فارسی – عربی، به نشر پژوهش های مرتبط می پردازد. این مختصر، با هدف آسیب شناسی مقالات منتشرشده در مجلّه یادشده، در بازه زمانی سال های 1392 تا 1395، با تکیه بر روش استقرائی در عرضه آمار و سپس تحلیل و آسیب شناسی پژوهش های منتشرشده، با استناد به نمودارهای آماری، به بررسی مقالات این مجلّه می پردازد و پس از واکاوی آسیب ها، در ذیل سه مبحث دایره موضوعی، عناوین مقالات و روشمندی پژوهش، عمده ترین موارد آن را عدم توجّه کافی به مباحث نظری ادبیّات تطبیقی، خلأ پژوهش های بینارشته ای و عرصه های نوین پژوهش در ادبیّات تطبیقی، موازی کاری و پرداختن به مضامین تکراری، فقدان روش پژوهش و عدم استناد به نظریّه ها و مکتب های برجسته در حوزه ادبیّات تطبیقی، سوء فهم «تطبیق» در ادبیّات تطبیقی و... برمی شمرد.  
۲۵.

المدرسة السریالیة ومبادؤها؛ دراسة نقدیة من رؤیة إسلامیة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 72-41

کلید واژه ها: المذاهب الأدبیة السوریالیة الحلم اللاشعور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۷۰
اجتاحت اتجاهات فلسفیة غربیة عدیدة ومذاهب فکریة شتی الفکر المعاصر وغلبت علیها الفوضویة والعدمیة والتشتت. وتسربت هذه الفکرة إلی الأدب العربی الذی ترعرع فی المجتمع الذی تختلف جذوره الثقافیة وفکرته الفلسفیة عن المجتمع الغربی، حیث أدی هذا الأمر إلی تشویه الهویة وإلی نوع من الازدواجیة بین الفئات المختلفة فی المجتمع العربی، ومن ثم جعل المجتمعات الشرقیة فی دوامة أزمة الهویة التی تتمثل بصورة خاصة فی المذاهب الأدبیة التی انبهر بها الأدباء والمثقفون فی مجتمعاتنا الإسلامیة. واعتمدت المدرسة السریالیة بوصفها إحدی هذه المدارس الفکریة علی فکرة الغرب الفلسفیة وثقافته وإیدئولوجیته، قد تلقفها أدباؤنا إما عشوائیاً من غیر وعی بأساسها الفکری واختلاف أرضیتها وإما عن وعی وإثر الانبهار الثقافی أو تشویه الهویة التی ابتلوا به لا شعوریاً علی الهوة الحضاریة بین مختلف البلدان، أو ربما دون الاهتمام بهذه الخلافات بینها. وانطلاقا من هذا؛ یقوم هذا البحث علی أساس منهج وصفی – تحلیلی بدراسة أهم مبادئ هذه المدرسة دراسةً إشکالیةً من رؤیة إسلامیة بغیة تبیین هذه الخلافات الفکریة والثقافیة وإبراز مساوئها علی ضوء الاهتمام بالتراث الفکری والأدبی للحضارة الإسلامیة. وخلص البحث إلی أن هذه المدرسة لا تستطیع أن تؤدی الوظیفة التی یحملها الأدب فی البلدان الإسلامیة کونها مدرسة أحادیة البعد ومادیة عقیمة، قائمة علی أساس آراء فروید النفسیة التی ترید هدم کل شیء دون تقدیم بدیل له.
۲۶.

بررسی نشانه های فقر معنوی در قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: معنویت فقر فقرمعنوی قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۵ تعداد دانلود : ۴۸۴
انسان دو مرحله وجود و دو خود حقیقی و مادی دارد، که خودِ انسانی او نفخه الهی است که از عالم ملکوت نازل گشته تا در زمین خلیفه الله باشد. اگر آدمی از بُعد معنوی و روحانی وجود خویش غفلت کند و حقیقت وجودی خویش و اصالت خود را فراموش کند دچار فقر معنوی می شود. فقر معنوی نشانه ها و مصادیقی دارد در کسانی که به آن مبتلا می شوند نمود پیدا می کند و از وجود نشانه ها به فقر معنوی افراد پی برده می شود. بروز این نشانه ها انسان را به این امر آگاه می کند که فرد فقر زده را با نگاه قرآن و اهل بیت به درمان آن بپردازد و می تواند روحیه تفکر و تعقل را در نهاد آدمی زنده کند. پژوهشگران با هدف تبیین و شناخت اصلی ترین نشانه های فقر معنوی که عبارتند از احساس بی هویتی، بی تقوایی، هوی پرستی و طغیان گری با دلایل قرآن و سنّت به واکاوی آن ها پرداخته اند. روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات به صورت توصیفی- تحلیلی و فیش برداری از کتب جوامع روایی و تفسیری و کتب مرجع و موضوعی می باشد.
۲۷.

الصوفیه وتوظیفها فی القضایا الاجتماعیه فی أشعار محمدرضا شفیعی کدکنی و محمد عفیفی مطر (دراسه مقارنه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۸ 1-22

کلید واژه ها: الأدب المقارن التصوف علم الاجتماع الشعر العربی و الفارسی المعاصرین محمد عفیفی مطر محمدرضا شفیعی کدکنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۴۱۹
إن الصوفیه قد دخلت الأدبین العربی والفارسی منذ القدم والشعراء کان لهم قراءه خاصه عنها حسب تجربتهم الشعریه والعصر الذی عاشوا فیه. فالمؤثرات الاجتماعیه والظروف السیاسیه کان لهما أکبر تأثیر على توظیف التصوف من قبل الشعراء. واستمرت هذه المسیره حتی وصلت إلی العصر الحدیث الذی تشهد فیه عوده إلی المفاهیم الصوفیه فی شعر هذا العصر. والصوفیه من أهم التیارات فی الشعرین العربی والفارسی المعاصرین. ویحاول هذا البحث إبراز کیفیه توظیف «شفیعی کدکنی» والشاعر المصری «عفیفی مطر» الصوفیه فی أغراضهما السیاسیه والاجتماعیه معتمداً علی المنهج الوصفی-التحلیلی والمنهج المقارن القایل بدراسه التشابهات والاشتراکات. ومن أبرز النتایج أن شفیعی کدکنی قد وظف شخصیات صوفیه قد اشتهروا علی مدی التاریخ بثوریتهم ونزعاتهم الإجتماعیه واستشهدوا فی سبیل غایاتهم کالحلاج، کما أن الشاعر المصری قد وظف مثل هذه الشخصیات إلا أنه قد أحدث تحویرا فیها.و قد استخدم عفیفی النفری بوصفه صوفیاً لم یکن ثوریاً واستحضره فی شعره کمحتجٍ أمام الحکام. کما أن الشاعرین یلتقیان فی قضیه الصمود أمام نظام السلطه باحثین عن غایه واحده فی شعرهما الصوفی ألا وهی الحریه والإنسانیه. أما أهم نتیجه لهذا البحث فهو أن الشاعرین یحتفیان بالصوفیه وقضایاها ویمزجانها بالقضایا الاجتماعیه کالجوع وتخلف الشعبین المصری والإیرانی وذلک لتوعیتهم أمام الحکام.
۲۸.

الشهید فی شعر عزالدین المناصرة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیستم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ (۱۴۳۸ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۰) 25-45

کلید واژه ها: الشهید المقاومة فلسطین عزالدین المناصرة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۴۷
إنّ الشهادة اصطفاء واختیار وتکریم من الله تعالی للمخلصین من عباده، ویعتبر الشهید والشهادة من أعظم أرکان شعر المقاومة، ومن أوسع الأبواب الشعریة التی یدور الشعراء فی رحابها. فالشاعر المقاوم علیه أن یصنع مصیره بیده ویکون داعیاً إلی التحرر والاستقلال وملتزماً بقضایا مجتمعه. یعدّ الشاعر الفلسطینی المعاصر عزالدین المناصرة من الشعراء المقاومین و المهتمین بالشهید والشهادة؛ بحیث کان شدید الإیمان بحریّة الاختیار ومسؤولاً أمام مجتمعه الذی ینتمی إلیه، مسایراً شعبه وأبناء قومه، مقاوماً للظلم والطغیان، مناصراً ضد الظالم، رافضاً المصالحة مع الواقع الاجتماعی الذی یعیشه شعبه، متغنیاً بأمجاد شعبه وبسالته وبطولاته و تضحیاته، وما تقدّم به الشهداء من إقدام وإحجام وما تسببوا فی التأثیر علی الآخرین. یهدف هذا البحث ضمن المنهج الوصفی - التحلیلی إلی دراسة دور الشهید فی شعر المناصرة وقصائده التی تحکی قصة المجاهدین والشهداء وذلک فی إطار النقد، کما یهدف إلی إلقاء نظرة عابرة علی حیاة الشاعر وشخصیته وثقافته، ثم التعرف علی أدبه المقاوم ودراسة موضوع الشهید فی جمیع مجموعاته الشعریة؛ ومن النتائج التی توصل إلیها المقال، تأثر الشاعر بالمنهج الإسلامی، حیث وظف الشخصیات الإسلامیة والقرآنیة فی شعره، دلالة علی الدور الرسالی الذی یقوم به الشهید فی حیاته وضمن مماته.
۲۹.

از «همانندسازی» تا «فردیت»؛ چالش «خود» شدن در اشعار نسیمی با تکیه بر نقد روانکاوانه کهن الگوی انسان کامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال دهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۸

کلید واژه ها: انسان کامل ناخودآگاه جمعی خود نسیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۰ تعداد دانلود : ۶۰۸
برخی الگوهای رفتاری عاطفی و فکری که به صورت ارثی در تمامی انسان ها به ودیعه گذاشته شده و یونگ تحت عنوان کهن الگو از آن یاد نموده، در روند رشد شخصیتی انسان تاثیر به سزایی دارند. این تصاویر ازلی، از «ناخودآگاه جمعی» سرچشمه می گیرند و از آنجا که شعر عرفانی نیز دستاورد الهام شاعر از این لایه روان است، کهن الگوهای زیادی در آن تجلی می یابند. انگاره «انسان کامل» از جمله این کهن الگوهاست که ظهور آن در شعر عرفانی، بیانگر چالش شاعر برای خودشکوفایی و رسیدن به «خود» است. جستار کنونی با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مکتب روانشناسی تحلیلى ""یونگ""، بر آن است تا شخصیت ""عمادالدین نسیمی"" را با توجه به انگاره «انسان کامل» در اشعار عرفانی اش، نقد روانشناختی نماید. این کهن الگو در نتیجه «فرافکنی»، در قالب شخصیت های مختلفی مثل پیامبر(ص)، فضل الله نعیمی و... در شعر این شاعر تجلی یافته است. ظهور این انگاره در شعر ""نسیمی""، کارکرد خاصی دارد و هدف آن رساندن شاعر به «خود»، پس از طى مراحل «همانند سازى»، «تورم روانی»، «فرافکنی» و «فردیت» است.
۳۰.

روان تحلیل گری کهن الگوهای رشد در تاییه کبرای ابن فارض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷ 1-25

کلید واژه ها: کهن الگوهای رشد همانندسازی تفرد تاییه کبری ابن فارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۴۷
ناخودآگاه جمعی، دربردارنده احساسات، اندیشه ها و رفتارهایی است که حاصل اندوخته های اجداد کهن انسان به شمار می رود. این اندوخته ها و تجارب فراشخصی، در شکل کهن الگو ظاهر می شود. برخی از کهن الگوها که یونگ با نام کهن الگوهای رشد از آنها یاد می کند، از چنان اهمیتی برخوردارند که می توانند با داده های فراشخصی خود، فرد را در مسیر رشد و خود شکوفایی یاری دهند. شعر عرفانی به عنوان یک محصول روانی، عناصر و تصاویری دارد که فراتر از قلمرو تجارب شخصی شاعر بوده و ترجمان ناخودآگاه جمعی اوست. در چکامه عرفانی تاییه کبرای ابن فارض نیز که از خودکاوی های شاعر در ناخودآگاه جمعی اش تراوش نموده، کهن الگوهای رشد به خوبی نمایان است. جستار کنونی بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر مکتب روانشناسی تحلیلی یونگ، شخصیت ابن فارض را با توجه به کارکرد این کهن الگوها، روانکاوی نماید. کهن الگوهای رشد مانند «سایه»، «آنیما» و «خویشتن» شخصیت ابن فارض را به دلیل «همانندسازی»، «فرافکنی» و... تحت تأثیر قرار داده اند؛ اما ابن فارض به وسیله فرایند «فردیت» و توجه آگاهانه به ارزش این انگاره ها، از آنها در مسیر تمامیت و خودشکوفایی بهره جسته است.
۳۱.

دراسة مقارنة بین آراء شفیعی کدکنی وأدونیس النّقدیّة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۵

کلید واژه ها: شفیعی کدکنی الأدب المقارن النقد الأدبی أدونیس الشعر الحدیث الأدب الصوفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۶۰۹
إنّ أدونیس وشفیعی کدکنی یعتبران من الشّعراء النّقّاد الّذین استطاعوا تأسیس نظرة جدیدة ممزوجة من النّقد والشّعر بعد استیعابهم أفانین الشّعر العربی والفارسی. والمعروف أنّهما ذوا نزعات وآراء تبدو متشابهة حینا بل متضاربة أحایین أخری. والنّاقدان اهتمّا بالشّعر الحدیث والعکوف علی کشف ملابساته المنطویة علی ماوراء اللّغة الضّاربة جذورها أحیانا فی اللاّمعنی الملتبس علی الکثیر وتحلیل مکوّناته وزنا وقافیة إلی الموسیقی والصّور. کما أنّهما أقبلا علی دراسة الأدب الصّوفی لاحتوائه علی الکمّ الحافل بسمة التّغییر، الإبداع والثّورة النّابعة من صمیمها وجعلاها نصب أعینهما حیث جعلت یختلف أحدهما عن الآخر. أمّا المفارقة بینهما ظاهریّا فتعود إلی إنتمائهما إلی مذهب أدبی یختلف عن الآخر. فشفیعی یلتزم بالشّکلیّة الرّوسیة وأدونیس یحذو حذو الحداثانیین. فهذا البحث یحاول دراسة آراء کلّ من النّاقدین معتمدا علی المنهج الوصفی - التّحلیلی وفق المعاییر الثّلاثة (دراسة الشّعر الحدیث والصّوفیة والمذهب الأدبی) وذلک بإتباع معاییر الأدب المقارن. أمّا من أهمّ حصاد البحث فإنّ شفیعی یکون ملتزما بالصّوفیة الإسلامیة مؤمنا بضرورة حضور الولایة فی التّجربة الصّوفیة، إلّا أنّ أدونیس یبتعد عنها ویقترب من الّتی تشمّ منها رائحة السّریالیّة الوثنیّة، علما بأنّ الأخیر یؤمن بالإمامة لإستمرار النّبوّة. کما أنّ النّاقدین توصّلا إلی العلاقة القائمة بین الشّعر الحدیث وبین الفلسفة والمیتافیزیقیا، إلّا أنّ أدونیس یری أنّ الاهتمام بالوزن خارجی سطحی، أمّا شفیعی فیری فیه تقنیة لتنظیم مدی الحرکات فی الشّعر والتّبئیر والتّضخیم لبعض المعانی. مع أنّ النّاقدین یبدوان مختلفین فی انحیازهما الی المدرسة الأدبیّة إلا أنّهما مندفعان وراء غایة واحدة وهی التّغییر والإبداع فی الشّعر وتغییر فکر الإنسان العربی والفارسی.
۳۲.

صورة الآخر الإسرائیلی فی روایة ""المتشائل"" لإمیل حبیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶

کلید واژه ها: الصورولوجیا صورة الآخر إمیل حبیبی المتشائل الروایة الفلسطینیة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۱۹۹۶
یُعتبر إمیل حبیبی من الروائیین الفلسطینیین الّذی عاش فى الأراضی المحتلة وکافح بقلمه ضدّ المحتلّین، وتُعتبر روایة ""الوقائع الغریبة فی اختفاء سعید أبی النحس المتشائل"" أشهر أعماله وهی روایة تتکوّن من عدة رسائل أرسلها السارد إلى الکاتب فی لغة سخریة أحیاناً وجادة أحیاناً أخرى مستخدماً الأسالیب البلاغیة المختلفة إلّا أن المغزى الرئیس هو محاولة لتصویر الصراع الدائر فى الأراضى المحتلة بین الإسرائیلیین والفلسطینیین. والروایة تهتمّ بالشخصیات الإسرائیلیة بوصفها أحد جانبی الصراع والعنصر الذی یحتلّ موطن الفلسطینی (الأنا) ویمارس العنف والقهر ضده وبما أنّه عنصر هام ّفی هذه الروایة بشکل خاصّ وفى الصراع الدائر فى الأراضی المحتلة بشکل عامّ تمّ اختیاره لدراسة صورته فی هذا المقال. فیحاول هذا المقال دراسة صورة الآخر الإسرائیلی الیهودی فی روایة المتشائل بوصفها روایة من روایات الأدب الفلسطینی المقاوم وینتهج المنهج الوصفی – التحلیلی فی تحلیل النصّ الروائی للوصول إلی خصائص الصورة المرسومة للآخر الإسرائیلی فی هذه الروایة. وتشیر النتائج إلی أنّ الکاتب رسم صورة سلبیّة للآخر معتمداً علی اللغة الرمزیة أحیاناً والسخریة أحیاناً أخری وبواسطة عدة عناصر مثل اللغة، والجسد، والمکان.
۳۳.

خطاهای ترجمه در باهم آیی های قرآنی با تکیه بر دیدگاه های نیومارک، بیکر و لارسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلید واژه ها: زبان مقصد باهم آیی زبان مبدأ ترجمه های معاصر قرآن خطاها و چالش های ترجمه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی تفسیر و ترجمه قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط ترجمه شناسی
تعداد بازدید : ۹۶۲ تعداد دانلود : ۶۵۱
بسیاری از نظریه پردازان ترجمه به نقش باهم آیی در ترجمه اذعان کرده اند و در بخشی از مطالعات خود، نقش این پدیده زبانی در ترجمه را بررسی نموده اند، اما در حوزه ترجمه قرآن، هنوز این مسئله بررسی نشده است و با چالش های زیادی روبه روست. در پژوهش حاضر با تکیه بر دیدگاه های نیومارک، بیکر و لارسون از یک طرف، و ترجمه قرآناز طرف دیگر، یک تقسیم بندی جدید از چالش های ترجمه در باهم آیی های قرآنی، فارغ از تقسیم بندی نحوی آن، ارائه شده است و با استخراج شواهدی برای این چالش ها از ده ترجمه معاصر قرآن، راهکارهایی برای حل این چالش ها پیشنهاد می کند. جامعه آماری این پژوهش شامل صد باهم آیی قرآنی است که بر اساس معیار بسامد از قرآناستخراج شده اند و مواردی از باب نمونه در این مقاله به بحث گذاشته شده است. پنج چالشی که در باهم آیی های قرآنی فراروی مترجم است، عبارتند از: 1 برداشت نادرست از یک باهم آیی. 2 تفاوت بین درست بودن و طبیعی بودن معادل ها در زبان فارسی. 3 تفاوت ترتیب قرار گرفتن باهم آیی ها در زبان مبدأ و مقصد. 4 رعایت وحدت معادل. 5 یکسان سازی و هماهنگی در معادل ها و ترجمه واحد از باهم آیی های مختلف در قرآن. با عنایت به این چالش ها و راهکارهای پیشنهادی نگارندگان، می توان ترجمه ای شیواتر و رساتر از قرآنارائه کرد.
۳۴.

مدی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی تدریس النصوص الأدبیه العربیه فی مرحله اللیسانس بالجامعات الحکومیه الإیرانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۳ سال ۱۴۳۷ شماره ۱ 19-34
تعداد بازدید : ۱۹۸۵ تعداد دانلود : ۵۰۱
ینمّی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی عملیه تدریس النصوص الأدبیه العربیه مهارهَ التساؤل والتفکیر لدی الطلبه، کما یساعدهم فی اکتشاف مواطن الضعف والجمال فی تحلیل النصوص ونقدها بآلیات موضوعیه، وفی الارتقاء بمستواهم الفکری العامّ. فتوظیف مهارات التفکیر الناقد فی استراتیجیات التدریس یمکّن الطلاب من فهم وتحلیل النصوص الأدبیه فهماً وتحلیلاً ناقداً. فمن هنا قررت هذه الدراسه عبر المنهج الوصفی والتحلیلی، والمسحی للتعرّف علی مدی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی عملیه تدریس النصوص الأدبیه فی مرحله اللیسانس لفرع اللغه العربیه وآدابها بالجامعات الحکومیه الإیرانیه. وتکوّنت عینه الدراسه من 200 طالب و 30 مدرّساً لأقسام اللغه العربیه وآدابها بالجامعات الحکومیه الایرانیه، واستخدمت الاستبانه کأداه للدراسه. وقد أسفرت الدراسه عن نتائج من أبرزها: اعتقد غالبیه الطلاب أنّ الإستراتیجیات التی یستخدمها المدرسون فی تدریس النصوص الأدبیه تشتمل علی مهارات التفکیر الناقد بنسبه قلیله، فی حین اعتقد المدرسون بأنّهم یستخدمون هذه المهارات فی تدریسهم بنسبه کثیره. وبناء علی النتائج المذکوره، فإنّ الدراسه تقدّمت بعدّه توصیات من أهمّها: عقد دورات مکثفه لتدریب المدرسین علی کیفیه استخدام استراتیجیات تدریسیه نشطه نحو التعلم التعاونی وحلّ المشکلات، باعتبارها استراتیجیات فعاله تنمّی مهارات التفکیر الناقد لدی الطلاب، واعداد ورشات تعلیمیه لمهارات التفکیر الناقد وکیفیه توظیفها ضمن المناهج أو المواد الدراسیه.
۳۵.

چالش های ترجمه در باهم آیی های قرآنی (بررسی موردی: ترکیب های وصفی و اضافی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۵

کلید واژه ها: ترجمه قرآن باهم آیی ترکیب های وصفی ترکیب های اضافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷۰ تعداد دانلود : ۸۹۰
باهم آیی ، کاربرد معمول دو یا چند واژه در کنار هم، با بسامد بالا و به گونه ای است که نتوان آن را تصادفی دانست. این پدیده زبانی در دوران معاصر، نظر بسیاری از ترجمه پژوهان را به خود جلب کرده و آنها را بر آن داشته است به رصد ترجمه باهم آیی ها در متون مختلف بپردازند. پژوهش حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی، نخست به استخراج 55 باهم آیی وصفی و اضافی در قرآن و ترجمه آن در ده ترجمه معاصر قرآن کریم پرداخته و سپس به نقد و تحلیل این ترجمه ها همت گماشته است. نتایج تحقیق نشان می دهد عدم توجه مترجمان قرآن به این پدیده به عنوان یک واحد ترجمه، در موارد بسیاری، ترجمه هایی مختلف از یک باهم آیی یکسان قرآنی به دنبال داشته است و از طرفی مترجمان از باهم آیی های مختلف قرآنی، ترجمه هایی یکسان ارائه داده اند. در پایان، راه حل هایی برای این چالش ها پیشنهاد شده است مترجمان از پیش معادل هایی برای ترکیبات هم آیند قرآنی تعیین نموده و بر اساس آن، در سراسر ترجمه، یکسان سازی شود.
۳۶.

صورة أمریکا فی شعر أحمد مطر؛ دراسة صورولوجیة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال ششم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۴

کلید واژه ها: الشعر العربی المعاصر أحمد مطر الصورولوجیا صورة أمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۹۴۸
فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة ومنها الدولة الأمریکیة التی تحاول استخدام کلّ الإمکانیات فی سبیل توسیع سیطرتها العالمیة خاصة عبر الغزو الثقافی للدول النامیة، ویقوم سائر الدول بمجابهة هذه الفعالیات وردود فعل إزاءها. قد تسرّبت هذه القضیة السیاسیة إلی الأدب نتیجة تأثره بالمجتمع وتأثیره فیه وتأدیة وظیفته الإجتماعیة. انطلاقاً من هذا، یقوم هذا البحث بدراسة صورة أمریکا علی ضوء مبادئ الصورولوجیا التی تعنی دراسة صورة الأنا أو الآخر فی شعر ""أحمد مطر"" الذی عانی مدة غیر قلیلة الاحتلال الأمریکی لبلده وشاهد ما حلّ به من الأزمات إثر الاعتداء علیه وعلی مستوی أکبر فی منطقة الشرق الأوسط. فالنتائج تدلّ علی أن الشاعر یفرق بین الحکومة الأمریکیة وشعبها، فیرسم صورة مشوهة للحکومة الأمریکیة معلّلا أسبابها: بالتعامل الاستعماری واحتلال البلاد، وتحقیر الشعوب، ونهب ثرواتها، ودعم الصهیونیة، والغزو الثقافی، وفرض الحکام العملاء علیهم، والمؤامرة والغدر والخیانة، والتدخل فی شؤون البلاد وما شابهها من الجرائم، بینما نراه فی نظرته إلی الشعب الأمریکی مذبذباً بین السلبیة المحقّرة والإیجابیة المعظّمة.
۳۷.

بررسی تطبیقی داستان لیلی و مجنون عربی و عزیز و نگار فارسی از دیدگاه ساختارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره چهارم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: ساختارگرایی ادبیات تطبیقی لیلی و مجنون مکتب آمریکایی عزیز و نگار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۵ تعداد دانلود : ۹۲۹
زندگی و سرگذشت عاشقان، اغلب دست مایه ی راویان و ناقلان بوده و به این سبب، داستان های عاشقانه در ادبیات ملت های گوناگون فضایی گسترده را پوشش داده است. این داستان ها شباهت های زیادی در ساختار دارند که گاهی این شباهت ها از تأثیر و تأثر نشأت گرفته است. داستان لیلی و مجنون از معروف ترین و کهن ترین داستان های عربی به شمار می آید که تأثیر زیادی بر گسترش داستان های عاشقانه در ادبیات فارسی داشته است. ادیبان ایرانی به این داستان توجه بسیاری داشته اند و داستان هایی عاشقانه با همین نام پدید آورده اند؛ همچنین در ادبیات فارسی داستان هایی گفته شده که از دیدگاه ساختار، با این داستان عربی شباهت های زیادی دارند، مانند داستان «عزیز و نگار».\nاین نوشتار می کوشد تا در چشم اندازی تطبیقی و با روش توصیفی- تحلیلی، همگونی ها و تفاوت های دو داستان نام برده را از دیدگاه ساختارگرایی بررسی کند؛ همچنین میزان شباهت و تفاوت های داستان لیلی و مجنون عربی را با منظومه عزیز و نگار بر اساس مکتب آمریکایی بیان کند. در نتیجه باید گفت داستان عزیز و نگار به عنوان نماینده جمعی از داستان های عاشقانه فولکلور از تأثیر ادبیات رسمی بی نصیب نمانده است؛ همچنین داستان های عاشقانه، چه رسمی چه عامیانه، ایرانی و غیرایرانی، نشانه ها و ساختار مشترکی دارند که آن ها را به هم نزدیک می کند.
۳۸.

المکان وأثره على الشخصیات فی ثلاثیه محمد دیب(الدار الکبیره والحریق نموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هشتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۹ 109 - 133

کلید واژه ها: محمد دیب الدار الکبیره الحریق الشخصیه المکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۹
إن المکان والشخصیه یعتبران من الدعائم الرئیسیه للروایه. فالمکان هو الإطار الذی تقع فیه الأحداث وینقسم إلی النوعین المفتوح والمغلق. أما الشخصیه فإنها عنصر فعال فی تطور مسیره الروایه وتنقسم إلی المسطحه والمدوره. وهناک علاقات بین الشخصیه والمکان فی العمل الروائی فالقارئ یستطیع أن یتعرف علی الشخصیه الحکائیه وعلی الظروف الإجتماعیه السائده وعلی الأحوال النفسیه من خلال الأمکنه التی تعیش فیها. وهذا البحث یعتمد علی المنهج الوصفی - التحلیلی لإظهار قدره الروائی محمد دیب فی وصف الأمکنه وإقامه العلاقه بینها وبین الشخوص لکی یفهم الروایه بشکل أعمق. فتوصل البحث إلی أن الأمکنه فی الروایتین تتبادر نوعاً من التقابل إلی ذهن القارئ حیث یواجه فیها نوعین من المکان أی المکان المغلق والمکان المفتوح.
۳۹.

تصویرهنری در سخنان امام رضا (ع) مطالعه موردی دعای امام زمان (عج)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال اول بهار ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: امام رضا (ع) دعای امام زمان (عج) تصویر هنری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۳۶۹۴
تصویر هنری به عنوان یکی از معیارهای زیبایی اثر ادبی از دیرباز تا کنون مورد توجّه علمای بلاغت و ناقدان قرار گرفته و در طول زمان مفهوم آن وسعت یافته است و افزون بر انواع بلاغی تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز، زمینه های دیگر مانند رمز ها، نغمه کلمات، آهنگ جملات، رنگ ها، توصیفات دقیق و رویارویی صحنه ها وغیره را نیز دربرمی گیرد. دعا، روی آوردن به خداوند و درخواست از او با تضرّع و التماس است که قسمتی عظیم از میراث امامان معصوم (ع) را به خود اختصاص داده است و ضمن دربرداشتن مفاهیم دینی و اعتقادی، از جمله انواع ادبیّات اسلامی به شمار می آید که تابلوهایی زیبا و دل نشین را به نمایش می گذارد. سخنان امام رضا (ع) نیز انواع ادبی شامل حدیث، دعا، زیارت، توصیه، خطبه، مناظره و شعر شمرده می شود. مقاله حاضر در پی آن است که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی مؤلّفه های تصویر هنری یکی از دعاهای امام رضا (ع) با توجّه به مفهوم تصویر هنری در نقد جدید بپردازد. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که امام (ع) ضمن دعایشان برای امام زمان (عج) از تصاویری زنده و پویا بهره گرفته و با استفاده از تشبیهات، استعارات، کنایات و مجازهای نغز و لطیف و نیز موسیقی عبارت ها، تکرار حروف، فاصله، تقابل ها و ترادف ها به این تصویرهای ماهرانه روح و حیات بخشیده اند.
۴۰.

روش های اختصاصی اهل بیت علیهم السلام در تفسیر مفردات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸

کلید واژه ها: مفردات قرآن تفسیر ادبی روش های تفسیری تفسیر روایی روش اهل بیت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات انواع تفسیر وتأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : ۱۳۴۷ تعداد دانلود : ۷۶۲
اهل بیت (ع) بی شک و به شهادت قرائن عقلی و نقلی، قرآنِ ناطق و وارثان حقیقی علوم و معارف رسول خدا | به شمار می روند. در فرازهایی از روایات شیعی، اهل بیت (ع) با وصف «امیران کلام» ستوده شده اند. از آنجا که فهم معانی کلام به فهم کلمه یا کلمات وابسته است، بی تردید دقت نظر و کاوش در دیدگاههای تفسیری اهل بیت (ع) در تبیین معنا یا معانی مفردات قرآنی از اهمیت به سزایی در تفسیر قرآن برخوردار است. روش های تفسیر مفردات قرآن، متفاوت است که از آن میان، چهار روش تأویلی، توسعه یا تضییق معنا، بیان غایی و تصویری از اختصاص های روش اهل بیت (ع) در تفسیر واژگان قرآن به شمار می رود. در پژوهش حاضر ضمن تشریح هر روش، نمونه هایی از آن در میراث تفسیری اهل بیت (ع) برشمرده شده و خاستگاه قرآنی برخی از این روش ها اثبات گردیده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان