فریدون یزدانی

پژوهش حاضر در پی آن است که مصادیق ساحت های شش گانه ی تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را در قرآن کریم به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاس عملی احصاء نماید. بدین منظور ابتدا به تحلیل مؤلفه های ساحت های شش گانه ی تربیتی بر اساس اهداف مندرج در مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده و سپس مؤلفه های استخراج شده توسط تعدادی از صاحب نظران علوم تربیتی و دینی مورد اعتبار بخشی قرار گرفتند. برای ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی 43 مؤلفه، ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی 15 مؤلفه، ساحت تربیت زیستی و بدنی 4 مؤلفه، ساحت تربیت زیبایی شناختی و هنری 4 مؤلفه، ساحت تربیت اقتصادی و حرفه ای 2 مؤلفه و برای ساحت تربیت علمی و فناوری 5 مؤلفه استخراج شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا، متن کامل قرآن کریم بر اساس مؤلفه های هر یک از ساحت های شش گانه تربیتی مورد تحلیل کیفی قرار گرفت و مصادیق مرتبط با هر یک از مؤلفه ها احصاء گردید. یافته ها حاکی از آن است که اولاً گزاره های تربیتی سند تحول بنیادین با آموزه های قرآن کریم همسویی داشته و ثانیاً چنانچه این مصادیق و آموزه ها در فرایند تعلیم و تربیت به کار گرفته و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به درستی عملیاتی شود، می توان انتظار تربیت متربیانی در راستای آموزه های قرآنی را داشت.

امروزه، بسیاری از دانشگاه ها و آموزشکده ها و اتحادیه های خصوصی در حال سرمایه گذاری های کلان در طراحی نظام های یادگیری الکترونیکی هستند، فهم اینکه کدام عامل ها یا مؤلفه ها در اثربخشی این نظام ها از دید کاربران یا یادگیرندگان می تواند مهم تلقی شود، به این گونه مؤسسات کمک خواهد کرد تا خط مشی های مناسبی را برای سرمایه گذاری روی عامل های اثربخش و طراحی مجدد یا حذف عامل های غیر اثربخش به کار گیرند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارائه دیدی به نسبت جامع از اثربخشی نظام های یادگیری الکترونیکی به شناسایی عامل ها یا مؤلفه های مهم اثرگذار بر اثربخشی نظام های یادگیری الکترونیکی پرداخته و در این میان، دانشکده مجازی علوم حدیث شهر ری را به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار داده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی بوده است. جامعه آماری آن را همه دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های تحصیلی آموزش مجازی دانشکده یادشده تشکیل می دادند که تعداد آنها در سال تحصیلی 89-1388، 1926 نفر بوده و از این میان، تعداد 325 نفر نمونه به شیوه در دسترس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، ""پرسشنامه سنجش ارزشمندی-رضایتمندی از خصوصیات نظام های یادگیری الکترونیکی"" لوی بوده است ( (Levy 2006. برای تعیین روایی ابزار یادشده از شیوه های روایی محتوایی و سازه و صوری استفاده شد و برای تعیین میزان پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. بر این اساس، میزان پایایی محاسبه شده برای این پرسشنامه در سازه های ارزشمندی و رضایتمندی به ترتیب 95/0 و 94/0 بود. نتایج حاصل از تحلیل داده های جمع آوری شده این پژوهش نشان داد که دو سازه ارزشمندی و رضایتمندی ساختارهای عاملی متفاوتی داشته و تحلیل عاملی هریک منجر به استخراج عامل های متفاوتی شده است. از این رو تحلیل عاملی، تأییدی در سازه ارزشمندی منجر به استخراج چهار عامل پشتیبانی محیطی یادگیرنده ها، فنّاوری، پشتیبانی فنّی و همکلاسی ها، و درس و استاد با واریانس تراکمی حدود 5/61% گردید. به علاوه، نتیجه تحلیل عاملی تأییدی در سازه رضایتمندی نیز منجر به استخراج عوامل چهارگانه درس و استاد، قابلیت دسترسی، فنّاوری و پشتیبانی فنّی، و یادگیرنده و همکلاسی ها با واریانس تراکمی حدود 50% شد. علاوه بر اینها، نتایج این بررسی نشان داد که هیچ گونه رابطه معنی داری میان سازه های ارزشمندی و رضایتمندی وجود ندارد و این دو، سازه های مستقل و متفاوتی هستند.

این پژوهش با هدف بررسی میزان اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی دانشکده مجازی علوم حدیث شهر ری انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی بود. جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های مجازی دانشکده مذکور تشکیل می داد که تعداد آنها در سال تحصیلی 89-1388، 1926 نفر بود و از این میان تعداد 325 نفر نمونه به شیوه در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش ""پرسشنامه سنجش ارزش- رضایتمندی از خصوصیات نظام های یادگیری الکترونیکی"" لوی(2006)، بود. برای وارسی روایی از شیوه های روایی محتوایی، سازه و صوری و نیز برای تعیین میزان پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و برای ابزار مذکور در سازه های ارزش و رضایتمندی میزان پایایی به ترتیب 953/0 و 944/0 بود. نتایج نشان داد که هیچگونه رابطه معناداری بین سازه های ارزش و رضایتمندی وجود ندارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که این دو سازه ساختارهای عاملی متفاوتی داشته و تحلیل عاملی هر یک به استخراج عوامل متفاوت منجر شد. بر این اساس تحلیل عاملی تأییدی در سازه ارزش چهار عامل پشتیبانی محیطی یادگیرنده ها؛ فن آوری؛ پشتیبانی فنی و همکلاسی ها و درس و استاد با واریانس تراکمی حدود 5/61%؛ در سازه رضایت مندی به استخراج عوامل چهارگانه درس و استاد؛ دسترسی پذیری؛ فنآوری و پشتیبانی فنی؛ یادگیرنده و همکلاسی ها، با واریانس تراکمی حدود 50%، منجر شد. علاوه بر این ها نتایج بررسی داده ها با استفاده از «ابزار تحلیل ماتریسی شبکه ارزش رضایتمندی» نشان داد که وضعیت اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی مورد نظر(دانشکده مجازی علوم حدیث) در هر یک از ابعاد چهارگانه و در ارتباط با کل نظام نیز نسبتاً متوسط است. ضمناً، نتایج تحلیل داده ها با «ابزار محک زنی لویس» نیز نشان داد که وضعیت اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی مورد نظر، در هر یک از ابعاد چهار گانه نسبتاً متوسط و در ارتباط با کل نظام نیز متوسط و تا حدی خوب است.

هدف اساسی این پژوهش، طراحی ابزاری روا و معتبر برای سنجش مهارت های سواد اطلاعاتی دانشجویان در بافت نظام های آموزش از دور بوده است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور استان همدان در سال تحصیلی 91-1390، به تعداد 28530 نفر تشکیل می دادند. شیوه نمونه گیری، تصادفی خوشه ای بود و بر این اساس تعداد 387 نفر از دو مرکز، بر اساس فرمول نمونه گیری کرجسی و مورگان انتخاب گردید. برای جمع آوری اطلاعات، ابزاری به نام پرسش نامه سنجش سواد اطلاعاتی توسط محقق بر اساس معیارهای علمی و مبتنی بر طیف لیکرت ساخته شد. این ابزار دربرگیرنده 5 مؤلفه (مبتنی بر 5 استاندارد سواد اطلاعاتی) و 30 گویه است که آزمودنی باید آن را به شیوه خود - ارزیابی پاسخ دهد. برای مناسب سازی گویه های آن از توان افتراقی و برای بررسی روایی آن از روایی محتوایی، صوری و سازه (روایی همگرا و تحلیل عاملی) استفاده شد. بر این اساس، میزان همبستگی بین این آزمون و آزمون اصغرنیا (1388) در روایی همگرا 77/0 بود. هم چنین نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی (به روش تحلیل مؤلفه های اصلی) بر روی پرسش نامه منجر به استخراج 6 عامل با واریانس تراکمی نزدیک 66 درصد گردید. برای تعیین میزان پایایی آن به شیوه همسانی درونی نیز از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که برای کل گویه ها 94/0 محاسبه شد. نتایج نشان داد که «پرسش نامه سنجش سواد اطلاعاتی» برای سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان در بافت نظام های آموزش از دور مناسب بوده و از روایی و پایایی لازم برخوردار است. نتیجه دیگر پژوهش نیز نشان داد که بین سن و سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

هدف از انجام این پژوهش دسته بندی معیارها و شاخص های سنجش کیفیت کتاب های درسی به منظور ساخت ابزاری برای سنجش کیفیت کتاب های درسی دوره ابتدایی بوده است. روش تحقیق کیفی و جامعه آماری آن شامل تمامی منابع چاپی و الکترونیکی (فارسی و انگلیسی) منتشر شده در حوزه معیارهای تدوین محتوا بین سال های 1379 تا 1394 و نیز تمامی آموزگاران ابتدایی شهرستان ملایر به تعداد 3150 نفر می شده است که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تدریس بوده اند. از بین جامعه آماری آموزگاران تعداد 380 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و در مطالعه شرکت داده شدند. برای جمع آوری بخشی از داده ها، بر اساس معیارهای شش گانه استخراج شده از منابع موجود در رشته برنامه ریزی درسی، مقیاسی تحت عنوان «پرسشنامه سنجش کیفیت کتاب های درسی» تهیه و پس از معتبر سازی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که ابزار معرفی شده از روایی صوری و محتوایی و نیز پایایی کافی برخوردار است و می توان از آن در سنجش کیفیت کتاب های درسی دوره ابتدایی استفاده کرد. همچنین معلوم شد که کیفیت کتاب های درسی پایه سوم دوره ابتدایی بر اساس مقیاس مورد استفاده، در کل و نیز در رابطه با تک تک معیارهای شش گانه، در وضع مناسبی است. ضمناً مشخص شد که از نظر آزمودنی ها معیارهای مربوط به مؤلفه تناسب محتوا با نگرش های مذهبی، بیش از سایر معیارها در کتاب های درسی پایه سوم رعایت شده است

این پژوهش با هدف سنجش اثربخشی نظام آموزش مجازی ضمن خدمت فرهنگیان به روش توصیفی- پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن را تمامی معلم های شهرستان ملایر تشکیل می دادند که حداقل یک بار در یکی از دوره های مجازی ضمن خدمت فرهنگیان تا زمان اجرای این پژوهش (سال تحصیلی 93-1392) شرکت داشته اند که تعداد آنها حدود 2040 نفر بود. برای نمونه گیری از روش در دسترس استفاده شد و 325 آزمودنی در پژوهش شرکت داده شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه ای محقق ساخته، به نام «پرسش نامه سنجش ارزش مندی- رضایت مندی از خصوصیات نظام آموزش مجازی» بود. روایی محتوایی کلی پرسش نامه مذکور بر اساس شاخص روایی لاشه، محاسبه و 63/0 به دست آمد و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شد و برای سازه های ارزش مندی و رضایت مندی به ترتیب 92/0 و 90/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که هیچ رابطه معناداری میان سازه های ارزش مندی و رضایت مندی وجود ندارد و این دو، سازه های مستقلی هستند. هم چنین نتیجه تحلیل داده ها با شبکه تحلیل ماتریسی ارزش مندی- رضایت مندی، نشان داد که نظام آموزش مجازی یاد شده در هر یک از مؤلفه ها (کیفیت پشتیبانی، کیفیت محتوا، دسترسی پذیری و فن آوری) و نیز در کل، اثربخشی بالا و مناسبی ندارد. هم چنین، تحلیل داده ها با ابزار محک زنی لویس نشان داد که نظام آموزش مجازی مذکور در هر یک از مؤلفه ها و نیز در کل اثربخشی متوسطی دارد.

زمینه: شواهد نشان داده که بازی درمانگری بر کاهش اختلال رفتاری مؤثر بوده است، اما آیا می تواند بر بهبود اختلال اضطراب دانش آموزان مؤثر باشد؟ هدف: هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی بازی درمان گری بر کاهش اضطراب در دانش آموزان دختر مدارس ابتدایی بود. روش: این پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی با طراحی پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری آن شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی مدرسه سمای شهر ملایر ) 68 دانش آموز) بود. از بین آنها، نمونه ای به تعداد 30 دانش آموز که دارای بالاترین نمره اضطراب روی مقیاس سنجش اضطراب کودکان کینگری و همکاران (2009) بودند، انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش 10 جلسه مداخله بازی درمان گری (محمد اسماعیل، 1389) را دریافت کرد و بر روی گروه گواه هیچ مداخله ای انجام نشد. نمره آزمون غربال گری اضطراب دانش آموزان به عنوان پیش آزمون در نظر گرفته شد و و پس از مداخله نیز مجدداً آزمون اضطراب کودکان بر روی هر دو گروه اجرا شد و نمره آن به عنوان پس آزمون در نظر گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس و تیِ گروه های مستقل مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که بازی درمان گری بر کاهش اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، و اجتناب از آسیب در کودکان تأثیر مثبت و معناداری داشت (0/05> p )، اما بر کاهش نشانه های جسمانی در کودکان تأثیر معناداری نداشته است (0/05< p ). نتیجه گیری: بازی درمان گری می تواند در درمان اختلال اضطراب دانش آموزان دختر دوره ابتدایی اثربخشی داشته باشد.

زمینه: متخصصان بر این باورند که نهایی خواهی می تواند با بسیاری از خصوصیات روان شناختی دیگر آدمی ارتباط داشته باشد. از جمله این متغیرها می توان به متغیرهای حرمت خود، انگیزش و پیشرفت تحصیلی اشاره کرد. هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین نهایی خواهی با حرمت خود، پیشرفت و انگیزش تحصیلی دانش آموزان انجام گرفت. روش: روش تحقیق در آن توصیفی و از نوع همبستگی بود و جامعه آماری آن شامل تمامی دانش آموزان پایه ششم مدارس ابتدایی شهر فامنین به تعداد 245 دانش آموز بود که در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بودند. برای نمونه گیری از روش خوشه ای تک مرحله ای استفاده شد. بر این اساس، تعداد 150 دانش آموز (شامل 95 دختر و 57 پسر) بر اساس فرمول حجم نمونه کرجسی و مورگان (1970) انتخاب شد. ابزارهای گردآوری داده ها شامل نسخه ترجمه شده و معتبر شده مقیاس نهایی خواهی هیل، سیاهه حرمت خود کوپر اسمیت، و پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر بودند. همچنین برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از معادل کمّی شده نتایج آزمون های کیفی ماهانه دانش آموزان استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین نهایی خواهی مثبت با حرمت خود و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت و معنادر و بین نهایی خواهی منفی با حرمت خود و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه منفی و معنادر وجود دارد (0/05> P ). همچنین معلوم شد که بین نهایی خواهی مثبت با انگیزش تحصیلی درونی و بیرونی به ترتیب رابطه مثبت و منفی معنادار و بین نهایی خواهی منفی با انگیزش تحصیلی درونی و بیرونی به ترتیب رابطه منفی و مثبت معنادار وجود دارد (0/05> P ). نتیجه گیری: به منظور افزایش حرمت خود، انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به ایشان نحوه تمرکز بر جنبه های مثبت نهایی خواهی آموزش داده شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر انگیزه‌های مطالعه بر روی 200 نفر از دانش‌آموزان دوره ابتدایی شهرستان قروه و ارتباط آن با نگرش های تربیتی والدین آن ها انجام شده است. این نمونه، به صورت خوشه‌ای انتخاب شده، و پرسشنامه انگیزه‌های خواندن پرسشنامه نگرش سنجی Survey of Attitude در اختیار آنان قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داد دانش‌آموزان مورد بررسی، کمابیش همه انگیزه‌های خواندن را دارند و میزان این انگیزه‌ها از ضعیف تا متوسط، رتبه‌گذاری شده است. والدین دانش آموزانی که به مطالعه فرزندان بیشتر اهمیت می دادند غالباً از میان تحصیل کردگان نبودند. «رقابت»، «توجه والدین» و «نمره» از انگیزه‌هایی بودند که در دانش‌آموزان مورد بررسی نسبت به بقیه در سطح بالاتری قرار داشتند و عواملی چون اجتناب از مطالعه، فشار والدین به دلایل غیر منطقی، مطالعه به قصد چالش برانگیزی و تکلیف، نسبت به بقیه انگیزه‌ها نمره‌های کمتری را به خود اختصاص دادند. و از عوامل اجتناب دارنده مطالعه در بین دانش آموزان بود. با بررسی کارناه دو سال اخیر دانش آموزان دریافتیم که بین انگیزه‌های اثربخشی، چالش برانگیزی، کنجکاوی، تشویق والدین و رقابت با معدل نمره ریاضی و علوم دانش‌آموزان مورد بررسی در دو سال اخیر، رابطه معنادار وجود دارد.

موضوع چند فرهنگی در جهان قدمتی دیرینه داشته است هر چند که روح و قالب چند فرهنگی در دنیای معاصر همان روح و قالبی است که در دوره های باستان مورد توجه بوده است، اما چون ارتباطات، الزامات و مواجهات فرهنگی جوامع امروز بسیار گسترده تر از دوره های باستان شده است، طبعاً این مفهوم، گستره معنایی وسیعتری پیدا کرده و چه به لحاظ نظر و چه در مقام عمل، عمق و وسعت بیشتری پیدا نموده است. به طوری که توسعه معنایی این مفهوم متناسب با نیازهای افراد و مقتضیات جامعه کنونی گشته است. اما آموزش چند فرهنگی به معنای اخیر آن در جهان غرب، بحث نو ظهوری است و قدمت آن به کمتر از نیم قرن گذشته باز می گرد. آموزش و پرورش چند فرهنگی در کشورهایی که دارای تنوع قومیتی و ملیتی هستند جزو ضروریات و الزامات نظام های آموزشی است که باید به آنها پرداخته شود. در این راستا کشورهایی نظیر آلمان، انگلستان، کانادا، استرالیا و... سال هاست که فعالیت دارند و زمینه های علمی و آموزشی مناسبی را فراهم ساخته اند. در کشور ما با وجود تنوع قومیتی و خرده فرهنگ های درون نظام فرهنگی چندان توجهی به مقوله آموزش و پرورش چند فرهنگی نشده است لذا دراین تحقیقیبا روش توصیفی – تحلیلی به بررسی فلسفه برنامه درسی چند فرهنگی بر خط مشی های نطام اموزش پرورش ایران ونحوه رویاروی با مسایل ورویدادهای آن پرداخته می شود وسعی به کنکاش و تحلیل این پدیه را برروی نظام آموزش و پرورش ایران داریم. به طور کلی بدین نتیجه می رسیم که در آموزش چند فرهنگی با تاکید بر فرهنگ بومی هر منطقه و احترام به آن و بکار گیری آن در امر آموزش و در عین حال آشنا کردن دانش آموز با فرهنگها و قومیت های دیگر جامعه و ایجاد شرایط شناخت و تعامل با آنها ،احساسی ملی گرایانه همراه با شناخت در دانش آموز ایجاد می شود که دارای پایه های محکمی است.