فردوس میریان

از راه های زیربنایی برای گسترش امر به معروف و نهی از منکر، درونی کردن ارزش های دینی است که از آغاز کودکی و از درون خانواده تحقق می یابد. هدف این مقاله بررسی تأثیر سبک های فرزندپروری در تربیت کودکان و نقش آن در گسترش معروف و پیشگیری از منکر است. در این زمینه، سبک های فرزندپروری مطرح شده از سوی روان شناسان و اسلام تبیین و مقایسه شده و تأثیر اساسی ترین مؤلفه های فرزندپروری، یعنی «محبت» و «مراقبت» بررسی شده است. برخی از رهیافت های این پژوهش کاربرد سبک های فرزندپروری صحیح در مراحل رشد متفاوت است، هرچند بر محبت در تمام مراحل، تأکید فراوان شده است. «محبت»، همانندسازی و پیروی فرزندان را به دنبال دارد و «روش مسئولانه و محبت آمیز» موجب تسهیل درونی شدن ارزش های اسلامی می گردد. به طور معمول، کودکانی که والدین آنها مؤمن و متعهد باشند و با این روش تربیت شوند، با وارد شدن در هر گروه اجتماعی، خود به خود عامل به معروف و دوری کننده از منکر خواهند بود.

هنجارها و ناهنجارهای اجتماعی از موضوعات مورد بحث در علم جامعه شناسی است. در جامعه شناسی، «هنجار» قاعده و معیاری است برای رفتار و تنظیم روابط که اکثریت از آن پیروی می کنند و عدم پیروی از آن مجازات در پی دارد. از طرفی، هنجارها رفتارهای معینی اند که بر اساس ارزش های اجتماعی قرار دارند و با رعایت آن ها جامعه انتظام پیدا می کند. مام علی (ع) ربع قرن پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و با مشکلاتی که در جامعه اسلامی به وجود آمد، به عنوان رهبر حکومت اسلامی زمام امور را در دست گرفته، به اصلاح امور جامعه پرداختند. کلام علوی در نهج البلاغه به خصوص بخش های عمده ای از آن که در زمان حکومت و مسئولیت مستقیم ایشان در اداره امور جامعه، ایراد گردیده در این زمینه از اهمیت خاصی برخوردار است. ین مقاله در پی بیان دیدگاه نهج البلاغه و تجزیه و تحلیل هنجارها و ارزش هاست تا از این طریق بتوان به راهکارهایی مطمئن جهت تقویت هنجارهای مفید، کنترل ناهنجاری، و تبدیل ارزش ها به هنجارهای اجتماعی دست یافت. معارف نهج البلاغه در این زمینه حاکی از آن است که امام علی (ع) علاوه بر تشویق مردم و ایجاد عوامل و شرایط برای پیروی از هنجارهای دینی، برای حفظ نظم و وحدت در جامعه، به پیروی از هنجارهای مفید اجتماعی توصیه و بر عدم پیروی از هنجارهای مضر و جاهلی آن تاکید داشتند.