عدالت و مهرورزی در قرآن

یکی از اصول و ارزش‏های عالی انسانی که در تاریخ مورد توجه انسان‏ها بوده، اصل عدالت است. به گواهی قرآن مجید، فلسفه بهشت انبیاء نیز در این راستا قرار داشته است.
معنای لغوی عدالت: از دیدگاه راغب اصفهانی، عدالت کلمه‏ای است که در معنای مساوات به‏کار رفته است و از نظر قیومی، عدالت یعنی میانه‏روی در امور که نقطه مقابل آن جور یا ستم قراردارد... و عدالت صفتی است که مراعات نمودن آن باعث دوری از کارهایی می‏شود که به مروت و جوانمردی آسیب می‏رساند. هر دو، قسط را به معنای عدالت گرفته‏اند.
اقسام عدالت: 1. عدل الاهی یا دادگری پروردگار؛ عدالت یکی از صفات ثبوتیه الاهی بوده که مورد اتفاق همه مسلمانان است. 2. عدالت فردی و اخلاقی؛ مرحله عالی تقوای یک فرد مسلمان و به اصطلاح ملکه راسفرای در نفس اوست که سبب التزام به دستورات شرع انور و رعایت حلال و حرام الاهی است. 3. عدالت اجتماعی؛ عدالت در این معنا به مفهوم وضعیت نظام‏های اجتماعی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی عادلانه برای تأمین بهترین روش زندگی برای بشر است.
عدالت اجتماعی در اسلام: اسلام تنها مکتب الاهی داعیه‏دار عدالت حقیقی برای بشریت، نظاماتی ارائه می‏کند که در فلسفه، اهداف، پایه‏ها و برنامه‏هایش تفاوت اساسی با مکاتب وصفی بشری دارد. در نظام عادلانه الاهی: 1. حاکمیت و مالکیت مطلق از آن خداست؛ 2. حاکمیت و مالکیت انسان‏ها اعتباری و نوعی امانتداری برای پیمودن مسیر رشد و تکامل است؛ 3. همه انسان‏ها صرف نظر از نژاد، زبان، رنگ و قومیت با هم برابر هستند و کرامت انسانی پایه و اساس همه قانون‏گذاری‏هاست؛ 4. محبت و مهرورزی به انسان‏ها و خدمت به خلق خدا نوعی عبادت و در مسیر دوستی پروردگار است؛ 5 . خداوند متعال در عرصه تشیع و قانون‏گذاری نظام‏های مختلف سیاسی اقتصادی، اجتماعی حقوقی، تربیتی و فضایی متناسب با ساختار وجودی فرد و جامعه انسانی وضع نمود و در این نظام قانون‏گذاری که خداوند متعال است، عادل می‏باشد. قوانین بر پایه عدالت تشریع گردیده، مجریان قانون باید در چارچوب عدالت حرکت کنند؛ 6. در مکتب اسلام همه مواهب طبیعی و ثروت‏های خدایی برای همه انسان‏ها خلق شده تا بر اساس نیاز تحت نظارت ولی امر امت بین انسان‏ها توزیع گردد؛ 7. در مکتب سیاسی اسلام تساوی انسان‏ها، نظام امامت، و بیعت، اساس اداره جامعه است؛ 8. پایه و اساس همه نظام‏های اسلامی، تقوا و عبودیت حضرت حق بوده که ضامن حرکت انسان در مسیر مقررات شرعی است؛ 9. از جمله مهم‏ترین ابزارهای رسیدن به این حالت روزه و رمضان، مهرورزی به انسان‏ها و برنامه کامل تربیتی برای حرکت انسان در مسیر رشد معنوی انسان، کنترل غرایز سرکش و تقویت جنبه‏های ایمانی می‏باشد. پس می‏توان گفت، نظام اسلامی جامع، هدایت کننده کل روابط انسانی به سوی تعادل و تکامل همه جانبه بر پایه‏های اعتقاد به مکتب توحید و عدل، تقوای فردی و اجتماعی و اخوت و مهرورزی می‏باشد.