آیا انسان آینده «فراانسان» خواهد بود؟

فوکویاما با عقب‏نشینى از آراى گذشته‏اش در کتاب پایان تاریخ، این پرسش حساس را مطرح مى‏کند که آیا «انسان خردورز» واپسین حلقه‏ى زنجیره‏اى است که فراگرد انتخاب طبیعى طى زمان‏هاى طولانى شاهد آن بوده است‏یا این‏که ما در آستانه‏ى انقلابى بیولوژیک قرار داریم که مهندسى ژنتیک راهبر آن مى‏باشد .
فوکویاما درباره‏ى پیامدهاى پیش‏رفت فن‏آورى ژن‏ها و ارتقاى انسان به «فرا انسان‏» به سه سناریو اشاره مى‏کند که ممکن است طى یک یا دو نسل آینده رخ دهند: سناریوى نخست در زمینه‏ى داروهاست . در آینده، دانش ژن‏شناسى شرکت‏هاى دارویى را قادر خواهد ساخت تا بر حسب ترکیب‏هاى وراثتى ویژه‏ى هر بیمار، داروهاى خاصى را تهیه کنند که براى مثال، انسان‏هاى کم‏هوش را سرزنده و فعال، و افراد منزوى را گشاده‏رو خواهد ساخت: در سناریوى دوم، پیش‏رفتى که پژوهش‏هاى مربوط به سلول اصلى شاهد آن است، دانشمندان را قادر مى‏سازد تا عملا هر گونه بافت‏بدن را از نو پدید آورند، و این امر باعث جهش میانگین سن به بیش از صد سال خواهد شد . در سناریوى سوم، ثروتمندان قبل از کاشت جنین، آن را وارسى مى‏کنند تا به فرزندان کمال‏یافته‏ترى دست‏یابند . هم‏چنین به منظور پژوهش و تولید فرآورده‏هاى جدید پزشکى، ژن‏هاى انسان به جانوران و گیاهان، و ژن‏هاى حیوانى به برخى از جنین‏هاى بشرى منتقل خواهد شد .
فوکویاما بر این باور است که هرچند بسیارى از مردم، زیر پرچم آزادى بشر، از قدرتى که فن‏آورى براى تغییر انسان به ما مى‏بخشد، استقبال مى‏کنند، باید توجه کرد که این نوع آزادى با دیگر انواع آن تفاوت بسیار دارد . آزادى‏هاى پیشین سیاسى به معناى آزادى کوشش براى تحقق هدف‏هایى بود که طبیعت ما مشخص مى‏کرد . «جهان فرابشرى‏» در قیاس با جهان موجود، طبقاتى‏تر و پررقابت‏تر، و در نتیجه سرشار از کشمکش‏هاى اجتماعى خواهد بود . شاید هم از آن‏جا که ژن‏هاى ما آمیخته با ژن‏هاى فراوانى خواهد بود که ویژه‏ى انواع دیگر موجودات است، نتوان به اندیشه‏ى روشنى درباره‏ى «موجود بشرى‏» و «اشتراک بشرى‏» دست‏یافت .
فوکویاما بر این باور است که ما در آستانه‏ى ورود به آینده‏اى فرا انسانى هستیم که در آن، فن‏آورى به ما قدرتى مى‏بخشد که با آن، گوهر تغییرناپذیر انسانى را به تدریج تغییر دهیم .
همشهرى، 18/4/81