نفس شناسی سلبی بررسی رویکرد سلب گرایانه ابن سینا به چیستی نفس (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
برای شناخت هر شیء دو روش وجود دارد: الف) روش ایجابی (آنچه هست). ب) روش سلبی (آنچه نیست). شناخت نفس با روش نخست در آثار نفس پژوهان به نحو منسجم ارائه شده است، اما روش دوم سامان مند نشده است و گاه به نحو ضمنی در بررسی های ایجابی لحاظ شده است. هدف پژوهش حاضر ارائه تصویری روشن تر از چیستی نفس در اندیشه ابن سیناست و تلاش دارد مطلوب خود را از طریق بررسی اوصاف و احوال سلبی نفس تحصیل کند. در این راستا مغایرت نفس با جسم، بدن، مزاج، روح بخاری ، طبیعت، عقل (تام) و حیات بررسی می شود که مغایرت نفس با سه مورد اخیر مهم ترین آنها به شمار می رود. اهمیت مغایرت نفس با جسم از آن جهت است که به نحو ضمنی شامل مغایرت با مزاج، روح بخاری ، بدن و هر امر جسمانی دیگری می شود. مغایرت نفس با عقل از آن جهت مهم است که از خطاهای ناشی از همسان انگاری نفس انسانی با مجردات محض جلوگیری می کند. بررسی نسبت نفس و حیات نیز از جهت مشابهت چشمگیر آثار منتسب به نفس و حیات، همچنین طیف گسترده و گوناگون موجوداتی که متّصف به صفت حیّ شده اند اهمیت دارد.Negative Approach in Soul Research Unraveling Avicenna’s Negative Inquiry into the Essence of the Soul
Understanding the reality of entities can be approached through two methods: a) positively, to discern the essence of the object, and b) negatively, to delineate what the object is not. This study investigates Avicenna's perspective on the essence of the soul. While previous research has extensively explored the positive attributes, this study delves into the less organized negative attributes, shedding light on the soul's distinctions from nature, the Spirit of vapor, temperament, body, corporeality, intellect, and vitality. The significance of the soul's divergence from corporeality lies in its implicit deviation from temperament, the Spirit of vapor, the physical body, and other material elements. Notably, disassociating the soul from intellect is essential to prevent misunderstandings, avoiding the misconception of the human soul as a purely abstract concept. Furthermore, examining the soul's connection with vitality elucidates shared attributes and encompasses a diverse spectrum of entities characterized as living.