تفسیر یک قصیده، تشخیص یک مزار؛ سفرنامه منظوم حسن بن حمزه طبری به طوس و مزار پدرش ابوالقاسم در مامطیر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

حسن بن حمزه طبری از علمای شیعی قرون سوم و چهارم است که بخش مهمی از میراث مکتوب شیعه را از مشایخ ایران به علمای بغداد انتقال داد. وی افزون بر تألیف آثار متعدد در علوم دینی، همچون حدیث، فقه و کلام، طبع شعر نیز داشت. ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان ابیاتی از قصیده حسن بن حمزه را نقل کرده که سفرنامه منظوم او از آمل تا مشهد رضوی است. در مقاله حاضر، نویسنده ضمن تقریر سفرنامه منظوم حسن بن حمزه، به تصحیف یک واژه در بیتی از آن توجه می دهد و با کشف صورت صحیح آن واژه، یادآور می شود که این بیت درباره اقامتگاه کودکی و نوجوانی حسن بن حمزه است و باید آن را به دلبستگی حسن بن حمزه به مامطیر تفسیر کرد. در بخش های پایانی مقاله، با بررسی و نقد فرضیه هایی که درباره یک مزار در مامطیر طرح شده از یک سو، و استناد به شواهد و قرائن و یادآوری تصحیفات و تحریفات رخ داده در برخی نقل های شفاهی از سوی دیگر، نشان داده شده که آن مزار از آنِ ابوالقاسم، پدر حسن بن حمزه، است.