بررسی قاعده افزایی در درّه نادرّه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

دره نادره متنی تاریخی-ادبی است که به دلیل صنعت پردازی متکلفانه در زبان و دورافتادگی از حالت طبیعی، ارتباط با آن دشوار می نماید. با این حال به علت غریب سازی و بهره گیری از ترفندهای شکل گرایانه، ادبیتی خاص به خود می گیرد. میرزا مهدی خان استرآبادی در روایت دره، به بیانِ خود سویه ادبی بخشیده به طوری که برجسته سازی زبانی در آن قابل مشاهده است. از آنجا که زبان در متن دره دچار آشنایی زدایی شده است، میتوان نمودهای غریب سازی کلام را در آن بازجست و تشریح نمود. پژوهش حاضر بررسی برجسته سازی های شاخص در دره نادره با دیدگاهی شکل گرایانه (قاعده افزایی ها) و تحلیل تمهیداتی است که با ایجاد توازن و عمل بر برونه زبان، ادبیت متن را محقق ساخته است. از جمله این شگردهای زبانی می توان به توازن آوایی (واج آرایی- جادوی مجاورت- صدامعنایی)، واژگانی (همگونی ناقص و کامل) و نحوی (همنشینی و جانشینی عناصر هم نقش) اشاره کرد. نگارندگان این جستار کوشیده اند در جستاری توصیفی–تحلیلی، بر پایه منابع کتابخانه ای به بررسی وجوه توازن در متن درّه نادره با ذکر و تحلیل نمونه ها دست یابند. واژگان کلیدی: دره نادره، برجسته سازی، توازن، صدامعنایی.