بررسی فقهی-حقوقی الزام ناشی از قرارداد اهداء عضو (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

به یُمن پیشرفتهایی علم پزشکی امروزه تعداد زیادی از بیماری ها و صدمات بدنی از طریق پیوند عضو درمان می شوند. هرچند از بُعد اخلاقی نجات جان انسان عملی پسندیده و مقبول است، لکن به واسطه نیاز دریافت کنندگان این اعضاء، اهداء عضو، ظاهراً اهداء است و در واقع معوض بوده و برای موافقت اهداء کننده گان مبالغ عمده ای به آنها پرداخت می شود. الزام ناشی از این توافق، بعنوان قراردادی نوین در دانش حقوق، موضوعی است که در این پژوهش هدف مطالعه آن بر اساس منابع حقوق ایران بود. بر اساس تحلیل منابع حقوق ایران و توصیف رابطه طرفین در چنین قراردادهایی، به واسطه آسیبی که خارج کردن عضو به بدن اهداء کننده وارد می کند، در صورتی که عضو موضوع توافق مربوط به انسان زنده باشد تا قبل از جدا شدن از بدن انسان، این توافق باطل و بلا اثر بوده و برای طرفین الزامی ایجاد نمی کند و در صورتی که توافق پس از جدا شدن عضو از بدن انسان صورت گیرد و ثابت شود بدن اهداء کننده به آن نیاز ندارد و یا عضو موضوع توافق مربوط به انسان فوت شده یا مبتلا به مرگ مغزی باشد این توافق الزام آور بوده و در صورت استنکاف طرفین از اجرای اختیاری چنین توافقاتی، می توان از الزامات قانونی برای اجرای آنها استفاده نمود.