نقش فرآیندهای دینامیک بیرونی در مرفوژنز کوهستان تالش (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تنوّع، ویژگی ذاتی سرزمین ما است .مطالعات ژئومرفولوژی با علّت‌یابی تنوّع در محیط طبیعی، امکان بهره‎برداری بهینه و منطقی آن‎را فراهم می‎آورد و با شناسائی مناطق پایدار و ناپایدار در ارتباط با نوع فعّالیّت، آن را در خدمت انسان قرار می‎دهد . بررسی فرآیند های فعّال در مرفوژنز ارتفاعات تالش، محور اصلی این تحقیق بشمار می‎رود. کوهستانی بودن منطقه‏‌، شیب تند دامنه‎ها، گسل های فعّال، میانگین بالای بارندگی، نوسان دمایی در ارتفاعات‌، پوشش غنی گیاهان و رودخانه‎های دائمی از ویژگی‎های طبیعی منطقة مورد مطالعه محسوب می‎شود. با توجّه به فرآیند‌‌های فرسایش و محدودة عملکردی آنها، کوهستان تالش به دو طبقة مجاور یخچالی در ارتفاع بیش از 2000 متر با برتری اعمال مکانیکی و غلبة مرفوژنز به پدوژنز، و طبقة جنگل از مرز تحتانی طبقة مجاور یخچالی تا پای دامنه، با برتری فرآیند‌های فیزیکوشیمیائی و غلبة پدوژنز به مرفوژنر تقسیم می‎شود . زمین لغزش چشمگیرترین پدیدة ژئومرفولوژیکی این بخش از کشور است که به‎دلیل سوء مدیریّت و رفتار ناآگاهانة انسان، محیط حسّاس و ناپایدار کوهستان را به‎شدّت تحت تاثیر قرار می‎دهد و نهایتاً عامل زیان‎های طبیعی و اقتصادی در منطقه می‎شود. سیستم فرسایش رودخانه‌ای، سیستم فعّال مرفوژنز کوهستان و مهم‎ترین عامل حمل رسوبات است. رودخانه‎های جوان در عمق درّه‎های v شکل به‎شدّت خصلت کاوشی دارند و با حمل مقادیر معتنابهی رسوب از پای دامنه‎ها، چشم انداز ساحلی را می‎سازند