تحلیلی بر علل تغییر جایگاه و کاهش کارکردهای اجتماعی مسجد در جامعه کنونی (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

مسجد، مهم ترین نهاد اجتماعی جامعه اسلامی و محور دیگر نظامات و نهادهای اجتماعی به شمار می آید؛ به طوری که نوع رابطه و تعامل با این نهاد مقدس، معنا و جایگاه دیگر نهادهای اجتماعی، در جامعه اسلامی را معین می کند. بی تردید، در چنین ساختاری، مسجد می تواند همه ظرفیت های خود را برای نقش آفرینی مطلوب در جامعه اسلامی به کار گیرد و تأثیرگذار باشد. در تجربه تاریخی و اجتماعی مسلمانان به ویژه در صدر اسلام، نمونه هایی از این نقش آفرینی یافت می شود. با وجود این، به نظر می رسد، در جامعه کنونی، علی رغم تلاش متولیان نظام اسلامی در حوزه مسجد، جایگاه و کارکرد مسجد، همواره دچار تغییر بوده است و آن گونه که انتظار می رفت، کارکردهای اجتماعی مطلوب خود را در جامعه ایفا نکرده است. پرسش اصلی مقاله این است که؛ علل تغییر جایگاه و کاهش کارکردهای اجتماعی مسجد در دوران معاصر چیست؟ هدف مقاله، دست یابی به مهمترین علل است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از شیوه اسنادی بهره گرفته شد. یافته ها نشان می دهد، تغییرات پدیدآمده در سطوح قانون گذاری، سیاست گذاری و مدیریتی، پدیدآمدن مراکز مشابه و نوع برنامه های عملی در مسجد، سبب تغییر جایگاه اجتماعی و به تَبَع آن، کاهش کارکردهای مطلوب مسجد به ویژه در مواجهه با مسائل و آسیب های اجتماعی شده است.