نوار غزه و جنگ خونین حماس و فتح
آرشیو
چکیده
متن
با انحلال دولت وحدت ملی فلسطین به نخست‌وزیری اسماعیل هنیه توسط محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و پیش از آن فتح کامل غزه توسط نیروهای حماس، در عمل دولت فلسطین به دو پاره تقسیم شد و حاکمیتی دوگانه را به وجود آورد. اختلاف و شکاف بین گروه‌های فلسطینی از ابتدای پیدایش آنان تاکنون امری طبیعی و در همان حال آزاردهنده بوده است. هرگز همه گروه‌های فلسطینی طی تاریخ نیم‌قرن گذشته که از مبارزات ملت فلسطین با اشغالگری اسرائیل می‌گذرد نتوانستند زیر یک سقف جمع شوند و یا روی یک برنامه استراتژیک مشخص با همدیگر تفاهم داشته باشند.
پیروزی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) در انتخابات سال 2004 میلادی راه را برای ورود این جنبش به ساختار دولت خودگردان هموار کرد و از همان زمان نوعی حاکمیت دوگانه را در سرزمین‌های فلسطینی رقم زد. اختلافات دو گروه فتح و حماس ریشه‌های ایدئولوژیک دیرینه‌ای داشت اما تاکید آن دو بر تشکیل دولتی فلسطینی و جمع شدن زیر یک پرچم این امید را برمی‌انگیخت که سرانجام پس از سال‌ها مرارت فلسطینی‌ها بتوانند با سامان دادن به اوضاع داخلی، راه خود را به سوی آینده هموار سازند. اختلافات در نحوه اداره و برقراری امنیت، نحوه مدیریت سیاسی و تقسیم قدرت از جمله مسائلی بود که هر بار با میانجی طرف‌های فلسطینی و عربی و بحث و مذاکره به صورت موقت حل و فصل می‌شد.
پا درمیانی مصر از طریق عمر سلیمان، رئیس سازمان اطلاعات این کشور هر بار تفاهمی شکننده را پدید می‌آورد که به رغم امضای توافقنامه‌های متعدد در قاهره به‌زودی به وسیله یکی از طرف‌ها شکسته می‌شد. سرانجام ماه پیش عربستان سعودی پا در میانی کرد و خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس و محمود عباس را در مکه گرد هم آورد تا تفاهمی اصولی را بین این دو گروه پدید آورد. از درون این تفاهم بود که دولت وحدت ملی فلسطین به نخست‌وزیری اسماعیل هنیه و با مشارکت وزرای مستقل و برخی وزاری وابسته به جنبش فتح به وجود آمد. در پی این تفاهم فلسطینی‌ها به جشن و شادی پرداختند و تقسیم قدرت جدید نیز تاحدودی امیدوارکننده می‌نمود. اما با ادامه فشارهای اسرائیل و موشک‌پرانی متقابل گروه‌های فلسطینی، اختلافات نیز تداوم یافت.
زیرا محمود عباس پرتاب موشک‌ها را مانعی بر راه رفع تحریم‌ها می‌دانست و در صدد حذف کامل آن بود. مجامع بین‌المللی به تحریم‌ها ادامه می‌دانند و ناامنی‌ها جریان داشت. اختلاف بر سر نحوه مدیریت نیروهای امنیتی و جمع‌آوری سلاح از دست گروه‌های شبه‌نظامی کار را به جایی رساند که وزیر کشور فلسطین (القواسمی) اعلام ناتوانی کرد و زمینه برای هرج و مرج تازه‌ای فراهم شد. درگیری بین عناصر مسلح وابسته به حماس و فتح طی دو هفته پیش به اوج خود رسید و بیش از 130 فلسطینی در درگیری‌های داخلی کشته شدند. در یک اقدام کاملا تحریک‌کننده جمعی از شبه‌نظامیان وابسته به جنبش فتح ناگهان به خانه اسماعیل هنیه یورش بردند و حماس این اقدام را کودتایی آشکار علیه خود توصیف کرد. حماس معتقد بود جنبش فتح با توطئه‌ای از پیش طراحی شده قصد کودتا را دارد و برخی شواهد نیز تاحدودی این امر را تایید می‌کرد.
بعضی گزارش‌های دیگر نیز حاکی از آن بود که آمریکا محمود عباس را برای برکناری اسماعیل هنیه ترغیب کرده است. به همین علت حماس برای خنثی کردن این کودتا از همه امکانات خود در نوار غزه استفاده کرده و در واقع آنجا را به تصرف کامل خود درآورد. این شتبا‌بزدگی حماس همان چیزی بود که محمود عباس انتظارش را می‌کشید. عباس با توصیف این اقدام به یک نوع «دیوانگی» حرکت حماس را کودتایی علیه دولت خودگردان توصیف و بلافاصله با اعلام حالت فوق‌العاده دستور به انحلال دولت وحدت ملی داد. پس از آن بدون فوت وقت سلام فیاض، وزیر دارایی کابینه را که شخصیتی مستقل و مورد وثوق غرب بود مامور تشکیل کابینه جدید کرد.
فیاض با پذیرش این مسوولیت روز پنجشنبه 24 خرداد در برابر محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان سوگند یاد کرد و سپس روز یکشنبه 27 خرداد با معرفی 11 تن به عنوان اعضای کابینه اضطراری خود رسما به عمر دولت حماس پایان داد. با این حال اسماعیل هنیه و در پی آن خالد مشعل و سایر رهبران حماس اقدام محمود عباس و اعلام حالت فوق‌العاده و تشکیل دولتی اضطراری را غیرقانونی توصیف کرده و بر ادامه کار دولت وحدت ملی به رهبری حماس تاکید ورزیدند.
حماس ضمن برقراری آرامش در غزه از زبان خالد مشعل برای حل اختلافات خواستار ادامه گفت‌وگوها شد؛ موضوعی که جنبش فتح با قاطعیت آن را رد و در واقع پرونده حماس را بسته اعلام کرد. حتی پیشنهاد عمرو موسی رئیس اتحادیه عرب و سایر طرف‌های عرب برای ادامه گفت‌وگو با حماس نیز با واکنش سرد دولت خودگردان مواجه شد و در عوض دولت سلام فیاض اعلام کرد که این کابینه اقتدار خود را در کرانه باختری و حتی نوار غزه به کار خواهد گرفت. اقدامات عباس با استقبال جهانی مواجه شد. کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا و اتحادیه اروپا اعلام کردند از عباس حمایت می‌کنند و به‌زودی تحریم‌های بین‌المللی علیه دولت خودگردان را لغو خواهند کرد. اسرائیل نیز ضمن آرزوی پیدا کردن طرفی مطمئن برای تداوم روند صلح اعلام کرد که بزودی اموال بلوکه شده دولت فلسطین را به آنها بازخواهد گرداند.
هدیه به اسرائیل
محمد صدر: وقایع اخیر فلسطین بزرگترین هدیه به اسرائیل بود. هیچ حادثه‌ای نمی‌توانست تا این حد باعث شادمانی آنان شود. مشکل از آنجا آغاز شد که حماس یک سال و نیم پیش به قدرت رسید. موضوعی که حتی خود حماس هم به آن فکر نمی‌کرد. حماس حداکثر به دنبال تشکیل دولت ائتلافی بود. اما اکثریت پارلمانی را به دست آورد و دولت حماس تشکیل شد و این آغاز راه مشکلات دولت حماس بود. محاصره اقتصادی و فشارهای سیاسی همه و همه دولت حماس را با معضل مواجه کرد تا آنکه اسماعیل هنیه سرانجام به تشکیل دولت ائتلافی راضی شد و توافق کلی به دست آمد. اما باز هم این پایان کار نبود.
آمریکا؛ اسرائیل و جناح تندرو فتح به رهبری محمد دحلان که از نیروهای اطلاعاتی و امنیتی است همه تلاش خود را برای نابودی حماس به کار بستند. شواهد تاییدنشده‌ای حاکی است که حماس از این طرح اطلاع می‌یابد و غزه را تصرف می‌کند. اوضاع پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی است. اما تنها راه‌حل اختلافات حماس و فتح است و در این راه باید فتح، پاکسازی و تصفیه و عناصر آمریکایی – اسرائیلی مبرا شود. این تنها راه‌حل اختلافی است که سود آن بیش از هر کشوری نصیب آمریکا و اسرائیل می‌شود و دود آن به چشم فلسطینیان و مسلمانان می‌رود.
پیروزی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) در انتخابات سال 2004 میلادی راه را برای ورود این جنبش به ساختار دولت خودگردان هموار کرد و از همان زمان نوعی حاکمیت دوگانه را در سرزمین‌های فلسطینی رقم زد. اختلافات دو گروه فتح و حماس ریشه‌های ایدئولوژیک دیرینه‌ای داشت اما تاکید آن دو بر تشکیل دولتی فلسطینی و جمع شدن زیر یک پرچم این امید را برمی‌انگیخت که سرانجام پس از سال‌ها مرارت فلسطینی‌ها بتوانند با سامان دادن به اوضاع داخلی، راه خود را به سوی آینده هموار سازند. اختلافات در نحوه اداره و برقراری امنیت، نحوه مدیریت سیاسی و تقسیم قدرت از جمله مسائلی بود که هر بار با میانجی طرف‌های فلسطینی و عربی و بحث و مذاکره به صورت موقت حل و فصل می‌شد.
پا درمیانی مصر از طریق عمر سلیمان، رئیس سازمان اطلاعات این کشور هر بار تفاهمی شکننده را پدید می‌آورد که به رغم امضای توافقنامه‌های متعدد در قاهره به‌زودی به وسیله یکی از طرف‌ها شکسته می‌شد. سرانجام ماه پیش عربستان سعودی پا در میانی کرد و خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس و محمود عباس را در مکه گرد هم آورد تا تفاهمی اصولی را بین این دو گروه پدید آورد. از درون این تفاهم بود که دولت وحدت ملی فلسطین به نخست‌وزیری اسماعیل هنیه و با مشارکت وزرای مستقل و برخی وزاری وابسته به جنبش فتح به وجود آمد. در پی این تفاهم فلسطینی‌ها به جشن و شادی پرداختند و تقسیم قدرت جدید نیز تاحدودی امیدوارکننده می‌نمود. اما با ادامه فشارهای اسرائیل و موشک‌پرانی متقابل گروه‌های فلسطینی، اختلافات نیز تداوم یافت.
زیرا محمود عباس پرتاب موشک‌ها را مانعی بر راه رفع تحریم‌ها می‌دانست و در صدد حذف کامل آن بود. مجامع بین‌المللی به تحریم‌ها ادامه می‌دانند و ناامنی‌ها جریان داشت. اختلاف بر سر نحوه مدیریت نیروهای امنیتی و جمع‌آوری سلاح از دست گروه‌های شبه‌نظامی کار را به جایی رساند که وزیر کشور فلسطین (القواسمی) اعلام ناتوانی کرد و زمینه برای هرج و مرج تازه‌ای فراهم شد. درگیری بین عناصر مسلح وابسته به حماس و فتح طی دو هفته پیش به اوج خود رسید و بیش از 130 فلسطینی در درگیری‌های داخلی کشته شدند. در یک اقدام کاملا تحریک‌کننده جمعی از شبه‌نظامیان وابسته به جنبش فتح ناگهان به خانه اسماعیل هنیه یورش بردند و حماس این اقدام را کودتایی آشکار علیه خود توصیف کرد. حماس معتقد بود جنبش فتح با توطئه‌ای از پیش طراحی شده قصد کودتا را دارد و برخی شواهد نیز تاحدودی این امر را تایید می‌کرد.
بعضی گزارش‌های دیگر نیز حاکی از آن بود که آمریکا محمود عباس را برای برکناری اسماعیل هنیه ترغیب کرده است. به همین علت حماس برای خنثی کردن این کودتا از همه امکانات خود در نوار غزه استفاده کرده و در واقع آنجا را به تصرف کامل خود درآورد. این شتبا‌بزدگی حماس همان چیزی بود که محمود عباس انتظارش را می‌کشید. عباس با توصیف این اقدام به یک نوع «دیوانگی» حرکت حماس را کودتایی علیه دولت خودگردان توصیف و بلافاصله با اعلام حالت فوق‌العاده دستور به انحلال دولت وحدت ملی داد. پس از آن بدون فوت وقت سلام فیاض، وزیر دارایی کابینه را که شخصیتی مستقل و مورد وثوق غرب بود مامور تشکیل کابینه جدید کرد.
فیاض با پذیرش این مسوولیت روز پنجشنبه 24 خرداد در برابر محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان سوگند یاد کرد و سپس روز یکشنبه 27 خرداد با معرفی 11 تن به عنوان اعضای کابینه اضطراری خود رسما به عمر دولت حماس پایان داد. با این حال اسماعیل هنیه و در پی آن خالد مشعل و سایر رهبران حماس اقدام محمود عباس و اعلام حالت فوق‌العاده و تشکیل دولتی اضطراری را غیرقانونی توصیف کرده و بر ادامه کار دولت وحدت ملی به رهبری حماس تاکید ورزیدند.
حماس ضمن برقراری آرامش در غزه از زبان خالد مشعل برای حل اختلافات خواستار ادامه گفت‌وگوها شد؛ موضوعی که جنبش فتح با قاطعیت آن را رد و در واقع پرونده حماس را بسته اعلام کرد. حتی پیشنهاد عمرو موسی رئیس اتحادیه عرب و سایر طرف‌های عرب برای ادامه گفت‌وگو با حماس نیز با واکنش سرد دولت خودگردان مواجه شد و در عوض دولت سلام فیاض اعلام کرد که این کابینه اقتدار خود را در کرانه باختری و حتی نوار غزه به کار خواهد گرفت. اقدامات عباس با استقبال جهانی مواجه شد. کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا و اتحادیه اروپا اعلام کردند از عباس حمایت می‌کنند و به‌زودی تحریم‌های بین‌المللی علیه دولت خودگردان را لغو خواهند کرد. اسرائیل نیز ضمن آرزوی پیدا کردن طرفی مطمئن برای تداوم روند صلح اعلام کرد که بزودی اموال بلوکه شده دولت فلسطین را به آنها بازخواهد گرداند.
هدیه به اسرائیل
محمد صدر: وقایع اخیر فلسطین بزرگترین هدیه به اسرائیل بود. هیچ حادثه‌ای نمی‌توانست تا این حد باعث شادمانی آنان شود. مشکل از آنجا آغاز شد که حماس یک سال و نیم پیش به قدرت رسید. موضوعی که حتی خود حماس هم به آن فکر نمی‌کرد. حماس حداکثر به دنبال تشکیل دولت ائتلافی بود. اما اکثریت پارلمانی را به دست آورد و دولت حماس تشکیل شد و این آغاز راه مشکلات دولت حماس بود. محاصره اقتصادی و فشارهای سیاسی همه و همه دولت حماس را با معضل مواجه کرد تا آنکه اسماعیل هنیه سرانجام به تشکیل دولت ائتلافی راضی شد و توافق کلی به دست آمد. اما باز هم این پایان کار نبود.
آمریکا؛ اسرائیل و جناح تندرو فتح به رهبری محمد دحلان که از نیروهای اطلاعاتی و امنیتی است همه تلاش خود را برای نابودی حماس به کار بستند. شواهد تاییدنشده‌ای حاکی است که حماس از این طرح اطلاع می‌یابد و غزه را تصرف می‌کند. اوضاع پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی است. اما تنها راه‌حل اختلافات حماس و فتح است و در این راه باید فتح، پاکسازی و تصفیه و عناصر آمریکایی – اسرائیلی مبرا شود. این تنها راه‌حل اختلافی است که سود آن بیش از هر کشوری نصیب آمریکا و اسرائیل می‌شود و دود آن به چشم فلسطینیان و مسلمانان می‌رود.
تبلیغات
