بازنمایی اسطوره های ایرانی درکتاب های تاریخی فارسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شناخت اساطیر و حماسه ها برای آشنایی با فرهنگ و تمدن گذشته ملت ها مهم و ضروری است. ازاین رو، بررسی تحولاتی که به دلایل سیاسی و اجتماعی و گذر زمان در اساطیر و حماسه های جامعه ای ایجاد می شود، شایسته توجه است. تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است که مبنای آن شناسایی علل و چگونگی تحولات راه یافته در سیمای اساطیری و حماسی ایران در امهات کتاب های تاریخی فارسی از قرن سوم تا پایان حکومت صفویه باشد. نتایج این پژوهش، که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، عبارت اند از: حذف بسیاری از اندیشه های دین زرتشتی از سیمای اساطیر ایرانی در نتیجه غلبه اعراب و نفوذ اسلام، دگرگونی در پاره ای اعمال و کردارهای شخصیت های اساطیر ایرانی و نفوذ آموزه های اسلامی در آن و اختلاط و آمیختگی با اسرائیلیات، دگرگونی هایی که در قالب شخصیت ها، داستان ها و جغرافیای اساطیری راه یافت و اختلاط هایی که به واسطه رواج اسرائیلیات به شکل هم زمانی، نسب سازی های جعلی، یکسان پنداری و وابستگی های جغرافیایی اساطیر ایرانی را تحت تأثیر خود قرار داد. از دیگر دستاوردهای این پژوهش، نمایاندن نفوذ تفکرات قوم سامی در اساطیر ایرانی و منطق باورپذیری عصر مورخ بر روایات ایرانی است که به افسانه پردازی های گوناگون درباره آنها منجر شده است.