تأثیر حفاظت پیشگیرانه بر ارزش های فرهنگی مجموعه های خصوصی میراث کهن

چکیده

امروزه حفاظت پیشگیرانه به عنوان راهی برای حفظ آثار تاریخی بیش ازپیش اهمیت یافته است. حفاظت پیشگیرانه بهترین راهکار برای موزه ها به شمار می رود. باتوجه به این که بخشی از آثار در مجموعه های خصوصی قرار دارند، اعمال این نوع حفاظت در مجموعه های خصوصی در سراسر دنیا، درحال گسترش است؛ اما باتوجه به این که اهمال در انجام این شیوه حفاظتی، عواقب و پیامدهای زیانباری در پی خواهد داشت و باتوجه به بررسی شرایط حفاظت پیشگیرانه در مجموعه های خصوصی در ایران، هدف از نگارش این مقاله، بررسیِ مهم ترین نتیجه اعمال این نوع حفاظت در این مجموعه هاست. روش پژوهش مورداستفاده در این مقاله، آمیخته از نوع کمی-کیفی است و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاری با 14 نفر از متخصصین و بررسی پایایی و روایی مصاحبه ها و سپس با تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش کلایزی-کن، پرسشنامه تنظیم شده و در اختیار 96 نفر از مجموعه داران کشور قرار گرفته است و درنهایت از آزمون فریدمن به منظور اولویت بندی مؤلفه ها استفاده شده، و پیامدهای ناشی از عدم اعمال این نوع حفاظت، اولویت بندی گردیده است. اما پرسش اصلی این است که، پیامدهای عدم استفاده از روش های حفاظت پیشگیرانه در مجموعه ها چیست و عدم اجرای این روش های چه آسیب هایی را متوجه آثار تاریخی و تأثیرات آن در جامعه خواهد کرد؟ در این راستا لازم است هم پیامدهای اصلی شناسایی شوند، و هم میزان اهمیت هریک از آن ها مشخص شود. به نظر می رسد مهم ترین پیامد عدم اعمال حفاظت پیشگیرانه در مجموعه های خصوصی ایران، مخدوش شدن ارزش های فرهنگی آثار موجود در مجموعه هاست. نتایج نشان داد که پیامدهای ناشی از عدم استفاده از روش های حفاظت پیشگیرانه در سه سطح قابل بیان هستند؛ سطح اول، دسته بندی فرسودگی و تخریب آثار موجود است؛ سطح دوم، شامل از بین رفتن ارزش آثار می شود؛ و سطح سوم، ایجاد خسارت های مادی و معنوی به مجموعه داران را نشان می دهد. تحلیل های آماری نشان می دهند، از بین این سه سطح، سطح دوم که شامل از بین رفتن ارزش آثار می شود از اهمیت بیشتری برخوردار است.