آسیب شناسی اصالت و استقلال جنبش دانشجویی در ایران معاصر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نوشتار حاضر با بهره گیری از رویکرد توصیفی - تحلیلی در پاسخ به این پرسش که آیا جنبش دانشجویی در ایران معاصر، به طورکلی و در عصر جمهوری اسلامی، به طور ویژه، جنبش سیاسی مستقلی به حساب می آید یا خیر یا به بیانی شفاف تر، آیا جنبش دانشجویی در تحولات سیاسی - اجتماعی ایران معاصر و به ویژه دوره جمهوری اسلامی ایران، مستقل بوده یا اینکه خود از سایر جنبش ها و جریان های سیاسی تأثیر پذیرفته است، درصدد است نشان دهد که جریان های سیاسی در بخش اعظم تحولات سیاسی - اجتماعی ایران معاصر از جنبش دانشجویی استفاده ابزاری نموده و از نظر فعالیت، آن را تابع و وابسته خود نموده اند؛ چنان که در عصر پهلوی این جنبش تابع سه جریان چپ (مارکسیسم)، ملّی گرا و مذهبی و در عصر جمهوری اسلامی در مقطعی کوتاه تحت تأثیر مارکسیسم و لیبرالیسم و سپس تحت تأثیر جریان اسلام گرا، اعم از اصلاح طلبی و اصول گرایی، بوده است؛ البته آزمون و تأیید این فرضیه نافی استقلال و فعالیت مستقل جنبش دانشجویی در مقاطع کوتاهی از حیات انقلاب اسلامی، همچون اقدام هوشیارانه دانشجویان در تشکیل سپاه پاسداران و جهاد سازندگی، مقابله با گروهک ها، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و حضور فعال در هشت سال دفاع مقدس، نیست.