پند نیاکان؛ سرت پادشاهان در آرای سیاسی سعدی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در میان اندیشه ورزان و سخنوران پارسی زبان سعدی تنها شخصیتی است که آثار ماندگاری در باب عقل و تدبیر و رأی از خود بر جای گذارده است. مکتوبات سعدی بالاخص دو کتاب بوستان و گلستان یکی به نظم و دیگری به نثر نه تنها در زبان پارسی، بلکه در هیچ زبانی از جهت فصاحت و بلاغت، حکمت و معرفت مثل و مانند ندارد. با آنکه از دیدگاه هنری و زیبایی شناختی همگان سعدی را به عنوان استاد مسلم سخن می شناسند، در عین حال او در نوشته های خویش ژرف ترین و مهمترین مسایل و موضوعات اجتماعی را نیز بازگو می کند، بدین خاطر او را باید به عنوان یک جامعه شناس برجسته و واقع بین زمان خود تلقی کرد . در این ارتباط است که او همیشه در قالب پیام های اخلاقی جهان گستر، انسان ها را بالاخص صاحبان قدرت را به واقع گرایی، اعتدال و رعایت عدل و داد اندرز داده و نصیحت می کند. اندرزهای او به حاکمان و فرمانروایان به ویژه در قصاید، رسائل نثر و در کتاب گلستان با دلکشترین واژه ها و شیواترین جملات همیشه زبانزداصحاب علم و سخن بوده است. درباره کل اندیشه ها و آرای سعدی می توان بسیار سخن راند، اما در این مقاله تلاش می شود، تنها به بررسی آرای شیخ اجل در باب اینکه پادشاهان چه وظایف و رسالتی دارند، چگونه باید حکومت نمایند و رفتار و کردارشان نسبت به زیر دستان چگونه باشد پرداخته شود. انشاالله در مقاله دیگری آراء سیاسی سعدی در باب واقع گرایی، عقل و تدبیر و اعتدال گرایی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.