دستورکار پژوهش های خط مشی در حوزه حکمرانی اینترنت اشیا (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اینترنت اشیا نسل جدیدی از پیشرفت های فناورانه است که در سال های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران جهانی را به خود جلب کرده است. همان طور که گسترش فناوری های نوظهور ابعاد گوناگون اجتماعی را تحت تأثیر قرار می دهد، به تبع آن مسائل و چالش های بسیاری را پیش روی حاکمیت ها می گذارد که نیازمند پژوهش های محققان در حوزه های گوناگون اجتماعی، به ویژه خط مشی گذاری است. این فنّاوری به مثابه یکی از روندهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های آتی، گستره ای از این گونه مسائل را نیز با خود به همراه دارد. مواجهه فعالانه با این فنّاوری نیازمند فراهم شدن زیرساخت های علمی و پژوهشی برای خط مشی گذاری است که مقدمه آن مشخص شدن دستورکارها و حوزه های پژوهشی برای محققان این حوزه است. پرسشی که پژوهشگران خط مشی در بدو ورود فنّاوری های جدید با آن مواجه اند این است که اولاً برای توسعه این فنّاوری چه مسائل و چالش هایی پیش روی حاکمیت وجود دارد؟ و ثانیاً برای خط مشی گذاریِ بهتر باید چه پشتوانه های نظری و علمی فراهم شود؟ نه فقط حجم پژوهش های اجتماعی و سیاست گذارانه انجام شده در حوزه اینترنت اشیاء درحکم فنّاوری نوین آن چنان رضایت بخش نیست، بلکه عموم آن ها نیز ناظر به کاربردها و حداکثر بررسی یکی از ابعاد چالش هایی است که در آینده ممکن است با آن مواجه شویم؛ درحالی که در قدم اول با نگاهی کلان نیازمند پاسخ به سؤالات ذکرشده و مشخص کردن دستورکارهای پژوهشی و نقشه راهی برای تمرکز پژوهشگران بر حل مسائل صحیح و توسعه متوازن این حوزه هستیم. این پژوهش با رویکردی توصیفی - تحلیلی و استفاده از چارچوب تحلیلی نظام ملی نوآوری و رویکرد کارکردی به آن، به دنبال تعیین مسائل جنبه دانشی خط مشی اینترنت اشیاء و هدایت پژوهش ها و تحقیقات سیاست گذارانه در این حوزه است. در این تحقیق، با استفاده از منابع کتابخانه ای تلاش شده است که ضمن بررسی تجارب دیگر کشورها برای هدایت نظام ملی پژوهش و نوآوری خود، دستورکارهایی برای پژوهشگران علاقه مند به حوزه خط مشی فنّاوری نوظهور اینترنت اشیاء ارائه کند. درنهایت دستورکارها ذیل سه رهیافت حکمرانی، نهادی و فنی طبقه بندی شده اند.