جلوه های اجتماعی و فرهنگی جشن های «مهرگان» و «سده» در هنر و فرهنگ عامه ی کرمان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

    عنصری که روحیه ی متفاوت یک قوم یا فولک را به وجود می آورد، تاریخ و خاطرات مشترک آنها در پهنه ی سرزمینی مشترک است. از این رو فولکلور یا فرهنگ عامه ی آن قوم، نه فقط مناسک و ادبیاتی معمول و ساده، بلکه بیانگر بنیادی ترین اصول بینش، شیوه ی تفکر و چگونگی  درک آنان از جهان هستی است. در حقیقت فولکلور گویای  نحوه ی زندگی اجتماعی آن ملّت است. در پهنه ی سرزمینی ایران، میراثی غنی از فولکلور و فرهنگ عامه وجود دارد که از اعصار باستانی تاکنون، چون سنگ های رسوبی بر یکدیگر انباشته شده و تکامل یافته اند. برای ما بسیار اهمیت دارد تا ریشه های فرهنگ های عامه و عناصر پیونددهنده ی فولکلور را در هر گوشه ای از این سرزمین پهناور با عناصر بنیادین تمدن ایرانی شناسایی کنیم. مهم ترین سند تمدن باستانی ایرانیان، شاهنامه ی فردوسی است. شاهنامه ی فردوسی، بهترین ابزار شناختی و مقایسه ای را در اختیار ما قرار می دهد. هدف ما در این پژوهش این است که در فرآیندی تطبیقی، ابعاد جلوه های اجتماعی و فرهنگی جشن های «مهرگان» و «سده» را در شاهنامه ی فردوسی، به عنوان گزارشی از تمدن باستانی ایران، مشاهده کنیم و تأثیر این ابعاد را بر فرهنگ عامه ی مردم استان کرمان بسنجیم. روش مورد استفاده در این پژوهش، تطبیقی بوده و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این پژوهش با توجه به جلوه های مشترک شاهنامه و فولکلور مردم کرمان ضمن مطالعه ی جشن های «مهرگان» و «سده» و آداب و رسوم مردم کرمان، حاکی از این است که شاهنامه ی فردوسی، در طول زمان، مردم کرمان را با تاریخ، فرهنگ و آیین های ارزشمند نیاکانشان آشنا کرده و همچنین از راه تأثیرگذاری بر فرهنگ عامه، زبان و درک مشترکی را میان آنها و سایر هم میهنان و حتی ملت های مجاور، فراهم آورده است. اهداف پژوهش: 1.بررسی تأثیرات شاهنامه ی فردوسی بر فرهنگ و ادب عامه ی مردم استان کرمان. 2.شناسایی تشابهات عناصر فرهنگی و اجتماعی شاهنامه با فرهنگ و رسوم عامه ی مردم استان کرمان. سؤالات پژوهش: 1. آیا نمودهای مختلف شاهنامه در فرهنگ و ادب عامه ی مردم استان کرمان بازتاب داشته است؟ 2. آیا تشابهی میان فرهنگ و رسوم عامه ی مردم کرمان و فرهنگ و رسوم در شاهنامه وجود دارد؟