بررسی و نقد روش تاریخ نگاری یعقوبی؛ مطالعه موردی تاریخ یعقوبی

چکیده

احمد بن ابی یعقوب اسحاق بن واضح یعقوبی اصفهانی مصری (م284ق) از بزرگان و پیشگامان دانشمندان «موالی» است. او را می توان معلم و پدر جغرافیای اسلامی و تاریخ نگاری جهانی با ویژگی های عقل گرایانه دانست. گرایش دینی- مذهبی و وسعت تسلط علمی او در حوزه تاریخ، جغرافیا، شعر و نجوم و گیاه شناسی و مطالعات اجتماعی، وی را بر صدر طبقه ی دانشمندان بنام اسلامی-شیعی نهاده است. یکی از یادگارهای گران سنگ مورخ مذکور، کتابی تاریخی موسوم به تاریخ یعقوبی است. شناخت و معرفت بر روش و درون مایه تاریخ نگاری یعقوبی بر محققان و علاقه مندان به علم تاریخ نگاری- به لحاظ عظمت و جایگاه او در این علم – ضروری به نظر می رسد. از ویژگی های مهم تاریخ یعقوبی، پرداختن به جنبه های تمدنی و فرهنگی تاریخ، نگاه نقادانه او به روایات، گزینش اخبار و حذف برخی از آن ها، نگاه جامع به تاریخ و عدم محدودیت در دوره اسلامی، تواضع علمی او، نگارش تاریخ با روش ترکیبی، نگاه مستقل سیاسی، عدم حذف رخدادهای مربوط به شیعه و امامان معصوم علیهم السلام از تاریخ، صراحت نسبی و پرهیز از مدح و ستایش حکام، پرهیز از نقل برخی افسانه ها و اسطوره ها، و سبک موضوع محور کتاب را می توان نام برد