بررسی روایاتِ نفی صفات از ذات الهی و دلالت های آن (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

برخی از مهم ترین مسائل کلامی و فلسفی در حوزه اسماء و صفات به ماهیّت وجودی و تکوینی صفات و رابطه آن با ذات الهی باز می گردد. این مسائل که گاه ذیل عنوان کلی «توحید صفاتی» دسته بندی می شوند، در هستی شناسی دینی اهمیّت بسیار دارند و به ویژه در برهه ای از تاریخ، مجادلات فراوانی را درباره شرک و توحید در میان اندیشمندان مسلمان برانگیخته اند. این گونه مباحث را در اصطلاح، مباحث وجودشناختی صفات می نامند. این نوشتار قصد آن دارد نشان دهد که بررسی روایت های فراوان در این زمینه روشنگر نفی صفات از خداوند بوده، گویای مخلوق بودن اسما و صفات الهی است. به دیگر سخن، «صفت» درباره خداوند به معنای «نشانه» به کار رفته است و موصوف بودن خداوند تنها به این معناست که حق تعالی این مخلوقات را صفت و نشانه خویش قرار داده، نه چیزی بیش از آن. بنابراین، اسماء و صفات [همگی] مخلوق اند و مقصود از آنها همان «الله» تعالی است که اختلاف سزاوار او نیست.