بررسی طرح عشاق در نگارگری ایرانی؛ مطالعه موردی: نگاره آبتنی کردن شیرین در دو مکتب هرات و تبریز

چکیده

هدف دراین مقاله بررسی تأثیر مسائل سیاسی اجتماعی روز بر موضوعات مورد انتخاب نگارگران در دو مکتب هرات و تبریز است. این پژوهش تلاش می کند به سوالاتی با عنوان: آیا سیاست های دولت ها و مسائل اجتماعی در انتخاب موضوع برای نگارگران تأثیرداشته است، بپردازد. موضوعی که بیش از همه در تمامی مکاتب نگارگری ایران به تصویر کشیده شده موضوع «آبتنی کردن شیرین»، مربوط به یکی از بخش های داستان «خسرو شیرین نظامی گنجوی» است. این مقاله به مطالعه موردی این موضوع در دو مکتب نگارگری هرات و تبریز می پردازد و ضمن بررسی زبان تصویری و تکنیک به کار رفته در نگاره ها، از حیث جامعه-شناختی در انتخاب موضوع نگاره ها مورد تحلیل قرار می دهد. در پایان این پژوهش به تأثیر مستقیم سه نهاد اجتماعی، دین، دولت و خانواده بر روی هنر و سوژه های مورد توجه نگارگران اشاره می شود. در یک جمع بندی کلی، یافته های این پژوهش نشان می دهد از آنجا که شاهکارهای ادبی در کتابخانه های سلطنتی در دسترس هنرمندان بوده و آنها از طریق ارتباط با دربار، این کتب را در اختیار می گرفتند، نگارگران و موضوعات مورد توجه آنها، تحت تأثیر مستقیم دربار قرار داشته است. حمایت دولت در روند کلی نگارگری، تأثیر مستقیم و به سزایی داشته و این تأثیر در موضوعات تصاویر نگاره ها و ساختار تجسمی آنها مشاهده می شود. نگارگر در اکثر مواقع تحت تأثیر سفارشی بوده که از طرف حامی خود به وی داده می شده.