شعورمندی انسان مورد اتفاق همه اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله ای اختلافی است. غالب فیلسوفان بر جانمندی و شعور موجودات مادون انسان تأکید دارند، اما اکثر متکلّمان وجود نوعی آگاهی و شعور به ویژه در نباتات و جمادات را رد می کنند. علمای طبیعت نیز با مطالعه رفتار موجودات، به وجود مرتبه ای از آگاهی در آنها معتقدند. بررسی دیدگاه اندیشمندان و کاوش در حقیقت و مراتب شعور موجودات مادون انسان و تطبیق آن با قرآن و روایات به عنوان مهم ترین منابع آشنای با مخلوقات، بر عهده این پژوهش است.
