زبان های رایج امروزی، محصول صدها و هزاران سال تکامل در جوامع بشری هستند. زبان ها یکباره خلق نشده اند بلکه در فرایندی تدریجی، از نیاکان خود فاصله گرفته و انشعاب یافته اند تا اینکه به شکل زبان ها و گویش های کنونی درآمده اند. مطالعه تاریخچه این فرایند تکامل و انشعاب، موضوع تحقیقات بسیاری در سالیان گذشته بوده است. با توجه به شباهت های زیاد فرایند ایجاد گوناگونی و تکامل زبان ها و موجودات زنده و با الهام از مدل های توسعه یافته در زیست شناسی تکاملی، و همچنین ابزارهای محاسباتی حاصل از پیشرفت در علوم رایانه، این امکان فراهم شده است که بتوان از این مدل ها در مطالعه تاریخ زبان ها و کشف روابط خویشاوندی و زمان تقریبی انشعاب آنها از زبان های اجدادی شان استفاده کرد. از این روش ها برای مطالعه بسیاری از زبان ها، به ویژه زبان های هندواروپایی، استفاده شده است. در این مقاله ما به مطالعه خویشاوندی و انشعاب تعدادی از گویش های ایرانی پرداخته و با استفاده از مدل های زیست شناسی تکاملی، درخت تکاملی (شجره نامه) 49 گویش ایرانی را رسم نموده ایم. امیدواریم با توسعه روش پیشنهادی و همچنین گردآوری و مستندسازی گویش های بیشتر بتوان این مطالعه را به تمامی گویش های ایرانی تعمیم داد.
