رمزگشایی پاره های آیین های باران خواهی ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ایران از دیرباز گرفتار خشکسالی بوده است،چنان که داریوش در کتیبه خود در تخت جمشیدPd Dبند3)از اهورامزدا می خواهد که ایران را در برابر خشکسالی و دروغ محافظت کند.از این رو،دور از انتظار نیست که آیین های باران خواهی از دیرباز در ایران رواج داشته باشد؛همچنان که برپایه گزارش های ثبت شده تا پنجاه سال پیش، آیین باران خواهی در بسیاری از مناطق ایران،به گاه خشکسالی برپا می شدند و در بسیاری از این مناطق،هنوز هم برپا می شوند.از نظر ساختاری کردارهایی که در آیین های باران خواهی انجام می شود،عبارتند از ساخت عروسک یا برگزیدن شخصی و انتساب هویتی نمادین برای او، دسته روی،ریختن آب،خواندن نیایش و آواز درخواست باران،گرفتن هدیه از اهالی،پختن نان یا آش،نشاندار کردن نان یا خوراکی ای دیگر،زدن کسی که نشانه در سهم او پیدا می شود تا پیدا شدن یک ضامن وانجام برخی کردارهای آیینی دیگر بنا به موقعیت جغرافیایی. در نگاهی فراگیر،در مناطق گوناگون ایران آیین ها از دو الگو پیروی می کنند:الگویی که ساخت عروسک و دسته روی همراه عروسک یا مترسک در کانون آیین قرار می دهد؛ و الگویی که تاکید برتهیه خوراکی و نشاندار کردن آن دارد.به هر رو کردارهای هر الگو اشارتی نمادین به باوری کهن و اسطوره ای و طرح افکنی جادویی را به دنبال دارد که بدان واسطه برپاکنندگان برآنند تا طبیعت را به نزول باران وادارند.