یادداشتها و خاطراتى از امام خمینى (ره)

یاد داشتها و خاطراتى از امام خمینى قدّس سرّه حجةالاسلام و المسلمین محمد حسن رحیمیان‏ چرا با ما قهر کرده است؟! هرگاه یکى از افرادى که برنامه ثابت در محضر امام داشتند بدون اطلاع قبلى حضور نمى‏یافت حضرت امام بلافاصله سراغ او را مى‏گرفتند.
 روزى یکى از همین افراد هنگام عبور از سه راهى کوچه جماران به طرف حسینیه با پاسدارى که اولین روز کار او در سه راهى بیت بود و اعضاء دفتر را نمى‏شناخت مواجه و بدلیل عدم رعایت شأن او ناراحت شده و برگشته بود، به محض ورود به محضر امام، حضرت امام سراغ او را گرفتند و آنگاه که ماجرا را بازگو کردیم.
 حضرت امام با لحن حزن آلودى فرمودند: «آقاى...اگر از آن‏ها ناراحت شد چرا با ما قهر کرده است؟!» که با ابلاغ گلایه محبت‏آمیز حضرت امام آن شخص متأثر شد و به کار خود بازگشت.
 مراقبت و تفقد از مراجع و علماى معمّر صحبت از همراهى و هماهنگى مراجع و علماى بزرگ با امام و نهضت امام بود گفتم فضیلت و تقواى بزرگان جاى انکار نیست اما اگر از بزرگواریهاى مدبرانه حضرت امام آگاه بودید در مى‏یافتید این همراهیها عمدتاً محصول مدیریت و راهبرى امام بود، حضرت امام علاوه بر رعایت شأن و حفظ حرمت مراجع و علماء معمّر، همواره مراقب احوال شخصیه آنان بود و به طور نمونه اگر بیمار مى‏شدند شخص یا اشخاصى را براى عیادت و تفقد از آنان گسیل مى‏داشتند که در مواردى اینجانب نیز این مأموریت را یافتم و چنانچه نیاز به معالجه و اعزام پزشک یا انتقال آنان به بیمارستان بود به دستور حضرت امام به بهترین وجه ممکن اقدامات انجام مى‏گرفت.
 تلگراف آیت اللّه گلپایگانى به امام‏ بعد از فوت آقاى شریعتمدارى و دفن بدون مراسم ایشان، آیت اللّه گلپایگانى تلگرافى براى امام فرستاد که آیه کریمه: «ولاتجعل فى قلوبنا غلّاً للّذین آمنوا.»(1) در آن ذکر شده بود و از مجموع متن و ذکر این آیه، نوعى تعریض نسبت به امام برداشت مى‏شد.
 این در حالى بود که حضرت امام در همان ایام به خاطر عارضه قلبى در بیمارستان بسترى بودند و به دلیل دستور مؤکّد پزشکان در استراحت مطلق بودند و هیچ اطلاعى از اصل فوت آقاى شریعتمدارى نداشتند تا چه رسد به کیفیت دفن او، طبعاً تلگراف آقاى گلپایگانى نیز به اطلاع امام نرسیده بود.
 اما بعد از چیزى نامه آقاى زیارتى (سید حمید روحانى) در پاسخ به تلگراف آقاى گلپایگانى که در یکى از بولتنها آمده بود به دست امام رسید و بدین ترتیب حضرت امام از این ماجرا مطلع شدند.
 ما که از تلگراف آقاى گلپایگانى مطلع شده بودیم با توجه به صورت اصل مسأله به شدت از داورى نابجاى آقاى گلپایگانى ناراحت و عصبانى بودیم و نظر ما صد در صد نسبت به آقاى گلپایگانى منفى شده بود که نمونه آن همان نامه آقاى سید حمید روحانى بود.
 و امّا برخورد امام: حضرت امام در آن سالها براى اعلام اول شوّال و عید فطر، دستور مى‏دادند موضوع از آقاى گلپایگانى استعلام شود و هرگاه رؤیت هلال براى ایشان اثبات مى‏شد، بر آن اساس عید فطر اعلام مى‏گردید، در این سال امام از تلگراف آقاى گلپایگانى در اثناء ماه رمضان مطلع شدند و ما که بر مبناى قیاس و ذهنیت خود که خط قرمز دور آقاى گلپایگانى کشیده بودیم گمان مى‏کردیم امسال حضرت امام طور دیگرى عمل خواهند کرد اما با کمال تعجب و بر خلاف انتظار شاهد بودیم که حضرت امام در پایان ماه همچون سالهاى پیش و با همان تعبیر دستور دادند موضوع اثبات هلال از آقاى گلپایگانى استعلام شود و مطلب طبق روال گذشته اعلام گردید و بدین گونه پرتوى دیگر از خورشید روح خدا از وراى قلّه‏هاى مکارم اخلاقى امام درخشید و با سیره الهى خویش برگ نورانى دیگرى بر کتاب حیات بخش زندگى خود افزود.و بار دیگر دریافتیم که امام کجا و ما کجا؟! روح کوچک ما کجا و روح ملکوتى روح خدا کجا؟ مورچه‏اى که با برخورد با صخره‏اى کوچک گرفتار پیچ و خمها و فراز و نشیبها مى‏شود کجا؟ و عنقاى بلند پروازى کجا؟ که عمیق‏ترین درّه‏ها و بلندترین قلّه‏ها، کویرها و جنگلها و دریاها و اقیانوسها کمترین تأثیرى را در پیمودن راهى که در پیش دارد نمى‏گذارد! واجب نیست! با خانم دکتر زهرا مصطفوى دختر حضرت امام درباره سیره عملى حضرت امام نسبت به رعایت حریمهاى محرم و نامحرم در داخل منزلشان صحبت بود.
 ایشان نقل کرد حدوداً سیزده ساله بودم و تازه خواهرم با مرحوم آقاى اشراقى ازدواج کرده بود.
 آقاى اشراقى در یک روز تعطیل ما را به مهمانى در باغ‏شان دعوت کرد.
 وقتى به همراه امام وارد باغ شدیم در حالى که آقاى اشراقى به استقبال ما مى‏آمد، از امام پرسیدم من باید به آقاى اشراقى سلام کنم؟ امام فرمودند: «واجب نیست!» گفتم: من خجالت مى‏کشم سلام نکنم امام با اشاره به طرف درختها به من فهماندند دویدن در میان شاخ و برگ درختان را جایگزین رو در رو شدن با دامادمان کنم و به این ترتیب از محذور سلام نکردن خلاص شوم.
 و من همین کار را انجام دادم.
 خانم مصطفوى بر این روش کلى امام نیز تأکید داشت که همواره در داخل منزل امام اصل بر عدم اختلاط بین محرمها و نامحرمها بود و آنگاه که در بین اعضاء خانواده زن و مرد نامحرمى از قبیل دامادها و نوه‏ها بود سفره مردها و زنها جداگانه انداخته مى‏شد.
 تولید مثل! درس فقه حضرت امام در نجف اشرف به موضوع حکومت اسلامى رسیده بود و فضاى درس جذابیت و طراوت بى‏مانندى داشت.
 در محیطى که بسیارى از مباحث دوره عالى حوزه و درسهاى خارج فقه حول محور موضوعات و مسائلى بود که اصلاً در عصر حاضر موضوع خارجى نداشت یا کمتر مورد نیاز بود حضرت امام با طرح استدلالى حکومت اسلامى و ضرورت قیام براى تحقق آن، زلزله‏اى در افکار حوزویان پدید آورد و یکى از مهمترین و اساسى‏ترین مسائل فقه اسلامى و شیعى را که در غبار ناباورى نسبت به تحقق آن، مورد غفلت قرار گرفته بود در مرحله نظرى به روشنى روز اثبات کرد و در مقام عمل نیز آنچه را در طول قرنها براى مؤمنان یک آرزوى دست نایافتنى بود محقق ساخت و آنچه را در تصوّر نمى‏گنجید به تصدیق آورد.
 در یکى از روزهاى درس که استدلالهاى مستحکم حضرت امام به اوج خود رسیده بود و اصحاب درس به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و همگان را هیجان زده کرده بود یکى از شاگردان گوئى به این احساس رسیده بود که همین الآن باید به هر نحوى سلاحى به دست آورد و به ایران برگردد و کار را آغاز کند لذا با آهنگى شتابزده و آمیخته با هیجان در میان اوج سخنان امام با صداى بلند گفت: ما الآن باید چه کار.؟ اما هنوز جمله او تمام نشده بود که امام با همان لحن قاطع و سریع خود فرمود: «فعلاً باید تولید مثل کنید!» معلوم بود که امام فرزانه هر سخن را در جاى خود و هر کارى را در فرصت مناسب خود مى‏دید و در آن شرائط آنچه ضرورت داشت زمینه سازى براى این امر مهم بود و اساسى‏ترین کار در این راستا کادرسازى بود یعنى همان «تولید مثل» در عین حال با شنیدن تعبیر تولید مثل نگاهها متوجه حاج آقا مصطفى شد و خنده‏اى آرام بر لبها نشست! که او مصداق تولید مثل به هر دو معنى بود.
 دستخط پیامهاى امام‏ بخش عمده‏اى از پیامهاى منتشره امام به خط شخص امام است اما تعدادى از پیامهاى امام که با امضاء امام انتشار یافته با خط دیگران است، در مورد این بخش از پیامها لازم است توضیحى ارائه شود تا هرگونه ابهامى در انتساب این نامه‏ها به حضرت امام برطرف شود.
 احکام و پیامهائى که با خط دیگران و با امضاى امام است چند نوع است یکى اجازات امور حسبیه و احکام وکالت نمایندگى که تا اوائل دهه 40 بخشى به خط امام و تعدادى هم به خطر افراد دیگر بود و بعد از پیروزى انقلاب عمدتاً به خط آقاى رسولى محلاتى بود.
 نوع دیگر، پیامها حضرت امام به سران کشورهاى مختلف جهان بود که این نوع پیامهاى عمدتاً در پاسخ به پیامهاى تبریک سران دیگر کشورها بود که بیشتر از کشورهاى بلوک شرق و کشورهاى اسلامى و جهان سوم بودند.
 این دو نوع تقریباً با مضمون و قالب یکسانى بودند و فقط در بعضى موارد حضرت امام تذکر مى‏دادند نکاتى در آن گنجانده شود پیام به سران کشورها را بعد از این که آقاى رسولى محلاتى و گاهى اینجانب با سبک و سیاق مورد نظر امام مى‏نوشتیم و گاهى هم مجدداً امام کم و زیاد مى‏کردند و دوباره نوشته مى‏شد، حضرت امام امضاء مى‏کردند و ارسال مى‏شد و اجازات امور حسبیه را بعد از خواندن معمولاً فقط مهر مى‏کردند.
 نوع سوم پیامهاى مفصل بود که معمولاً حضرت امام در طى یکى دو هفته یا کمتر و بیشتر تدریجاً مى‏نوشتند برخى از این پیامها در اوراق پراکنده و گاهى در اندازه‏هاى متفاوت با اندکى قلم خوردگى و اضافاتى که به حاشیه صفحه کشیده مى‏شد شکل مى‏گرفت.
 بنابراین تعدادى از پیامها به خط خود امام است و بعضى دیگر که باید در صفحات و اندازه یکسان پاک نویس مى‏شد عمدتاً توسط آقاى رسولى محلاتى و در مواردى هم به خط اینجانب دقیقاً از روى دستخط امام بازنویسى مى‏شد و حضرت امام بعد از آن که مجدداً متن را مى‏خواندند آن را امضاء مى‏کردند.
 و باز هم تأکید مى‏شود که هیچ مرقومه‏اى اعم از پاسخ استفتاءات، اجازات امور حسبیه، احکام نمایندگى، پیامهاى کوتاه و بلند و هر مطلب دیگرى که مهر و مهمتر از آن امضاى امام زیر آن قرار گرفته اعم از آن که متن آنها به خط امام یا به خطر دیگران باشد با توجه به این که متن پیامها اولاً با دقت و وسواس از روى خط امام استنساخ مى‏شد و ثانیاً امام مجدداً مى‏خواندند قطعاً حرف به حرف و کلمه به کلمه و جمله به جمله آن، متعلق به شخص امام است.
 ادامه دارد پى‏نوشت: 1.
 سوره حشر، آیه 10.