گردش روزگار

«إن یمسسکم قرحٌ فقد مسّ القوم قرحٌ مثله و تلک الأیام نداولها بین الناس، و لیعلم الله الذین آمنوا و یتخذ منکم شهداء و الله لا یحب الظالمین» ( سوره آل عمران، آیه 140)
اگر به شما در جنگ آسیبى رسید، بى گمان به دشمنان شما نیز آسیب رسید. و همانا این روزگار را با اختلاف احوال میان مردم مى گردانیم تا مقام اهل ایمان معلوم شود و از میان شما افرادى را ( از آنان که ثابت قدم ماندند ) گواه دیگران کند. و خداوند ستمگران و ظالمان را دوست نمى دارد.

مس: از کلمه مسس گرفته شده بمعناى پسودن و تماس پیدا کردن.
القرح: قرح اثر شمشیر است در بدن و ضمنا به زخمهاى چرکین نیز گفته مى شود.
نداولها: از مداوله است به معناى در میان مردم گرداندن و هر روزى در دست یکى قرار دادن آن است. و این از سنتهاى همیشگى خداوند است که حکومت را دست به دست بگرداند و هیچگاه در میان یک قوم و یک گروه و یک خاندان قرار ندهد، چنانچه در تاریخ به وضوح دیده شده است.
خداوند در این آیه شریفه به مؤمنین تسلى مى دهد که هرچند در جنگ أُحد به شما سخت گذشت و زخمها دیدید و شهید دادید، دشمنان شما نیز در جنگ بدر کشته دادند و سخت آسیب دیدند. و چنین است که خداوند روزگار را هر دمى به کام کسى مى کند تا آنان که مؤمن هستند از دیگران شناخته شوند و گروهى از آنان که در دین ثابت ماندند مانند أمیر المؤمنین علیه السلام و شیعیانش، گواه و شاهد بر دیگران باشند.
پس از آن استدراک مى کند که اگر کفار و ظالمان را قدرت و سلطه دادیم به خاطر این است که مؤمنان را بیازمائیم و خوب و بد از یکدیگر تشخیص داده شوند وگرنه خداوند هرگز ستمگران را دوست نمى دارد.
نوشته‏اند که وقتى جنگ أُحد تمام شد، پیامبر به وطن بازگشت. گروهى از اصحاب و یاران شهید شده بودند و گروه زیادى زخمى بودند. زنان و کودکان نیز نوحه سرایان و گریه کنان به سوى رسول خدا صلى الله علیه و آله آمدند. حضرت از این منظره دردناک، به شدت دلتنگ شد. خداوند این آیه شریفه را فرستاد که تسلى خاطر رسول خدا و اصحابش باشد.
تلک الأیام نداولها بین الناس. این قسمت از آیه اشاره به یکى از سنتهاى تغییر ناپذیر خداوند است که همانا در زندگى شما مردم، رویدادهائى تلخ و شیرین رخ مى دهد و حوادثى خوب و بد به وقوع مى‏پیوندد که هیچ کدام تداوم و استمرار ندارد، نه پیروزى و شکست، نه ناتوانى و توانائى، نه حاکم و نه محکوم. و به هر حال دنیا پر است از نشیب و فراز و پستى و بلندى و پیوسته خداوند روزهاى عزت و ذلت را در میان مردم مى گرداند تا مؤمنان واقعى از منافقان و غیر مؤمنان شناخته شوند. و اگر پیروزیها گاهى غرور آمیز است، شکست ها و جنگها انسان را به حرکت و تلاش وا مى دارد تا خودرا آماده تغییر بعدى سازند و به پیروزى نزدیک شوند.
و یتخذ منکم شهداء: برخى از مفسران شهید را به همان معناى اصطلاحى شهید دانسته اند که خداوند در این گرد و بادهاى حوادث، برخى را گلچین مى کند و به شهادت مى رساند تا ممیز و شناخته گردند ولى ظاهرا مقصود از شهدا، شاهدان و گواهان مى باشند که البته خود شهید نیز شاهد است و گواه.، خداوند از میان شما مردم به خاطر ترویج و نشر دین و آئین، قربانیانى مى گیرد تا بدانید دین خدا آسان و ارزان به دست نیامده و اینچنین آن را ارزان از دست ندهید. و بى گمان خداوند ستمگران را هرچند قدرت و مکنت مى بخشد دوست نمى دارد و از آنها حمایت نمى کند و اگر چند روزى حکومت به دست آنها افتاد به خاطر این است که شقاوت آنان به حد کمال برسد و با استحقاق کامل به کیفر اعمال خود نائل گردند «انما نملی لهم لیزدادوا إثما» ما به آنها اجازه بیشتر ماندن مى دهیم تا بیشتر گناه و تمرد کنند.
نکته دیگرى که لازم است به آن اشاره شود اینکه اگر گاهى مسلمانان شکست خوردند یا ظالمى بر آنان چیره شد و به آنان ستم نمود و در مقابل هرچه دعا و نیایش کردند که خدواند او را از میان بردارد و شرش را به خودش برگرداند، همچنان او باقى و به ظلم خود تا مدتى طولانى ادامه مى دهد و دعاها به صورت ظاهر بى اثر مى‏ماند، معنایش این نیست که خداوند ظالم را دوست مى دارد بلکه مصلحتى در این میان وجود دارد که خیلى بالاتر است از این ظن و خیالها و چه بسا ما به برخى از مصالح پى ببریم و بسیارى از آنها را ندانیم. وانگهى خداوند در این گیر و دارها مى خواهد مؤمن را مشخص وممتاز سازد و آنان که ایمان ظاهرى دارند و در دل مؤمن نیستند براى همگان مشخص و هویدا گردند چنانکه خود شاهد بودیم چگونه سالهاى متمادى صدام جنایتکار بر مردم حکومت مى کرد، آنقدر ظلم و ستم نمود که روى حجاج و چنگیز و هتلر را سفید کرد. با این حال بنابراین بود که طبق سنت تغییر ناپذیر الهى، چند صباحى حکومت در دست او باشد و به ظلم خود ادامه دهد تا روزى که همان سنت الهى حکومت را از او بگیرد و اینسان با ذلت و خوارى گرفتار گرداند. و:
چنین است رسم سراى درشت
گهى پشت بر زین، گهى زین به پشت
البته فردوسى سراى درشت گفته ولى این اشتباه است که این رسم رحیمانه خداوند است که روزگار را گهى از این رو و گاهى از آن رو بگرداند. و این را حکمت و مصلحتى است که ما را از آن چندان علمى نیست.
به هر حال جالب است که خداوند در ظرف چند ماه آنقدر بلاهاى متنوع و گوناگون بر این مجرم بالفطره وارد کرده و باز هم اورا به انواع بلاها مبتلا خواهد ساخت تا مقدارى از آن همه ظلم و ستم را به او بچشاند و در آخرت نیز به دردناکترین عذاب معذب گرداند. آمین رب العالمین‏