علوم رفتاری (International Journal of Behavioral Science)

"مقدمه: تحقیق حاضر به­منظور بررسی تأثیر راهبرد مرور ذهنی بر عملکرد حافظه فعال دانش­آموزان نارساخوان اجرا شد. روش: در این تحقیق که از نوع کاربردی است و با روش نیمه­تجربی به اجرا درآمده است، 15 دانش­آموز نارساخوان به­روش نمونه­گیری در دسترس و 15 دانش­آموز عادی به­روش تصادفی انتخاب شدند. نمونه­های انتخاب شده از لحاظ میانگین سنی و پایه تحصیلی با یکدیگر وضعیت مشابهی داشتند. برای جمع­آوری داده­ها از آزمون WMTB-C که توسط پیکرینگ و گدرکول در سال 2001 تهیه شده است، استفاده شد. راهبرد مرور ذهنی با استفاده از روش آموزش مستقیم در گروه نارساخوان به اجرا درآمد . یافته­ها : عملکرد حافظه فعال دانش­آموزان نارساخوان از دانش­آموزان عادی ضعیف­تر بود. نتیجه­گیری: راهبرد مرور ذهنی تأثیر معنی­داری بر عملکرد حافظه فعال دانش­آموزان نارساخوان ندارد. "

" مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعدیل­کننده جنس در ارتباط بین سبک اسناد (با دو سطح مثبت و منفی) و پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان دبیرستان انجام شد. روش: 233 دانش­آموز (118 دختر و 115 پسر) مشغول به تحصیل در سال سوم رشته ریاضی- فیزیک از دبیرستان­های مناطق نوزده­گانه آموزشی شهر تهران بر اساس نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای، به تصادف انتخاب شدند و پرسش­نامه سبک اسناد پترسون را تکمیل کردند. هم­چنین، میانگین نمره‌های دروس ریاضی، فیزیک و شیمی دانش­آموزان در ترم اول به­عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی در نظر گرفته شد. نتایج با استفاده از تحلیل واریانس دو راهه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. . یافته­ها : بین سبک اسناد و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی­دار (0.01>p) وجود داشت؛ متغیر جنس موجب تغییرات معنی­دار در میزان پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دارای سبک اسناد مثبت شد؛ ولی در میزان پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دارای سبک اسناد منفی، تغییرات معنی­دار ایجاد نکرد . نتیجه­گیری: سبک اسناد در مقایسه با جنس، مقدار بیشتری از تغییرات پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان را پیش­بینی می­کند و این یافته در تبیین اُفت تحصیلی واجد اهمیت است ."

" مقدمه: پژوهش حاضر، با هدف مطالعه تأثیر مقابله­درمانگری بر کاهش تنیدگی زنان مبتلا به اختلال عروق کرونر انجام شد. روش: جامعه آماری، شامل همه بیماران زن مبتلا به این اختلال بود که در سال 1387 به کلینیک تخصصی قلب فرمانیه تهران مراجعه کردند. پرسش‌نامه رویدادها و تغییرات زندگی مک­کابین توسط 100 نفر از زنان بیمار در فاصله سنی 35 تا 55 سال تکمیل شد. سپس، 40 نفر که بالاترین نمره تنیدگی را داشتند به­عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه­ها به­طور تصادفی به دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند. افراد گروه آزمایش، 10 جلسه با استفاده از روش مقابله­درمانگری تحت درمان فردی قرار گرفتند. داده­ها به‌روش تحلیل واریانس با اندازه­های مکرر تحلیل شدند. یافته­ها: نمرات کل تنیدگی و تنیدگی با سرچشمه تعارضات و مشکلات درون­خانوادگی در گروه آزمایش به­طور معنی­داری کاهش یافتند. اجرای پردازش­های آماری با روش تحلیل کوواریانس نیز نتیجه یکسانی داشت. نتیجه­گیری: مقابله درمانگری می تواند تنیدگی زنان دارای اختلالات عروق کرونر را کاهش داده و مطابق مدل نظری مربوطه پیش بینی می شود در دراز مدت سهم تنیدگی در تشدید این اختلالات را کاهش دهد."

" مقدمه: این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه فراوانی اختلال فشار روانی آسیب­زاد (PTSD) نیابی یا ثانویه در همسران جانبازان شیمیایی سردشت انجام شد . روش: در این مطالعه مقطعیِ توصیفی- تحلیلی، 306 نفر در دو گروه آزمون (150 نفر از همسران مصدومین شیمیایی شهرستان سردشت) و کنترل (156 نفر از همسران جمعیت عادی شهرستان سردشت) مورد بررسی قرار گرفتند. برای ارزیابی شدت PTSD، برای هر فرد پرسش­نامه 39سئوالی ""می‌سی‌سی­پی"" تکمیل شد . یافته­ها : نمره کل می­سی­سی­پی در همسران جانبازان شیمیایی 67/12 ± 68/128 و در گروه کنترل 21/21±27/111 بود. میزان و شدت PTSD در همسران مصدومین شیمیایی به­طور معنی­داری بیشتر از گروه کنترل بود. هم­چنین نمره کل می­سی­سی­پی در مصدومان شیمیایی (شوهران گروه آزمون)، بیشتر از شوهران گروه کنترل بود. نتیجه­گیری: مطابق نتایج به­دست آمده تقریباً تمامی همسران جانبازان PTSD دچار آسیب نیابی بودند. لذا با توجه به فراوانی و شدت بالای این اختلال در همسران جانبازان شیمیایی، پیگیری و درمان موارد مبتلا ضروری به­نظر می­رسد."

" مقدمه: این پژوهش، با هدف بررسی روایی و اعتبار پرسش­نامه سلامت روانی و جسمانی (فرم کوتاه 36سئوالی نسخه 2) (SF-36 (V2 ویر اجرا شد . روش: 320 دانشجوی کارشناسی دانشگاه تربیت معلم شهر تهران (188دختر، 132پسر) که از طریق روش نمونه­گیری چندمرحله­ای انتخاب شده بودند، به پرسش­نامه (SF-36 (V2 و پرسش­نامه فشارزاهای دانشجویی پولادی ری­شهری پاسخ دادند. در این پژوهش، به­منظور بررسی ساختار عاملی (روایی سازه)، روایی افتراقی و اعتبار پرسش­نامه SF-36 از تحلیل عامل اکتشافی، ضریب همبستگی پیرسون و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته­ها: ضرایب آلفای کرونباخ نشان داد که عامل­ها و مقیاس­های پرسش‌نامه (SF-36 (V2 از اعتبار بالایی برخوردارند. نتایج تحلیل عامل اکتشافی نیز دو عامل سلامت روانی و جسمانی را در این پرسش­نامه نشان داد. ضریب همبستگی (SF-36 (V2 و فشارزاهای دانشجویی، 68/0- بود (001/0>p). نتیجه­گیری: (SF-36 (V2، پرسش­نامه­ای روا و معتبر برای بررسی سلامت روانی و جسمانی است. "

" مقدمه: پژوهش حاضر به­منظور مقایسه عناصر آزمون ترسیم آدمک رنگی در کودکان 7 تا 10ساله مبتلا به اختلال تضادورزی مقابله­ای (ODD) و کودکان عادی انجام شد. روش: این تحقیق از نوع علّی- مقایسه­ای است. جمع­آوری نمونه، در دو مرحله تصادفی و مبتنی بر هدف صورت گرفت و در نهایت از 16 مدرسه ابتدایی (هشت مدرسه دخترانه و هشت مدرسه پسرانه) انتخاب شده از مدارس شهر تهران، 60 دانش­آموز در محدوده سنی 7 تا 10سال بر اساس فهرست رفتاری کودک و فرم گزارش معلم (دارای نمره بالاتر از نقطه برش در مقیاس تضادورزی مقابله­ای) به‌عنوان گروه آزمایش انتخاب شدند. 60 دانش­آموزان نیز به­عنوان گروه گواه انتخاب شدند که در تمام مقیاس­های هر دو پرسش­نامه مذکور، نمره کمتر از نقطه برش داشتند. آزمون ترسیم آدمک رنگی روی همه کودکان اجرا شد. از آزمون مجذور کای برای مقایسه فراوانی سطوح عناصر در آزمون ترسیم آدمک رنگی استفاده شد. . یافته­ها : فراوانی 18 مورد از عناصر آزمون ترسیم آدمک در گروه آزمایشی به­طور معنی­داری بالاتر از گروه گواه (05/0>p) و فراوانی 13 مورد از عناصر نیز در گروه گواه به­طور معنی­داری بالاتر از گروه آزمایش بود (05/0>p). میان فراوانی عناصر آزمون ترسیم آدمک دختران و پسران مبتلا به ODD ، تفاوت معنی­داری به­دست نیامد . نتیجه­گیری: عناصری در ترسیم آدمک رنگی کودکان مبتلا به اختلال تضادورزی مقابله­ای وجود دارند که می­توان به واسطه آنها به تشخیص کودکان مبتلا به این اختلال نزدیک شد و این عناصر، صرف نظر از جنس، به شکل مشابهی در آزمون ترسیم آدمک رنگی این کودکان دیده می­شوند."

" مقدمه: این مطالعه با هدف بررسی ویژگی­های روان­سنجی پرسش‌نامه سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن انجام شد. روش: این بررسی از نوع مقطعی است و در آن 118 نفر که با نمایه توده بدنی بیش از 25 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند به کمک پرسش­نامه سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی اعتبار از روش بازآزمایی و برای تعیین روایی از روش‌های مختلف از جمله روش تحلیل عاملی با مولفه­های اصلی، همبستگی سئوالات با نمره کل و با پرسش­نامه خودکارآمدی عمومی شرر و روایی بیرونی بهره گرفته شد. داده­ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون­های آماری ضریب همبستگی، تحلیل عاملی و آزمون T تحلیل شدند. یافته­ها : ضریب اعتبار این ابزار به شیوه بازآزمایی برای کل پرسش­نامه 91/0 به­دست آمد. به کمک تحلیل عاملی، 5 عامل ""هیجان­های منفی""، ""در دسترس بودن مواد غذایی""، ""فشارهای اجتماعی""، ""ناراحتی­های جسمانی"" و ""فعالیت­های مثبت و سرگرم­کننده"" از پرسش­نامه اصلی استخراج و تایید شد. همچنین، همبستگی 5 عامل با نمره کل پرسش­نامه، همبستگی معنی­دار با نمره پرسش­نامه خودکارآمدی عمومی شرر (62/0=r؛001/0>p) و افزایش نمره کل پرسش­نامه طی آموزش تغذیه، همه نشان‌دهنده کفایت و کارآیی این پرسش­نامه بود. نتیجه­گیری: پرسش­نامه سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن را می‌توان به­عنوان ابزاری معتبر و مناسب برای استفاده در محیط­های آموزشی، بالینی و پژوهشی به کار برد."

"مقدمه: تحقیق حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش بر اساس چارچوب مدل ""پرسید- پروسید"" بر آگاهی، نگرش و رفتار بیماران مصروع انجام گرفت. روش: در این پژوهش نیمه­تجربی، 64 بیمار مبتلا به صرع بزرگ بر اساس معیارهای ورود به مطالعه و به­صورت تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. مداخله آموزشی بر اساس الگوی ""پرسید- پروسید"" به­عنوان چارچوب برنامه­ریزی برای آموزش بیماران در گروه آزمون صورت گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش­نامه محقق­ساخته شامل سئوالاتی در زمینه مشخصات جمعیتی- بهداشتی بیماران و شاخص­های الگوی ""پرسید- پروسید"" بود. اطلاعات از طریق تکمیل پرسش­نامه طی مصاحبه ساختاریافته با نمونه­های منتخب در دو نوبت قبل از مداخله آموزشی و دو ماه بعد از آن جمع­آوری شد. یافته­ها : پس از مداخله، در گروه آزمون نسبت به گروه شاهد میانگین نمرات عوامل مستعدکننده شامل آگاهی و نگرش و نیز نمرات عوامل تقویت‌کننده و نمرات رفتارها افزایش معنی­داری داشت (05/0>p)، اما بین میانگین نمرات عوامل قادرکننده در گروه آزمون و شاهد بعد از مداخله تفاوت معنی­داری وجود نداشت (05/0p). در گروه شاهد نیز میانگین نمرات شاخص­های آگاهی، نگرش و عوامل قادرکننده قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی­داری داشت. نتیجه­گیری: آموزش بر اساس چارچوب مدل ""پرسید- پروسید"" در افزایش آگاهی، نگرش، عوامل تقویت­کننده و نیز رفتارهای مقابله­ای مثبت در بیماران مصروع مؤثر است."

" مقدمه: پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک­های دلبستگی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال رفتاری، نارساخوان و عادی صورت گرفت. روش: پژوهش حاضر از نوع پس­رویدادی است. جامعه آماری پژوهش ، کلیه دانش­آموزان پایه­های سوم تا پنجم ابتدایی شهر تهران بودند. به­منظور انجام این پژوهش، ابتدا تعداد 55 دانش­آموز نارساخوان و 43 دانش­آموز دارای اختلال رفتاری پایه سوم تا پنجم شهر تهران پس از اجرای آزمون­های تشخیصی ( آزمون اختلال خواندن و آزمون اختلال رفتاری راتر ) به شیوه نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای به­طور تصادفی انتخاب شدند. سپس 60 دانش­آموز عادی از مقطع ابتدایی به­ منظور مقایسه با دانش­آموزان مبتلا به اختلال رفتاری و نارساخوان به­صورت هدفمند انتخاب شدند. پس از نمونه‌گیری، آزمون دلبستگی رندولف روی دانش­آموزان اجرا شد. داده­های به­دست­آمده با روش آماری تحلیل واریانس یک­راهه و آزمون تعقیبی شفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها : تجزیه و تحلیل داده­های به­دست آمده با روش آماری تحلیل واریانس یک­راهه و آزمون تعقیبی شفه حاکی از آن بودند که بین سبک­های دلبستگی دانش­آموزان نارساخوان، عادی و اختلال رفتاری تفاوت معنی­داری وجود دارد (001/0>p). در نتیجه دانش­آموزان نارساخوان و اختلال رفتاری در مقایسه با دانش­آموزان عادی از سبک دلبستگی ناایمن برخوردارند. نتیجه­گیری: دانش­آموزان عادی از سبک دلبستگی ایمن برخوردار هستند، اما دانش­آموزان نارساخوان دارای سبک دلبستگی ناایمن از نوع اجتنابی و دانش­آموزان مبتلا به اختلال رفتاری دارای سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا هستند."

" مقدمه: هدف از پی­ریزی این پژوهش، بررسی مهم­ترین عوامل شخصیتی مؤثر در رضایت­مندی زناشویی زوجین بود. روش: 600 نفر (300 زوج) به­روش نمونه­گیری تصادفی (چندمرحله­ای) از میان دانشجویان 3 دانشگاه به­عنوان گروه نمونه انتخاب شده و پرسش‌نامه‌های NEO-FFI و رضایت زناشویی ENRICH را تکمیل کردند . داده­ها به کمک رگرسیون چندگانه، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها : چهار عامل مسئولیت­پذیری، روان­آزرده­خویی و سازگاری مردان و مسئولیت­پذیری زنان، 2/29% واریانس رضایت­مندی زناشویی مردان را به­طور معنی­داری تبیین کردند (03/0>p). همچنین، مسئولیت­پذیری و روان‌آزرده‌خویی زنان و روان­آزرده­خویی مردان، 27% از تغییرات رضایت­مندی زناشویی زنان را تبیین نمودند (002/0>p). نتیجه­گیری: از میان ویژگی­های شخصیتی، دو عامل مسئولیت­پذیری و روان­آزرده­خویی بیشترین نقش را در تبیین تغییرات رضایت­مندی زناشویی زوجین به خود اختصاص می­دهند. ."

" مقدمه: پیوستگی تنیدگی با شغل, به­خصوص مشاغل نظامی، نیاز روزافزون به بررسی و تحقیق علمی درباره پیامدهای ناشی از محیط کار و نوع شغل را طلب می­کند. هدف اصلی این مقاله بررسی و رتبه‌بندی علایم جسمانی و روانی ناشی از تنیدگی­های زندگی در افراد نظامی بود. روش: این تحقیق از نوع توصیفی- مقطعی است. جامعه مورد مطالعه گروهی از کارکنان یکی از مراکز نظامی بودند. ابزار تحقیق متشکل از پرسش­نامه محقق­ساخته و پرسش­نامه رویدادهای زندگی هلمز و راهه بود که توسط 766 نفر از کارکنان نظامی تکمیل شد. . یافته­ها : میانگین نمرات جسمانی افراد موردمطالعه بر حسب نمره رویدادهای زندگی معنی­دار بود. به­علاوه، افرادی که نمره رویدادهای زندگی آنها بالاتر از 250 بود نسبت به افرادی که نمرات پایین­تری داشتند به­طور معنی­داری میزان بیشتری از علایم جسمانی تنیدگی­زا نشان دادند؛ هم­چنین افرادی که نمره آنها کمتر از 200 بود نسبت به افرادی که نمره آنها زیر 100 بود، علایم جسمانی تنیدگی­زای بیشتری نشان دادند. نتیجه­گیری: در نیروهای نظامی، بین تنیدگی ناشی از رویدادهای زندگی و علایم جسمانی و روان­شناختی تنیدگی رابطه معنی­داری وجود دارد. با افزایش نمره رویداد زندگی، علایم جسمانی و روان­شناختی تنیدگی نیز افزایش می‌یابد."

"مقدمه: پژوهش حاضر به­منظور بررسی رابطه بین افکار خودکشی و صفات شخصیتی در افراد معتاد وابسته به مواد افیونی انجام شد. روش: 80 آزمودنی در این پژوهش شرکت داشتند که به­صورت تصادفی خوشه­ای از بین معتادان خودمعرف مراجعه­کننده به مراکز ترک اعتیاد شیراز انتخاب شدند و به پرسش­نامه­های افکار خودکشی و شخصیتی نئو پاسخ دادند. داده­های پژوهش حاضر با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی گام­به­گام تجزیه و تحلیل شدند. یافته­ها : در معتادان، ویژگی­های شخصیتی ""روان­نژندگرایی"" و ""باوجدان بودن"" به­ترتیب دارای رابطه مثبت و منفی با احساس گناه و خود­تخریبی بودند. ویژگی­های شخصیتی ""برون­گرایی"" و ""باز بودن در برابر تجارب"" در معتادان با ناامیدی و احساس حقارت رابطه منفی داشتند. علاوه بر این، ویژگی­های شخصیتی ""برون­گرایی"" و ""باوجدان بودن"" نیز با نمره کل افکار خودکشی­گرا رابطه منفی داشتند. نتیجه­گیری: با توجه به خطرآفرین بودن افکار خودکشی و بالا بودن میزان اقدام به خودکشی در بین معتادان، به­خصوص بعد از عودهای مکرر، شناسایی عوامل خطر­آفرین و پیش­بایست­های شاخص شناسایی این افکار، میزان خطر را کاهش می­دهد."