تحقیقات فرهنگی ایران

تحقیقات فرهنگی ایران

تحقیقات فرهنگی ایران سال هفتم بهار 1393 شماره 1 (پیاپی 25) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تأثیر شبکه اجتماعی فیس بوک بر هویت فرهنگی جوانان شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت هویت فرهنگی فیس بوک شبکه های اجتماعی مجازی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی تکنولوژی های نوین ارتباطاتی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : 630 تعداد دانلود : 599
با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزآینده ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه های نوین می نمایند، هویت فرهنگی به یکی از دغدغه های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس بوک را با هویت فرهنگی جوانان مورد مطالعه قرار می دهد. پرسش اصلی این است که استفاده از فیس بوک چه تأثیری بر هویت فرهنگی کاربران دارد؟ آیا فیس بوک به عنوان یکی از ابزارهای جهانی شدن، تضعیف کننده هویت فرهنگی است؟ پژوهش حاضر به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته، با تکیه بر نظریه های کاشت و ساخت یابی گیدنز صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران جوان فیس بوک شهر اصفهان در سال 1391 تشکیل می دهند و حجم نمونه برابر با 424 نفر است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان مشارکت و فعالیت کاربران در فیس بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای مطالب فیس بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. یعنی هر چه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان فعالیت و مشارکت کاربران در فیس بوک از سوی کابران افزایش پیدا می کند هویت فرهنگی کاربران ضعیف تر می شود.
۲.

تبیین رابطة انگیزش و خلاقیت با توجه به تفاوت های فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خلاقیت تفاوت های فرهنگی انگیزه بیرونی انگیزه درونی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : 889 تعداد دانلود : 149
در تعاریف و رویکردهای مختلف به خلاقیت، انگیزش، جایگاه و اهمیت به سزایی دارد. این مقاله بر مبنای دیدگاه روان شناسان اجتماعی خلاقیت، نقش تفاوت های فرهنگی را در تفکر خلاق بر اساس انگیزش بررسی کرده است. بدین منظور پژوهش به بررسی نقش انگیزش بر خلاقیت و نقش فرهنگ بر خلاقیت با توجه به تفاوت های فرهنگی می پردازد. پژوهش حاضر در پارادایم کیفی با رویکرد توصیفی– تفسیری و توصیفی- استتناجی انجام شده است. تأکید نظری پژوهش حاضر بر نظریة آمابلی است که معتقد است خلاقیت از سه بعد مهارت های اطلاعاتی، مهارت های خلاقانه و انگیزش تشکیل شده است که در بین این سه بعد، انگیزش اهمیت به سزایی دارد. تحلیل ها و بررسی ها نشان داده است که مطابق اصل افزایشی انگیزش درونی و بیرونی سطح انگیزش اولیه، نوع انگیزش بیرونی و زمان ارائه انگیزش بیرونی، بر آغاز، ادامه و پایان چرخة خلاقیت نقش دارند. با توجه به آنکه انگیزش بیرونی در جوامع جمع گرا از جمله ایران اهمیت به سزایی دارد و نمی توان نقش آن را در فعالیت های تحصیلی و خلاقانه افراد نادیده گرفت، شناخت شرایطی که استفاده از برانگیزاننده های بیرونی در آن منجر به پرورش خلاقیت گردد، ضروری است. تحلیل های انجام شده حاکی از آن است که اگر انگیزش بیرونی به جای کنترل و بازدارندگی، جنبه اطلاع دهی داشته باشد، اگر سطح انگیزش درونی اولیه فرد برای شروع چرخة خلاقیت بالا باشد و اگر این مشوق ها و برانگیزاننده ها در انتهای فعالیت خلاقانه ارائه شوند نه تنها جنبة بازدارنده ندارند بلکه موجب تسهیل فرآیند خلاقیت می گردند. در آخر آنکه می توان گفت خلاقیت گرچه نمی تواند فرمولی جهانی و همگانی داشته باشد اما برای رشد و پرورش آن برای همگان در هر فرهنگی که باشند امکان پذیر است.
۳.

طراحی معماهای اجتماعی - شناختی برای سنجش ارزش های فرهنگی و بررسی روایی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ارزش های فرهنگی فرهنگ ایرانی آزمون ضمنی معماهای شناختی - اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 889 تعداد دانلود : 64
ارزش های فرهنگی، مجموعه ای از رفتارها، نگرش ها و باورهای افراد در هر فرهنگ است. سنجش ارزش های فرهنگی نیازمند ابزارهای معتبر شناختی است که از سوگیری آزمودنی و آزمون گر متأثر نباشد. هدف از این مطالعه طراحی معماهای اجتماعی- شناختی به عنوان یک سنجه ضمنی برای ارزش های فرهنگی و بررسی اعتبار آن است. این مطالعه مقطعی در 308 نفر با میانگین سنی 68/22 سال اجرا شد. ابزار مورد استفاده معماهای طراحی شده و پرسش نامه ابعاد فرهنگی هافستد بود. آزمون هم بستگی پیرسون برای بررسی روایی و آزمون کای دو برای مقایسه پاسخ های دو جنس استفاده شد. بین معماهای طراحی شده برای هر ارزش فرهنگی با مقیاس های جمع گرایی (P<0.01) مردانگی (P<0.05)، تحمل ابهام (P<0.05) و ساختار قدرت (P<0.01) هم بستگی معنی داری وجود دارد. افراد مورد بررسی جمع گرا، مردگرا، پذیرنده ابهام و طرفدار سطح متوسطی از قدرت توزیع شده بودند. زنان آینده نگری بیشتری نسبت به مردان داشتند (P<0.01). بر اساس یافته های این مطالعه سنجش ارزش های فرهنگی با استفاده از آزمون ضمنی معماهای شناختی- اجتماعی امکان پذیر است و ابزار طراحی شدة مطالعه حاضر ابزاری معتبر برای سنجش ارزش های فرهنگی است.
۴.

مطالعه رابطه سبک زندگی و هویت اجتماعی (مطالعه موردی: جوانان شهر بندرعباس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی هویت اجتماعی فرهنگ مصرف جهانی شدن فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 698 تعداد دانلود : 237
هدف این مطالعه بررسی رابطه سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان شهر بندرعباس بوده است. در این مقاله تلاش شده است که ضمن توجه به مطالعات و نظریات پیشین، هویت اجتماعی جوانان در عرصه فرآیند جهانی شدن مورد مطالعه قرار گیرد. از آ نجا که این فرآیند، ابعاد مختلفی را در بر می گیرد، در اینجا به مطالعه ارتباط سبک زندگی به عنوان پدیده ای مدرن و مرتبط با فرآیند جهانی شدن با هویت اجتماعی پرداخته شده است. نظریة مورد مطالعه عمدتاً مبتنی بر آراء گیدنز بوده است. متغیر سبک زندگی به عنوان متغیر مستقل شامل: مصرف محصولات فرهنگی، فعالیت فراغتی، مدیریت بدن، میزان استفاه از رسانه ها و الگوی خرید و هویت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته شامل: هویت مذهبی، هویت جنسیتی، هویت ملّی، هویت قومی، هویت گروهی و هویت بدنی می باشد. روش تحقیق، پیمایش و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه است. شیوه نمونه گیری تحقیق، تصادفی سهمیه ای چند مرحله ای و حجم نمونه 406 نفر است. یافته های تحقیق نشان داده اند که بین متغیرهای: سبک زندگی مذهبی و سبک زندگی موسیقایی سنتی با هویت اجتماعی ارتباط مثبت و معنی دار و بین متغیرهای: سبک زندگی موسیقایی مدرن و سبک زندگی معطوف به بدن ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد. هم چنین نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که سبک زندگی مذهبی، سبک زندگی موسیقایی - مدرن، سبک زندگی موسیقایی - سنتی، سبک زندگی معطوف به ورزش و سبک زندگی دوستانه در مجموع نزدیک به 7/62 درصد از تغییرات متغیر هویت اجتماعی را تبیین کردند.
۵.

فضا و بازتولید قدرت (مطالعه ای درباره تفکیک جنسیتی در دانشگاه های تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت مقاومت فضای عمومی تفکیک جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 477 تعداد دانلود : 586
در نظریه های جدید اجتماعی، فضا؛ تولیدی اجتماعی است که همه ارکان جامعه در تولید آن نقش دارند. بنابراین همچون سایر تولیدات اجتماعی، قدرت می تواند در ایجاد و اداره آن دخیل باشد و می توان گفت که فضا نقطه تلاقی قدرت محسوب می شود. تفکیک جنسیتی در فضاهای عمومی یکی از تکنولوژی های سیاسی قدرت است که هدف آن کنترل و اداره فضاهای عمومی است. به تأسی از ایده های فوکو، مسأله اصلی این مقاله مقاومتی است که در مقابل تفکیک جنسیتی در فضاهای عمومی شکل می گیرد. علاوه بر فوکو، برای نشان دادن زوایای اعمال قدرت از طریق فضا، نظریه هنری لوفور مورد توجه قرار گرفته است و در نهایت برای روشن کردن اهمیت موضوع جنسیت در این مسأله، به دیدگاههای جودیت باتلر مراجعه شده است. برای پاسخ به پرسش های تحقیق، روش تحقیق کیفی و به طور خاص مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. در اینجا تجربه زیسته 16 دانشجوی دختر دانشگاههای شهر تهران بررسی شده است. طبق یافته های این تحقیق، اعمال تکنیک های انضباطی فضا در سطح دانشگاها به خلق سوژه مطیعی که صرفا مصرف کننده فضا باشد منجر نشده ، بلکه مصرف کننده ای از فضا شکل گرفته است که برای تحقق خواسته هایش در فضاهای عمومی تلاش و تقلا می کند.
۶.

تبیین فرهنگی انتقال تجربه مدیریتی: تحلیلی بر عمل مدیران آموزش عالی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجربه مدیریتی نظام آموزش عالی تغییر مدیر انتقال تجربه مدیریتی وضعیت مدیر موقعیت مدیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 935 تعداد دانلود : 972
ضرورت انتقال تجربة مدیریتی به هنگام تغییر مدیران، موضوعی بی نیاز از استدلال است. با وجود این، انتقال تجربه مدیریتی در مؤسسات آموزشی و پژوهشی با مشکلات و موانعی مواجه است که شناخت آنها می تواند به سیاست گذاری و برنامه ریزی این حوزه کمک کند. این موانع به استناد تجربه زیسته مدیریت در سطوح مختلف نظام دانشگاهی در دوره ای نزدیک به دو دهه و در شرایط گوناگون عمل، شناسایی شده اند. منظور از شرایط گوناگون، سه وضعیت متفاوت برای پذیرش و واگذاری مدیریت است: رقابت آشکار (فرآیند تعارض)؛ رفاقت آشکار (فرآیند همکاری) و بی طرفی (فرآیند جدایی). پذیرش و واگذاری مسئولیت های مدیریتی در شرایط رقابت، احساس پیروزی و شکست را پدید می آورد و این پدیده مانع انتقال تجربه مدیریتی است؛ در شرایط رفاقت، احساس خودی بودن غلبه دارد که با انتقال و استفاده از تجارب مدیریتی همراه می شود؛ و در شرایط بی طرفی، نوعی احتیاط و محافظه کاری ظهور می کند که انتقال و استفاده از تجربه را به امور دیگری مربوط می سازد. تحلیل واقعیت ها نشان می دهد موانع انتقال تجربه در شرایط رقابت، حسادت از سوی مدیر قبلی و بی اعتمادی از سوی مدیر جدید؛ در شرایط رفاقت، تعارف از سوی مدیر قبلی و بی نیازی از سوی مدیر جدید؛ و در شرایط بی طرفی، ناهم زبانی از سوی طرفین است. با وجود این، انتقال تجربه مدیریتی با متغیرهای دیگری نیز پیوند دارد که برای تبیین دقیق تر، از دو متغیر وضعیت و موقعیت مدیر استفاده می شود. هم چنین، دو پدیده دیگر که در همه شرایط مذکور نقش ایفا می کنند عبارتند از: «سازمان نایافتگی تجارب»، که ریشه در سنت حفظ شفاهی تجارب (پرهیز از ثبت کتبی) دارد و «حفظ ابهام»، که خود نشانه ای از توانایی و صلاحیت محسوب می شود و به فرد نوعی اعتماد به نفس را القاء می کند[1].
۷.

نگاهی انتقادی به پیشینة داخلی مطالعات جامعه شناختی بر روی سبک زندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سبک زندگی تحلیل متنی مطالعات جامعه شناختی مقالات علمی - پژوهشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی کاربردی انسانشناسی شهری انسان شناسی سبک زندگی
تعداد بازدید : 283 تعداد دانلود : 959
سبک زندگی هرچند اصطلاحی صرفا جامعه شناختی نیست لیکن مفهوم پردازی خود را تا حدود زیادی مدیون مطالعات جامعه شناختی ای است که از بدو تاسیس این رشته بر روی این مفهوم صورت گرفته است. مفهوم پردازی سبک زندگی به عنوان مسئله ای پژوهشی به دوران کلاسیک این رشته در قرن 19 میلادی باز می گردد. در این زمان تمرکز اصلیِ پیشگامان جامعه شناسی در کنار توضیح تفاوت های جامعه و اجتماع، بررسی اشکال و الگوهای سبک زندگی انسان ها در جامعة جدید بود. در ایران نیز چندی است این اصطلاح در فضای آکادمیک به موضوعی قابل توجه در هدایت تحقیقات و انجام پژوهش های مختلف تبدیل شده است. در اینجا این سؤال به وجود می آید که آیا می توان به معنایی که در اروپای قرن نوزدهم و بیستم میلادی سبک زندگی به عنوان مسئله ای جامعه شناختی طرح گردید در جامعة ایرانی نیز به عنوان مسئله ای جامعه شناختی صورتبندی گردد؟ و آیا پژوهش های جامعه شناختی صورت گرفته تاکنون توانسته در تمام ابعادِ یک پژوهش، چون طرح مسئله، مفاهیم و نظریات، روش ها و یافته ها به صورتبندی خود منطبق با چارچوب های مسئله مندیِ سبک زندگی در جامعه ایرانی بپردازد؟ در جهت پاسخگویی به این سؤال در مقالة حاضر، یازده مقاله علمی- پژوهشی که با رویکرد جامعه شناختی درباب سبک زندگی در ایران به نگارش درآمده و چاپ شده را با روش تحلیل متنی بررسی نموده ایم. در این پژوهش هدف آن بوده که با توجه به نگاه جامعه شناختی به مفهوم سبک زندگی، رویکرد مقالاتی که به عنوان نمونه انتخاب شده اند را در تمام ابعاد پژوهش مورد ارزیابی قرار دهیم.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۲