مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دوم تابستان 1392 شماره 2 (پیاپی 6) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تبیین جامعه شناختی محیط گرایی ایرانیان در دو سطح خرد و کلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دینداری ارزش های معنوی ارزش های مادی محیط گرایی مشارکت محیط زیستی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی محیط شناسی
تعداد بازدید : 251 تعداد دانلود : 754
مطالعات زیادی به بررسی متغیرهای محیط زیستی اعم از باورها، ارزش ها، نگرش، دانش و رفتارهای محیط زیستی در بین ایرانیان پرداخته اند که دامنة تحت پوشش آن ها از چند استان فراتر نرفته است. این تحقیق در سطح ملی به بررسی وضعیت ارزش های محیط زیستی ایرانیان در سطح خرد و کلان می پردازد و با هدف قراردادن تبیین محیط گرایی ایرانیان از سطح توصیف فراتر می رود. روش تحقیق در این مقاله تحلیل ثانویه است که با استفاده از اطلاعات موجود در پیمایش جهانی ارزش ها (WVS) (موج پنجم) در سطح خرد از نمونة 2667 نفر ایرانی و در سطح کلان از نمونة 257597 جهانی بهره برده است. نتایج تحقیق بازگوی آن است که میانگین نگرانی در مورد کیفیت محیط زیست جهانی 61/3، میانگین نگرانی در مورد کیفیت محیط زیست ایران 58/3، مشارکت زیست محیطی 43/2 و اولویت محیط زیست در برابر رشد اقتصادی 48/0 است که در مقایسه با دیگر کشورهای جهان جایگاه خوبی است. همچنین، ارزش های معنوی و مادی شوارتز و اعتقاد به خدا قوی ترین تبیین کنندة محیط گرایی ایرانیان است. همچنین، یافته ها نشان دهندة آن است که الگوی اجتماعی غالب نسبت به محیط زیست در بین ایرانیان مبتنی بر باورهای حامی محیط زیست است. این امر هم برای سیاستگذاران داخلی نشانة مطلوبی برای اجرای سیاست های حامی محیط زیست است که قطعاً هم گامی و مشارکت مردمی را در پی دارد؛ و هم ایران را هم پیمانی بالقوه پیش روی سازمان های بین المللی حفظ منابع طبیعی و محیط زیست قرارمی دهد.
۲.

مطالعة عوامل مرتبط با احساس آنومی فردی در میان دانشجویان (مطالعة موردی دانشجویان دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت اجتماعی اعتماد اجتماعی احساس بی قدرتی سرمایة اجتماعی آنومی فردی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی مسایل اجتماعی و انحرافات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : 791 تعداد دانلود : 618
براساس جامعه شناسی عواطف، یکی از مهم ترین مباحث مطرح در مدیریت مسائل خرد، توجه به احساس افراد جامعه است. از این رو، احساس آنومی فردی که از عوامل تأثیرگذار در کنش های افراد محسوب می شود نیازمند مطالعه است. این پژوهش به بررسی میزان آنومی فردی در میان دانشجویان دانشگاه تهران می پردازد. در این تحقیق از نظریه های فردینبرگ، لیدنبرگ، نظریة بیگانگی اجتماعی سیمن، نظریة بی سازمانی در چارچوب نظری تحقیق استفاده شده است. روش این تحقیق پیمایشی است و نمونة تحقیق (300 نفر) به صورت نمونه گیری طبقه بندی انتخاب شد. پردازش و تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (مشتمل بر آزمون های همبستگی , رگرسیون چند متغیره) انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد احساس آنومی 5/18 درصد دانشجویان تحت مطالعه پایین، 5/65 متوسط و 16 درصد بالاست که نشانگر احساس آنومی متوسط رو به بالای دانشجویان است. نتایج حاکی از آن است که عواملی چون اعتماد اجتماعی، اعتماد فردی، نهادی و تعمیم یافته، بی قدرتی، سرمایة اجتماعی و رضایت از زندگی با احساس آنومی مرتبط اند، به طوری که بین این عوامل و احساس آنومی فردی همبستگی وجود دارد. به جز متغیر احساس بی قدرتی که رابطة مثبتی با احساس آنومی فردی دارد، بقیة متغیرها رابطة منفی با متغیر وابسته دارند. بین مشارکت اجتماعی، جنسیت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و احساس آنومی فردی رابطه ای وجود ندارد. بر اساس مدل رگرسیونی، متغیرهای احساس بی قدرتی و اعتماد فردی بیشترین اهمیت را در تبیین احساس آنومی فردی داشته اند.
۳.

وضعیت اعتماد عمومی اساتید دانشگاه ها به کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عملکرد سازمانی اعتماد عمومی نخبه گرایی توده گرایی قواعد مشروعیت بخش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 260 تعداد دانلود : 483
اعتماد نخبگان به نظام بخشی از سرمایة اجتماعی است که به تحقق هر چه بیشتر اهداف نظام منجر می شود. اساتید دانشگاه از جمله مهم ترین گروه های نخبه محسوب می شوند که به دلیل ارتباط و تأثیرگذاری بر دانشجویان سهم عمده ای در میان نخبگان دارند. پرسش اساسی در مقالة حاضر، معطوف به چیستی و چگونگی جنبه های مختلف اعتماد اساتید به نظام و پرسش های فرعی نیز به جنبه های نگرشی و ذهنی و راهبردهای افزایش آن معطوف است. روش های اصلی برای پاسخگویی به پرسش ها، مصاحبه های عمیق با اساتید و تحلیل ثانویة داده های کمّی است. مصاحبه شوندگان بر اساس نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند و تلاش شده تا تنوع در آن ها حفظ شود، به گونه ای که به رویکردهای سیاسی مختلف اساتید نیز توجه شود. داده ها و اظهارات مصاحبه شوندگان حاکی از آن است که اعتماد عمومی مردم و اساتید به سایر افراد در جامعه در مقایسه با گذشته رو به کاهش است. این امر زمینة منفی افزایش بی اعتمادی اساتید به نظام را نیز ایجاد می کند. تأکید عمدة مصاحبه شوندگان بر آن است که بی اعتمادی اساتید به نظام، بیش از آنکه به هسته های بنیادین و قواعد نظام بازگردد به بازیگران و عملکردهای سازمانی مربوط است. انباشت و تراکم بی اعتمادی در این دو لایة بیرونی به لایة درونی قواعد نیز تسری می یابد.
۴.

فرهنگ زیبایی و جامعة مصرفی (با تأکید بر مصرف گرایی در لوازم آرایشی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فردگرایی رفتار رقابتی لوازم آرایشی مصرف گرایی زنان موقعیت مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 974 تعداد دانلود : 379
در این مقاله به بررسی میزان مصرف گرایی زنان در لوازم آرایشی و عوامل مؤثر بر آن پرداخته شده است. روش تحقیق پیمایشی بود. از نمونه ای 384 نفری، به صورت نمونه گیری خوشه ایِ تصادفی، زنان 18- 48 سالة شهر تهران که به مراکز خرید مراجعه کرده بودند انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد مصرف لوازم آرایشی در جامعة مورد بررسی فراسنی شده است و به سمت فراتأهلی، فراطبقه ای و فراتحصیلی شدن پیش می رود. متغیرهای تأهل و درآمد خانواده تأثیر مثبت بر مصرف گرایی لوازم آرایشی در زنان دارند. تنها متغیر تحصیلات اثر منفی بر مصرف لوازم آرایشی نشان می دهد. بررسی موقعیت هایی که پاسخگویان در آن مکان ها خود را مجبور به مصرف لوازم آرایش می دانند، نشان داد زنان در منزل کمتر از هر مکانی احساس نیاز به آرایش می کنند. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد 54% از تغییرات متغیر وابستة مصرف گرایی را متغیرهای بررسی شده در پژوهش توضیح می دهند. نتایج تحلیل مسیر نیز ضمن تأیید مدل فرضی اولیه نشان می دهد بیشترین اثر مستقیم بر مصرف لوازم آرایشی مربوط به متغیرهای رفتار رقابتی (به میزان 48/0) و فردگرایی (به میزان 66/0) است. همچنین، چون متغیر فردگرایی علاوه بر اثر مستقیم از طریق تأثیرگذاری بر رفتار رقابتی نیز بر مصرف لوازم آرایش اثر غیرمستقیم دارد، در مجموع بیشترین اثر کل را بر مصرف گرایی زنان نشان می دهد.
۵.

تبیینی بر رابطة کاربران در فیسبوک و سرمایة اجتماعی پیوندبخش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فیس بوک گروه کانون آنلاین سرمایة اجتماعی پیوندبخش سرمایة اجتماعی پیوندمدار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی تکنولوژی های نوین ارتباطاتی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : 268 تعداد دانلود : 129
این مقاله با استفاده از روش های ترکیبی پیمایش و گروه کانون به مطالعة سرمایة اجتماعی کاربران فیسبوک در ایران پرداخته است. این مقاله سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که آیا سرمایة اجتماعی حاصل از روابط کاربران با حلقة آشنایان در فیسبوک در روابط اجتماعی افراد در فضای واقعی جامعة ایران نیز بازتاب دارد؟ قرار است در اینجا نظریه های فوکویاما، کلمن، پوتنامرا به شکل ترکیبی طرح شود و با داده های تجربی کارایی این ترکیب را بسنجیم. سپس، با کاربرد روش استدلال قیاسی، فرضیة مفید بودن سرمایة اجتماعی حاصل از روابط کاربران فیسبوک با حلقة آشنایان برای جامعه را به آزمون بگذاریم. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامة آنلاین و آفلاین و حجم نمونه 2437 نفر بوده است. فیسبوک از لحاظ ساختاری امکان تشکیل شبکه های متداخل فوکویاما و بستگی کلمن را دارد. سازوکار تشکیل لایه ها سبب می شود تشکیل پیوندهای ضعیف، تسهیل شده و دامنة روابط اجتماعی افراد گسترش یابد. در این مقاله سرمایة اجتماعی اگر روابط احساسی و قوی را تقویت کند از نوع پیوندمدار است و اگر روابط ضعیف را استحکام بخشد از نوع سرمایة اجتماعی پیوندبخش است. ادعای ما این است که با افزایش شدت استفادة کاربران از فیسبوک، سرمایة اجتماعی پیوندبخش نیز افزایش می یابد. نتایج پیمایش های ما این ادعا را اثبات می کند؛ بدین معنا که فیسبوک به لحاظ ساختاری تشکیل و تقویت پیوندهای سست را تسهیل کرده است.
۶.

اینترنت؛ شبکه های اجتماعی؛ شکاف دیجینال؛ فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر کرمان لوازم آرایشی زنان و دختران دانشجو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی تکنولوژی های نوین ارتباطاتی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده کودک و نوجوان
تعداد بازدید : 763 تعداد دانلود : 857
آرایش صورت فنی است که افراد بشر برای خوش منظره کردن چهرة خویش از آن استفاده می کنند. در این زمینه زنان با استفادة گسترده و بی سابقه از تغییردهنده ها و اصلاح کننده های علمی و غیرعلمی گوی سبقت را از مردان ربوده اند. بررسی دلایل گرایش زنان به این نوع رفتار هدف اصلی این پژوهش است. بدین منظور 200 دانشجوی مجرد و متأهل در دانشگاه های شهید باهنر و آزاد شهر کرمان بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده متناسب با حجم مطالعه شدند. پژوهش حاضر به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفت و جهت بررسی ارتباط بین متغیرها و شدت و ضعف آن ها از آزمون های اسپیرمن، کندال c و d، و سامرز d استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد دختران و زنان دانشجو علل گرایش به آرایش چهرة خود را فقدان اعتماد به نفس، هم رنگی با جماعت زنان، ترمیم آسیب های صورت، اعتراض به سختگیری های جامعه و خانواده، احساس برخوردار بودن از روحیة بهتر، واهمه از جذب شدن همسران خود به زنان و دختران زیباروی و آرایش کرده، پنهان کردن خستگی های ناشی از کار زیاد روزانه و جزآن ارزیابی کردند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد پنج متغیر فقدان اعتماد به نفس، نیاز به تأیید دیگران، اعتقاد به زیبایی زنان به عنوان شرط انتخاب همسر برای مردان، تمایل به نشان دادن موقعیت طبقاتی بالاتر و اعتراض به سختگیری های جامعه و خانواده به ترتیب میزان اهمیتی که در تبیین علل گرایش به لوازم آرایش داشته اند وارد معادله شد و حدود 67 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرد.
۷.

آثار فناوری های نوین بر شبکه های اجتماعی با تأکید بر نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوجوانان اینترنت فناوری اطلاعات و ارتباطات شبکه های اجتماعی شکاف دیجینال

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی تکنولوژی های نوین ارتباطاتی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده کودک و نوجوان
تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 842
هدف از این مقاله بررسی آثار فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ساختار شبکه های اجتماعی است. در این مقاله سه سؤال اصلی بررسی شده است. اول، ترکیب پیوندهای اجتماعی نوجوانان تا چه حد رو به ناهمگن شدن می رود، و این تغییر تا چه حد با عوامل اجتماعی و فناورانه ارتباط دارد؟ دوم، آیا این تغییر قدرت بر پیوندهای اجتماعی نوجوانان تأثیر دارد؟ سوم، اثر فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی (فناوری اطلاعات و ارتباطات) بر سرمایة اجتماعی چیست؟ به ویژه آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات از پیوند دادن یا پل زدن بر سرمایة اجتماعی حمایت می کند؟ روش تحقیق این مقاله اسنادی و با مراجعه به پژوهش های انجام شده در کشورهای مختلف جهان است. همچنین، در ادامه اثر تراکم شبکه و استفاده از اینترنت بر کیفیت روابط اجتماعی بین نوجوانان هم عصر، و اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانایی آن ها در بازسازی شبکه های اجتماعی و الگوهای روابطشان بررسی شده است. نتیجه گیری آنکه با بزرگ تر شدن اندازة شبکة کاربران اینترنت، مطالعات آینده باید با استفاده از مطالعات جامع دربارة فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی کنند که سرمایة اجتماعی با کیفیت روابط چه ارتباطی دارد، به ویژه، گرایش های فعلی به فناوری و سواد جدید نسل شبکه چه اثری بر کیفیت روابط نوجوانان می گذارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۷