گنجینه اسناد

گنجینه اسناد

گنجینه اسناد پاییز 1388 شماره 75

مقالات

۲.

برقراری نظام سربازگیری در اصفهان دوره پهلوی اول

کلید واژه ها: اصفهان پهلوی ارتش شاه ایران رض‍ا پ‍ه‍ل‍وی 1323 سربازان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 713 تعداد دانلود : 200
همزمان با دیگر کشورهای منطقه، در خلال دو جنگ جهانی، لزوم برخورداری از ارتش منظم و یکپارچه، بیش از بیش در ایران احساس می شد.از این رو، سران نظامی ایران تلاش هائی را برای ایجاد چنین ارتشی آغاز کردند. برقراری نظام سربازگیری، در راستای تلاش هائی بود که برای ایجاد این چنین ارتشی صورت پذیرفت. البته انجام این برنامه، با مشکلات و واکنش های فراوانی همراه بود. این مقاله، بر آن است تا با استفاده از اسناد و مدارک موجود، به تحلیل و بررسی جریان برقراری نظام سربازگیری در دوره پهلوی اول بپردازد.
۳.

تیمور تاش و رضاشاه (تاملی در علل صعود و سقوط تیمور تاش)

نویسنده:

کلید واژه ها: تیمورتاش شاه ایران رض‍ا پ‍ه‍ل‍وی 1257 1323 1312 وزارت دربار عبدالحسین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 900 تعداد دانلود : 436
قدرت گرفتن و به سلطنت رسیدن رضاشاه، محصول همراهى جمعى از روشنفکران و فعالا سیاسى و فکرى، براى پایان دادن به وضع پرآشوب کشور و استقرار تمرکز سیاسى و برقرارى نظم و امنیت در کشور بود. یکى از روشنفکرانى که در آن زمان یار رضاخان شد و او را تا رسیدن به سلطنت و بعد از آن همراهى کرد، عبدالحسین تیمورتاش بود. وى بعد از رسیدن رضاشاه به سلطنت، به پاس زحماتش، به وزارت دربار پهلوى انتخاب شد و در این سمت نیز مصدر خدمات شایانى براى رضاشاه بود؛ ولى به یکباره از وزارت دربار پهلوى به زندان افتاد و در آن جا به طرز فجیعى کشته شد. این پژوهش، مى کوشد تا به شکل علمى و روشمند، علل صعود و سقوط تیمورتاش را مورد ارزیابى و تجزیه و تحلیل قرار دهد. نگارنده، در این پژوهش در پى پاسخگوئى به دو پرسش زیر است: پرسش اول: چرا رضاشاه با وجود گزینه هاى متعدد، تیمورتاش را به وزارت دربار پهلوى برگزید؟ پرسش دوم: با وجود خدمات برجستها ى که تیمورتاش به حکومت پهلوى کرد، رضاشاه چرا به یکباره او را از مقام خود فرو گرفت؟ در پاسخ به این پرسش ها، دو فرضیه مطرح شده است: فرضیه اول: رضاشاه، تیمورتاش را به خاطر لیاقتش و همچنین، به علت تلاش هاى بىا مانش براى رساندن او به سلطنت، و به خاطر نیازى که به او داشت، به مقام وزارت دربار برگزید. فرضیه دوم: قدرت گیرى روزافزون تیمورتاش در مقام وزارت دربار و تبدیل شدن او به شخص دوم مملکت، باعث شد تا دیکتاتور ظنینى چون رضاشاه، از وجود وی براى بقاى تاج و تختش بیمناک شود و او را از مقام خود عزل نماید.
۴.

بررسی مسجد-مدرسه های وقفی جامع و آقا عباس در بافت مرکزی شهر آمل

کلید واژه ها: آمل مدارس مسجد جامع مساجد وقفنامه ها مسجد آقاعباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 130 تعداد دانلود : 731
یکى از شهرهاى کهن ایران است که پیشینه شهرنشینى در آن، به دوره هاى پیش اسلام برمى گردد. در این مقاله، سعى بر آن است تا با به دست دادن پیشینها ى از شهر آمل و موقعیت آن در دوره های مختلف تاریخى، دو عنصر از عناصر مهم مذهبى این شهر را - که در بافت کهن قرار دارد - معرفى کنیم. این دو عنصر - که مسجد جامع و مسجد آقاعباس نام دارد - از لحاظ کارکردى، در ترکیب با فضاى یک مدرسه ساخته شده است و به صورت همزمان کارکرد مسجد و مدرسه داشته است. با تکیه بر منابع تاریخى و سفرنامه ها، این دو مسجد را معرفى کردیم و براساس وقفنامه هاى آن، وضعیت موقوفه ها، واقف و موارد مصرف آن را مشخص ساختیم تا جایگاه آن را در شهر آمل در گذشته بیان کنیم.
۵.

مقدمه برت فراگنر بر گنجینه فرامین فارسی پادشاهان

نویسنده:

کلید واژه ها: شاهان و فرمانروایان فرمان ها فراگنر برت ج. گنجینه فرامین فارسی پادشاهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 173 تعداد دانلود : 449
مقاله حاضر، ترجمه مقدمه پرفسور برت فراگنر بر کتاب گنجینه فرامین فارسی پادشاهان است که اسناد فارسی منتشر شده را تا سال 1848 م. دربرمی گیرد. این مقدمه با نگاهی فراگیر به مرور بررسی های پژوهشگران و شرق شناسان جهان درباره اسناد و مدارک فارسی میپ ردازد که به زبان های مختلف به چاپ رسیده است. لذا ترجمه آن به زبان فارسى، گامی در جهت ارتقای دانش پژوهشگران ایرانی نسبت به سیر مطالعات آرشیوی در جهان درباره اسناد و فرمان های فارسی خواهد بود. برت فراگنر، کرسی های ایرانشناسی را در دانشگاه های برلین و بامبرگ آلمان برعهده داشت و از پایه گذاران مؤسسه ایران شناسی وین در فرهنگستان علوم اتریش میب اشد.
۶.

نگاهی به طب سنتی در دارالشفای آستان قدس رضوی در عصر صفوی

نویسنده:

کلید واژه ها: دارالشفا نام مرکز درمانی حرم حضرت علی بن موسیا لرضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 310 تعداد دانلود : 222
دارالشفا، نام مرکز درمانىا ى است که در جوار حرم حضرت على بن موسىا لرضا، امام هشتم شیعیان در مرکز شهر مشهد مقدس، واقع شده است. در این مقاله، جهت معرفى دارالشفا و نیز معرفى نمونها ى از اسناد داروهاى گیاهى - که بازتابى از طب سنتى در آن دوران است - به بررسى اسناد روزانه، مربوط به برآورد هزینه هفت روز از مرکز دارالشفا پرداخته مى شود. پس از بررسى ساختار ظاهرى اسناد، با پردازش محتواى آن ها، زوایائى از چگونگى خدمات رسانى و ساختار دارالشفا، تبیین مى گردد.
۷.

تاثیر فناوری های نوین بر همگرائی بین نهادهای میراث فرهنگی

کلید واژه ها: همگرائی کتابخانه ها آرشیوها موزه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 761 تعداد دانلود : 591
در طول تاریخ تمدن بشرى، کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها، همواره نهادهائى بودها ند که دسترسى به اطلاعات را تسهیل کرده و موجب ترویج و پیشرفت علمى - فرهنگى جوامع شدها ند. رشد و توسعه فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات، امکانات بى سابقها ى براى نهادهاى میراث فرهنگى فراهم کرده و نیز، تقاضاهاى تازها ى را جهت دسترسپ ذیر ساختن مجموعه هایشان در سطح وسیع و خارج از مرزهاى سازمانى باعث شده است. همچنین، به دلیل افزایش استفاده از فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات، شکاف بین این سه نهاد فرهنگى کاهش یافته است. از این رو، همگرائى میان آن ها بیشت ر شده است؛ تا جائى که برخى از کشورها، نهادهائى جهت اداره مشترک کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها ایجاد کردها ند. در این مقاله، موضوع همگرائى میان کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها، در نتیجه گسترش فناورى هاى اطلاعاتى، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
۸.

مقایسه تطبیقی استانداردهای بین المللی کتاب شناختی و آرشیوی

نویسنده:

کلید واژه ها: استانداردها توصیف آرشیوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 470 تعداد دانلود : 956
مقاله حاضر، به بررسی و توصیف مختصر استانداردهای بینا لمللی توصیف در دو زمینه کتاب شناختی و آرشیو مىپ ردازد. استانداردهای کتاب شناختی، پایه و اساسی برای تدوین استانداردهای آرشیوی به شمار می رود. طی دهه های گذشته، آرشیو از استانداردهای کتاب شناختی بهره برده است؛ اما امروزه شورای جهانی آرشیو، با همکاری کتابخانه ملی کنگره و سایر متخصصان آرشیوی، اقدام به تهیه استانداردهای آرشیو کرده است. در مقاله پیش روی، با درج جدولی از مقایسه استانداردها و قوانین کتاب شناختی و آرشیوی، به توصیف هریک از آن ها پرداخته می شود.
۹.

نظریه های اساسی در حوزه ارزشیابی اسناد آرشیوی

کلید واژه ها: ارزشیابی اسناد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 899 تعداد دانلود : 756
سه وظیفه اساسى آرشیو، جمعآ ورى، نگهدارى و ایجاد دسترسى به اسناد است. اولین چالشى که آرشیو ها با آن رو به رو هستند، انتخاب اسناد است. ارزشیابى، در واقع نوعى انتخاب با نگاه به ارزش هاى مالى، ادارى و آرشیوى اسناد، به منظور نگهدارى دائمى آن هاست که با توجه به حجم روزافزون اسناد کاغذى و رقمی (دیجیتالى)، امرى اجتنابن اپذیر شده ا ست. براى ارزشیابى اسناد، نظریه هاى گوناگونى ارائه شده است که در این مقاله، به اختصار برخى از مهمت رین آن ها مورد بررسى قرار مى گیرد.
۱۰.

نگاهی به جعل اسناد در ایران و راه های مقابله با آن

نویسنده:

کلید واژه ها: مجازات اسناد جعل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 659 تعداد دانلود : 763
جعل اسناد و مدارک، از جرایم اصلی سلب اعتماد عمومى و اخلال در نظام اقتصادی کشور، و یکی از عوامل مهم ناکارآمدی های اجتماعی در جامعه به شمار می رود. باتوجه به توسعه شبکه ارتباطات و مبادلات داخلی و بینا لمللی، و ضرورت سرعت و سهولت در انجام قراردادها و معاملات، و حفظ اعتبار اسناد و نقش حیاتی آن ها در کلیه شئون زندگی انسان ها، شایسته است مسئولان ذیربط با تدوین ضوابط و مقررات خاصی، اطمینان و امنیت خاطر اشخاص، شرکت ها و سازمان ها را فراهم سازند. این مقاله، درصدد بررسی اجمالی جعل اسناد و مدارک در سوابق، قوانین و حقوق کشور است. ابتدا به بررسی مفاهیم کلی سند، جعل و انواع آن میپ ردازد و به دنبال آن، اشاره کوتاهی به ارکان و مجازات جرم جعل، مشکلات و ابزار معنوی این جرم دارد و در پایان، راهکارهای لازم را برای پیشگیری از جرم جعل و کاهش آن، ارائه مین ماید.
۱۱.

آشنایی با بانک اسناد رقمی(دیجیتالی )Asnad.org

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 836 تعداد دانلود : 897
امروزه ما شاهد تاثیرات شگرف فناورى هاى نوین بر منابع تحقیقات تاریخى و ایجاد تحولات در کاربرد منابع تاریخى (شرایط نگاهدارى، دسترسى و اطلاع رسانى اسناد) به صورت بانک هاى رقمی (دیجیتالى) اسناد هستیم. بانک هاى رقمى اسناد، بانک هائى است که در آن ها اسناد و منابع تحقیقات تاریخى به صورت مجازى و از طریق اینترنت قابل دستیابى مىب اشند. با گستردهت ر شدن تحقیقات و ضرورت دسترسى به اسناد، آرشیوها، دست به تدوین برنامه هاى رایانها ى زدند تا مراجعه کنندگان به آرشیوها با سهولت بیشت رى به اسناد دست یابند. این برنامه ها، کم کم چنان مورد توجه محققان قرار گرفت که زمینه ایجاد آرشیوهاى مجازى را فراهم ساخت و دستیابى سریع و آسان به اسناد ذخیره شده در این گونه پایگاه ها اهمیت ویژاى یافت. اما نکته مهم، اصالت و صحت محتواى اسناد مذکور است که باید به اثبات برسد و بدانیم این اسناد تا چه حد قابل اعتماد هستند و با یافتن راه هاى صحیح بهره بردارى از آن ها، به تحقیقات تاریخى سرعت و قوام بیشت رى ببخشیم.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۸