راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: سیستم ارزشیابی جامع، معتبر و مداوم برای ارزیابی و تضمین کیفیت فعالیت آموزشی اعضای هیات علمی همواره مورد نیاز است. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان مقطع کارشناسی­ارشد و دکترای پرستاری در مورد ارزشیابی اساتید انجام شد. روش­ها: این پژوهش مطالعه­ای توصیفی- تحلیلی است که به­صورت مقطعی روی 30 نفر از دانشجویان مقاطع کارشناسی­ارشد و دکترای پرستاری یکی از دانشکده­های پرستاری شهر تهران که به­صورت سرشماری انتخاب شده بودند در سال 1387 صورت گرفت. دانشجویان ترم اول به­دلیل عدم شناخت کامل از اساتید از مطالعه حذف شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش­نامه ارزشیابی استاد مشمل بر 16 سئوال بسته بر اساس معیار 5رتبه­ای لیکرت بود که در سه حیطه اخلاق، فن تدریس و صلاحیت علمی تنظیم شد. روایی و پایایی پرسش­نامه قبلاً توسط مدیریت مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه مورد مطالعه تایید شده و همه­ساله برای ارزشیابی استاد مورد استفاده قرار گرفته بود. داده­های جمع­آوری­شده با استفاده از نرم­افزار SPSS 13 با استفاده از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها: دانشجویان عملکرد آموزشی اعضای هیات علمی دانشکده را مطلوب ارزیابی نمودند. از نظر 7/76% از دانشجویان، اساتید دارای اخلاق خوب بودند. 3/43% از دانشجویان اعتقاد داشتند که اساتید دارای فن تدریس خوب هستند. 3/33% از دانشجویان اعتقاد داشتند که اساتید از نظر علمی وضعیت خوبی دارند. : از نکات مثبت اساتید داشتن حُسن خلق، برنامه­ریزی موثر و تسلط علمی به موضوع درسی است. اساتید محترم باید در زمینه انگیزش دانشجویان برای تحقیق و پژوهش و ارایه کاربردی مطالب درسی تقویت لازم را انجام دهند.

اهداف: این مطالعه با هدف ارزیابی درونی گروه پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی مهاباد به­منظور تعیین نقاط قوت و ضعف، به­منظور ارتقای کیفیت آموزش انجام شد. روش­ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، ملاک­های مدیر گروه، تجهیزات گروه، فضای آموزشی نظری و بالینی، دانشجویان، اعضای هیات علمی، روش­های یاددهی- یادگیری و تولید دانش جدید مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش جمع­آوری داده­ها پرسش­نامه، مشاهده و چک­لیست بود. لذا اعضای گروه در جلسات متعدد خود، پس از تعیین نشانگرها و امتیاز ایده­آل برای هر کدام از ملاک­های انتخاب­شده، وضعیت موجود را با نشانگرها مورد مقایسه قرار دادند. ویژگی مطلوب هر ملاک تعیین و هر ملاک بین 1 تا 5 (خیلی ضعیف تا عالی) طبقه­بندی شد. میانگین امتیاز ملاک­ها تعیین و از طبقه­بندی گورمن برای نتیجه­گیری نهایی استفاده شد. یافته­ها: جایگاه سازمانی گروه دارای نمره 5/3 و رتبه بیش از رضایت­بخش، عوامل پشتیبانی دارای نمره 07/4 و رتبه قوی، فرآیند آموزش- یادگیری دارای نمره 03/4 و رتبه قوی و در مجموع نمره ارزیابی گروه پرستاری 97/3 و رتبه خوب بود. از نظر دانشجویان، ارزیابی فرآیند آموزش گروه پرستاری دارای نمره 37/3 و رتبه بیش از رضایت­بخش بود. در مورد مدیر گروه، اعضای هیات علمی و شورای گروه، هر کدام امتیاز 5/3 و رتبه بیش از رضایت بخش را براساس رده­بندی گورمن کسب کردند. نتیجه­گیری: با رفع نقیصه­های مشخص­شده در هر بخش، خصوصاً آموزش بالینی، می­توان به نتایج بهتری دست یافت. گروه آموزشی، با شناخت نقاط ضعف و قوت خود، فعالانه در جهت رفع نقایص و تقویت نقاط مثبت خود قدم برمی­دارد.

اهداف: پیشرفت تحصیلی تحت تاثیر عوامل متعددی است. در این راستا، شناسایی عوامل خطرآفرین ضروری است. این مطالعه به­منظور شناسایی عملکرد تحصیلی و عوامل مرتبط با آن روی کلیه دانش­آموختگان رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام گرفت. روش­ها: در مطالعه­ای مقطعی، 586 دانش­آموخته رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان از سال 1365 تا انتهای 1382 به روش سرشماری انتخاب شدند. پرسشنامه­ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و وضعیت تحصیلی دانش­آموخته شامل معدل هر یک از دوره­های علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی، کارورزی و کل دوره مورد استفاده قرار گرفت. میانگین معدل هر یک از دوره­ها و کل دوره به­طور جداگانه بررسی و به­عنوان نقطه برش برای تحلیل­های آماری در نظر گرفته شد. در هر یک از دوره­ها، معدل کمتر از میانگین به­عنوان وضعیت تحصیلی نامطلوب (گروه مورد) منظور شد و داده­ها با استفاده از نسبت شانس و درصد تفاوت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها: معدل دوره­های علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی، کارورزی و معدل کل به ترتیب 47/1 ± 13/15، 53/1 ± 60/14، 25/1 ± 42/15، 95/0 ± 31/17 و 10/1 ± 74/15 بود. در دوره علوم پایه 240 نفر (41%)، دوره فیزیوپاتولوژی 250 نفر (7/42%)، دوره کارآموزی 251 نفر (5/50%)، دوره کارورزی 221 نفر (7/37%) و کل دوره 278 نفر (4/47%) وضعیت تحصیلی نامطلوب داشتند. سهمیه پذیرش، وضعیت تاهل، جنسیت و تاخیر در ورود به دانشگاه به­عنوان مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد تحصیلی گزارش شدند. نتیجه­گیری: عملکرد تحصیلی نامطلوب در دانشجویان معمول به­نظر می­رسد. لذا بر اساس نتایج این پژوهش تجدیدنظر در برنامه­های گزینش دانشجو و حمایت از دانشجویان آسیب­پذیر ضروری است.

اهداف :این پژوهش برای کمک به نظام آموزش های عقیدتی- سیاسی، جایگاه، شیوه ها و موضوعات آموزش غیرحضوری و امکان سنجی اجرای آن انجام شد. روش­ها: برای پاسخ به سئوال های تحقیق، مطالعاتی در دو بخش کتابخانه ای (نظری) و میدانی (پیمایشی) با حجم 100 نفر نمونه متشکل از کارشناسان، مدیران و مربیان عقیدتی- سیاسی انجام گرفت. یافته­ها: 90% از نمونه آماری اجرای آموزش های عقیدتی- سیاسی را به­صورت ترکیبی (حضوری و غیرحضوری) مورد تایید قرار دادند. 47% افراد دروس عقاید، 64% دروس احکام، 65% دروس معارف، 85% دروس تاریخ اسلام، 49% دروس اخلاق، 78% دروس دانش سیاسی و 76% دروس نظام دفاعی را برای غیرحضوری شدن مورد تایید قرار دادند. 34% از نمونه آماری دوره های بدو خدمت، 75% دوره تداوم، 71% دوره های طولی، 73% دوره های بصیرت و 73% دوره های طرح ولایت را برای غیرحضوری شدن مناسب دانستند. 81% افراد آموزش غیرحضوری را برای گروه فرماندهان و مدیران، 82% برای گروه عموم مدیران، 59% برای گروه عموم نیروها، 91% برای گروه اساتید و مربیان مناسب تشخیص دادند. نتیجه­گیری: برای استقرار نظام آموزش غیرحضوری، به ویژه استقرار آن در داخل نظام سنتی (حضوری)، آمادگی در زمینه­های گوناگون لازم است و این امر با شیوه­های آزمایشی و بخشی ممکن خواهد بود.

مقدمه: در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات که تولید علم در هر 5 سال دو برابر علوم گذشته می­شود، راهبرد عدم تمرکز در مدیریت سازمان­های آموزشی به­خصوص آموزش عالی و آموزش پزشکی، که بدنه آن از نخبگان جامعه تشکیل شده، ضروری است. از لوازم موفقیت مدیریت غیرمتمرکز، تقویت مکانیزم­های خودگردانی در اجزای سیستم نظام آموزشی مانند سیستم برنامه­ریزی درسی است. رویکرد خودگردانی برنامه درسی، نگاهی پویا و زنده به مجموعه برنامه درسی است که ضمن تلاش برای بالندگی محتوای آموزشی، درصدد بازنگری مجدد به عملکرد گذشته خویش است. یکی از مشکلات مهم نظام آموزش دانشگاهی، کهنگی و عدم انطباق سرفصل دروس با نیازهای فعلی جامعه است. وزارتخانه­های «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» تلاش­های گسترده­ای برای تحقق سیاست­های برنامه توسعه چهارم در خصوص تمرکززدایی کرده­اند. اگرچه موضوع آموزش در دو وزارت­خانه از نظر ماهیت تفاوت­هایی دارد، ولی از نظر سطح تخصص مباحث علمی و دانشگاهی، دارای همپوشانی زیادی است. هدف این مطالعه، تحلیل محتوای یکی از آیین­نامه­های مهم وزارت «علوم، تحقیقات و فناوری» در راستای سیاست تمرکززدایی در برنامه­های درسی بود. نتیجه­گیری: نتایج بیانگر مواردی از عدم انسجام بین مواد آیین­نامه و عدم انطباق این مواد با اهداف، سیاست­ها و راهکارهای اجرایی مندرج در آن است.

مقدمه: گسترش فعالیت­های برنامه­ریزی درسی حرکت­هایی برای ارزشیابی برنامه­های آموزشی را موجب می­شود. هم شرکت­های سرمایه­گذاری و هم مصرف­کنندگان تمایل دارند تا شواهدی را به­دست آورند که برنامه­های جدید نتایج رضایت­بخشی تولید نمایند. اطلاعات مورد جستجو تناسب برنامه جدید با نیازهای جامعه و یادگیرنده، اعتبار و اهمیت علمی مواد مطالعاتی جدید، توانایی برنامه برای گزینش معلم مطمئن و رفتارهای دانش­آموز/دانشجو و نتایج واقعی استفاده از مجموعه­ای از مواد آموزشی مشخص هستند. دو دهه قبل، ارزشیابی برنامه درسی به­عنوان حوزه مطالعاتی مستقلی در رشته علوم تربیتی ظاهر شد. ریشه­های آن بیشتر در حوزه­های کلی ارزشیابی آموزشی، آزمودن و اندازه­گیری یافت می­شود. با این وجود، مساله اصلی ابتدایی بیشتر ارزشیابی دانش­آموزان بود تا ارزشیابی برنامه­های آموزشی؛ نیازی که احساس شده بود تا مجموعه­ای از مفاهیم، اصول، روش­ها، نظریه­ها و الگوهای جدید را تدوین نمایند. این عقاید و روش­های جدید مبنای حوزه جدید ارزشیابی برنامه درسی هستند. دانشگاه­های بزرگ دوره­هایی را در مورد ارزشیابی برنامه درسی ارایه نموده­اند. این نوشتار نیز سعی دارد که به ضرورت و اهمیت ارزشیابی برنامه درسی در آموزش عالی بپردازد و رهنمودهایی را در این خصوص ارایه نماید.

مقدمه: به­طور کلی، گروه تجمع دو نفر یا بیشتر است که کنش و واکنش دارند، از قوانین خاصی پیروی می­کنند، به نیازهای یکدیگر علاقمندند و از طریق تفاهم و وحدت عمل درصدند به اهداف مشترک نایل آیند. حل مساله توسط گروه تحت تاثیر عواملی مانند تعداد اعضای گروه، انسجام گروه، اختلاف موقعیت، شخصیت افراد و محیط فیزیکی قرار می­گیرد. در گروه­های کوچک تعداد اعضاء محدود است؛ به­طوری­که هر عضو با دیگر اعضاء، ارتباطی رودررو و بدون واسطه داشته و هر کدام از اعضاء نقش خاصی در گروه دارند و نقش­ها از هم متمایز است. در گروه­های کوچک میزان مشارکت و صحبت صریح به مراتب بیشتر از گروه­های بزرگتر است. همچنین همکاری گروهی و احساس دوستی بین اعضاء بیشتر است و تفکر انتقادی در افراد تقویت می­شود. در روش آموزش در گروه­های کوچک، فراگیران از نگرش­ها، احساسات، عقاید و دلایل رفتار دیگران آگاه می­شوند و پس از آن نگرش­های خود و دیگران را نقد و بررسی می­کنند و سپس به تغییر و تطبیق نگرش­های خود در مسیر تحلیل و ارزشیابی نگرش خود می­پردازند. نتیجه­گیری: یکی از مهم­ترین دلایل استفاده از گروه­های کوچک، افزایش مهارت­های فراگیران و شکل دادن به نگرش آنها است که این، به­خصوص باعث توسعه مهارت­های بالینی در کلینیک­ها و مراکز بهداشتی درمانی می­شود.

مقدمه: بین­المللی کردن برنامه درسی (IOC) مفهومی جدید و در حال تحول است که به­طور ویژه از اوایل قرن بیست­ویکم در ادبیات برنامه درسی مورد توجه قرار گرفته است. علیرغم اهمیت و جایگاه چنین ایده­ای، برداشت­ها و تفسیرها از این واژه در بسیاری از ممالک به­ویژه ایران توام با ابهام، سردرگمی و عدم شفافیت است. مقاله حاضر در راستای بررسی این مفهوم در ادبیات برنامه درسی تلاش کرده تا برداشت­های مختلف از این واژه و حدود و دامنه آنها را مفهوم­پردازی کرده و در این راستا 3 برداشت متفاوت از IOC تحت عنوان بین­المللی کردن دروس و رشته­های دانشگاهی، بین­المللی کردن رشته مطالعات برنامه درسی و بین­المللی کردن حرفه برنامه درسی را شناسایی و معنی مؤلفه­های آنها را معرفی کند.