سید مهدی حسینی سرخوش

سازمان های صنعتی دانش بنیان برای تولید محصولات با کیفیت در کوتاه ترین زمان و با کمترین هزینه، نیازمند دسترسی بموقع به دانش مورد نیاز می باشند. بنابراین تسهیم دانش یکی از مهم ترین عوامل کلیدی موفقیت در چنین سازمان هایی است. اما میزان تسهیم دانش میان کارکنان، خود متأثر از عوامل متعددی بوده و دربردارنده پیامدهای مفید متفاوتی برای سازمان ها می باشد. از این رو در این تحقیق تلاش می شود در قالب مدلی یکپارچه، ارتباط میان توانمندسازها، فرآیندها و نتیجه تسهیم دانش در سازمان های صنعتی دانش بنیان بررسی شود. عوامل سرمایه اجتماعی به عنوان توانمندسازها، جمع آوری دانش و اهدای دانش به عنوان فرآیندها و بهره وری کارکنان به عنوان نتیجه تسهیم دانش مورد بررسی قرار گرفتند. روش تحقیق از نوع توصیفی - پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. برای آزمون در این تحقیق فرضیه ها نیز از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل 143 داده گردآوری شده از 10 سازمان مورد مطالعه حاکی از اثر مثبت و معنادار پیوندهای متقابل اجتماعی و اعتماد بر روی تمایل کارکنان به جمع آوری دانش و نیز اثر اعتماد بر روی تمایل کارکنان به اهدای دانش می باشد. علاوه بر این، اثر معنادار تمایل کارکنان به جمع آوری و اهدای دانش بر روی بهره وری کارکنان تأیید شد. در نهایت با توجه به یافته های تحقیق، توصیه هایی برای شاغلان حرفه ای در حوزه مدیریت دانش به منظور ارتقای بهره وری کارکنان از طریق توسعه راهبردهای تسهیم دانش به همراه پیشنهادهایی برای محققان آتی جهت تکمیل اهداف تحقیق حاضر ارائه می شود.

تسهیم دانش بین کارکنان، مؤلفه ای کلیدی برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار در اقتصاد پویای کنونی و به ویژه در سازمان های با فناوری پیشرفته می باشد. تسهیم دانش اثربخش میان کارکنان می تواند به طور قابل ملاحظه ای بر زمان، هزینه و کیفیت فعالیت های تحقیق وتوسعه در چنین سازمان هایی تاثیر بگذارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوه شکل گیری رفتار تسهیم دانش در یک سازمان با فناوری پیشرفته مبتنی بر نظریه رفتار برنامه ریزی شده انجام شد. برای این منظور ضمن مرور ادبیات، عوامل مؤثر بر رفتار تسهیم دانش استخراج و مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش طراحی گردید. روش این پژوهش، از نوع توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه بوده است. برای آزمون فرضیه ها، از روش حداقل مجذورات جزئی ( PLS ) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل 112 داده گردآوری شده از جامعه آماری، اثر مثبت و معنادار نگرش نسبت به تسهیم دانش، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده بر قصد تسهیم دانش را تایید نمود. علاوه بر این، نتایج پژوهش، از اثر مثبت و معنادار قصد تسهیم دانش و کنترل رفتاری درک شده بر رفتار تسهیم دانش حمایت کرد. در نهایت با توجه به یافته ها، توصیه هایی برای شاغلان حرفه ای حوزه مدیریت دانش به منظور ترغیب تسهیم دانش میان کارکنان به همراه پیشنهادهایی برای محققان آتی جهت پوشش شکاف های پژوهش حاضر ارائه گردید.

تسهیم دانش یک قابلیت اساسی در مراکز تحقیق و توسعه صنعتی می باشد زیرا از طریق آن کارکنان می توانند در به کارگیری دانش، نوآوری و نهایتاً مزیت رقابتی سازمان مشارکت داشته باشند. تسهیم دانش اثربخش میان کارکنان می تواند به طور قابل ملاحظه ای بر زمان، هزینه و کیفیت فعالیت های تحقیق و توسعه در چنین سازمان هایی تأثیر بگذارد. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی عوامل انگیزش فردی و سازمانی مؤثر بر شکل گیری رفتار تسهیم دانش در یک مرکز تحقیق و توسعه صنعتی از طریق ترکیب دو نظریه رفتار برنامه ریزی شده و نظریه مبادله اجتماعی می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. برای آزمون فرضیه ها نیز از روش حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل 85 داده گردآوری شده از جامعه آماری اثر منفی ادراک از دست دادن قدرت دانش و اثر مثبت ادراک لذت بردن از کمک به دیگران و ادراک افزایش شهرت را بر نگرش نسبت به تسهیم دانش تأیید نمود. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که نگرش نسبت به تسهیم دانش و هنجارهای ذهنی منجر به افزایش قصد تسهیم دانش در کارکنان شده و این قصد در نهایت موجب افزایش رفتار تسهیم دانش در کارکنان می شود. علاوه بر این، نتایج تحقیق از اثر معنادار عوامل سازمانی جوّ سازمانی و تسهیلات فناوری اطلاعات و ارتباطات به ترتیب بر هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده حمایت نمود. در نهایت با توجه به یافته های تحقیق، توصیه هایی برای شاغلان حرفه ای در حوزه مدیریت دانش به منظور ترغیب تسهیم دانش میان کارکنان در مراکز تحقیق و توسعه صنعتی به همراه پیشنهادهایی برای محققان آتی جهت پوشش شکاف های تحقیق حاضر ارائه خواهد شد.

ظهور پارادایم نوآوری باز در فضای مدیریت نوآوری تصدیق می نماید که سازمان ها به منظور تضمین موفقیت خود در توسعه محصول های جدید، افزون بر تحقیق و توسعه درونی نیازمند توسعه همکاری های خود با شرکای بیرونی هستند. با توجه به این موضوع، در پژوهش حاضر تلاش شد تا اثر توسعه رویکرد نوآوری باز بر روی موفقیت توسعه محصول جدید در یک سازمان پژوهشی بررسی گردد. برای این منظور، پس از مرور ادبیات پژوهش در حوزه نوآوری باز و موفقیت توسعه محصول جدید، مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش تدوین گردید. سپس برای سنجش ابعاد نوآوری باز و موفقیت توسعه محصول جدید پرسش نامه ای طراحی و در بین 100 نفر از افراد جامعه هدف توزیع شد. فرضیه های پژوهش به کمک آزمون های آماری همبستگی و رگرسیون مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل همبستگی در سازمان مورد مطالعه نشان داد که تمامی ابعاد نوآوری باز با موفقیت توسعه محصول جدید رابطه مثبت و معنادار دارند اما نتایج تحلیل رگرسیون، این رابطه را تنها برای دو بعد از ابعاد نوآوری باز (اکتشاف درونی و بهره برداری درونی) مورد تایید قرار داد.

سازمان ها برای این که بتوانند به طور مؤثری تقاضای در حال تغییر محیط امروزی را برآورده سازند، نیازمند انعطاف پذیری، انطباق پذیری، کارآفرینی و نوآوری بیشتری هستند. به همین اندازه نیز سبک رهبری مناسب برای تأثیرگذاری بر یک چنین تغییری مورد نیاز می باشد. با این وجود تحقیقات تجربی اندکی روابط بین مؤلفه های کلیدی چنین راهبرد تغییر را که شامل رهبری تحول آفرین، فرهنگ انطباق پذیری و نوآوری سازمانی می باشد؛ بررسی نموده اند. لذا این تحقیق به بررسی تأثیر رهبری تحول آفرین و فرهنگ انطباق پذیری بر نوآوری سازمانی در شرکت های منتخب در زنجیره تأمین فناوری های دفاعی می پردازد. نتایج حاصل از الگو یابی معادلات ساختاری بر پایه 217 پرسشنامه گردآوری شده، حاکی از آن است که رهبری تحول آفرین علاوه بر تأثیر مستقیم، به طور غیر مستقیم و از طریق فرهنگ انطباق پذیر نیز بر نوآوری سازمانی تأثیر می گذارد و این که شدت تأثیر غیر مستقیم به مراتب از تأثیر مستقیم بیشتر است. در نهایت نتایج حاصل از تحقیق مورد بحث قرار می گیرد و توصیه هایی جهت ارتقا قابلیت نوآوری در شرکت های جامعه هدف ارائه خواهد شد.

شرایط حادّ رقابتی و سیطره ی نیروهای دانشی بر عرصه ی کسب و کار، چالش های عمده ای را برای رهبران سازمان های امروزی به وجود آورده است. در چنین شرایطی، بهره گیری از سبک رهبری تحول آفرین برای توسعه ی ظرفیت های انسانی و ارتقای درجه ی تعهد سازمانی کارکنان، وجهه ی همّت بسیاری از سازمان های پیشتاز و طلایه دار قرار گرفته است. از سوی دیگر، فرهنگ سازمانی، یکی از مهم ترین اهرم هایی است که رهبران سازمان ها می توانند برای تغییر در قابلیت های کارکنان مورد بهره برداری قرار دهند. از این رو، تحقیق حاضر در نظر دارد تا در راستای رسیدن به سازوکارهای لازم برای ارتقای تعهد سازمانیِ کارکنان، اثر میانجی گری فرهنگ سازمانی بر رابطه ی بین رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی را در شرکت برق منطقه ای تهران مورد کاوش قرار دهد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها، حاکی از آن است که رهبری تحول آفرین، قادر است از طریق ترویج فرهنگ های رقابتی و سلسله مراتبی، بر روی تعهد سازمانی در شرکت مورد مطالعه، اثرگذار باشد.