حسین ولی وند زمانی

برای شناخت اندیشه نظامی هر واحد سیاسی، ماهیت مبانی دینی و ایدئولوژیک اندیشه نظامی آنها لازم و ضروری است و در این راه آگاهی از اندیشه نظامی ادیان الهی اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که بیش از نیمی از مردم جهان پیرو دو دین اسلام و مسیحیت می باشند، شناخت اندیشه نظامی آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا هدف پژوهش، مقایسه تطبیقی هدف جنگ و دفاع در اندیشه نظامی اسلام و مسیحیت و احصاء نقاط اشتراک و افتراق آن ها می باشد و برهمین اساس سوال پژوهش نیز نقاط اشتراک و افتراق هدف جنگ و دفاع در اندیشه نظامی اسلام و مسیحیت کدامند؟ تعیین گردید. پژوهش حاضر که از نوع کاربردی- توسعه ای می باشد، با روش مقایسه تطبیقی و با بهره گیری از رویکرد تحلیلی- توصیفی، به روش کیفی و به کمک نرم افزار مکس کیودا انجام شده است. یافته های پژوهش مبین این است که عمده ترین وجوه اشتراک در خصوص هدف جنگ و دفاع در اندیشه نظامی اسلام و مسیحیت در مفاهیمی همچون: مقابله به مثل، مبارزه و نابودی کفر، گسترش دین، دستیابی به صلح و عدالت گستری خلاصه می شود. افتراق اندیشه نظامی اسلام و مسیحیت در هدف جنگ و دفاع نیز به این شرح است که، دین مسیحیت اجبار به اطاعت از مسیحت و طرفداری از دین مسیح علیه ملت های غیرمسیحی را از دلایل توجیه جنگ می داند در حالی که در اسلام صرفاً جهاد دفاعی برای حفظ دین مشروع است و گسترش اسلام با جنگ فقط در خصوص کفار مجاز است نه سایر ادیان الهی. درمجموع می توان چنین بیان نمود که اندیشه نظامی اسلام و مسیحیت در خصوص هدف جنگ و دفاع، اختلاف چندانی ندارند و آنچه در ظاهر دیده می شود اختلاف در دیدگاه پیروان آنهاست.

نیروی هوایی آمریکا از سال 1990 تاکنون بطور مستمر در بحران های فراوانی در اقصی نقاط جهان به انجام عملیات پرداخته است؛ این روند از یکسو باعث خستگی و فرسودگی ناوگان فعلی نیروی هوایی شده و از سوی دیگر، گرایش نیروی انسانی با کیفیت به خدمت در نیروی هوایی آمریکا کاهش یافته و فرماندهان این نیرو را بر آن داشته است که در جهت فائق آمدن به این مشکل، اقدام به نوسازی ناوگان های هوایی با هواپیماهای پیشرفته «اف-35» و «اف-22»، جایگزینی سوخت رسان های «کِی سی-135» و «کِی سی-10» با «کِی سی-46» و بمب افکن های «بی-1» و «بی-2» با «بی-21» نمایند و با سیاست تعدیل استعداد نیروی انسانی، عمده اعتبارات را به سمت پروژه های پروازی سوق دهند. این مقاله به دنبال کشف چالش ها و مشکلات فراروی قدرت هوایی امریکا به روش توصیفی- تحلیلی در قالب کتابخانه ای(اسنادی) و پیمایشی- میدانی به کمک آمار و اطلاعات مستخرجه و منتشر شده از منابع گوناگون طی سال های 2021 – 2019 با تاکید بر برنامه های بودجه ای تخصیصی به نیروی هوایی و همچنین برگزاری جلسات خبرگی و توزیع پرسشنامه در یک جامعه متخصص و خبره در حوزه هوانوردی (به تعداد80 نفر) است. نتایج حاصل از تحلیل تحقیق نشان می دهد که عوامل اثرگذاری همچون؛ قدمت بالا و هزینه بَر بودن نگهداری و تعمیر ناوگان فعلی، پروژه های در حال توسعه، عدم تامین اعتبار به موقع، طولانی شدن روند تولید محصولات و در نهایت عدم تحقق برنامه های نوسازی، نیروی هوایی این کشور را در یک وضعیت پُراسترس و تنگنای راهبردی قرار داده و ضمن ایجاد شرایط مُبهم و چندگانه، توان رزمی نیروی هوایی آمریکا را بشدت کاهش داده است.

پژوهش حاضر باهدف تبیین تأثیر تضعیف ارتش ترکیه به واسطه کودتای نافرجام 2016 بر امنیت نظامی ج.ا.ایران به روش توصیفی–تحلیلی انجام شده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزارهایی مانند پرسش نامه و مطالعه اسناد و مدارک استفاده شده است. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده ها در بخش اسناد و مدارک، روش تجزیه وتحلیل اطلاعات کیفی بوده و با کمک تحلیل محتوی، انجام شده است و برای تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه و نظرات صاحب نظران از آمار توصیفی و استنباطی با کمک نرم افزار SPSS تحلیل های آماری لازم صورت گرفته است. مجموع جامعه آماری حدود 85 نفر می باشد که با استفاده از فرمول کوکران و جدول مورگان تعداد 42 نفر از جامعه آماری به عنوان نمونه انتخاب شد. طبق نتایج پژوهش، تضعیف ارتش ترکیه که بعد از کودتای نظامی نافرجام 2016، به دلیل پاکسازی گسترده در ارتش، حذف و تغییر فرماندهان یگان های عم ده، حذف و اخ راج کارکنان متخصص و آم وزش دیده و باتجربه، ایج اد تغییرات بنیادی در سامانه فرماندهی و شورای عالی نظامی و ایجاد تغییرات در ساختار ارتش و اشرافیت وزارت دفاع این کشور بر ارتش حاصل شده است، بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران تأثیر مثبت دارد.

با پیچیده تر شدن نظام امنیتی جهان و ظهور بازیگران جدید در عرصه تهدیدات نظامی، تغییر رویکرد دفاعی از تهدیدمحور به قابلیت محور از طریق ایجاد آمادگی های بنیادی و استحکام ساخت درونی در قدرت دفاعی کشور در مقابل تهدیدات و جنگ های احتمالی آینده نسبت به گذشته ضرورت بیشتری یافته است. فرماندهی معظم کل قوا، همواره با رصد دقیق رویدادها و تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای، در بیانات و رهنمودهایشان، در مراسم و مناسبت های مختلف، ابعاد و زوایای پیدا و پنهان تهدیدها و جنگ های آینده را به صورتی موشکافانه بیان و تحلیل نموده اند. این پژوهش با هدف تبیین ساخت درونی قدرت نیروهای مسلح برای جنگ های آینده با استفاده از فرمایش های فرماندهی معظم کل قوا   انجام شده است . در این تحقیق که با رویکرد کیفی انجام گرفته، با استفاده از روش شبکه مضامین از روش های تحلیل مضمون، چهار مضمون قابلیت سازی در فناوری و نیروی انسانی، عزم راسخ و اتحاد ملی، قدرت نظامی دانش محور و قدرت معنوی ولایت محور به عنوان مضامین فراگیر ساخت درونی قدرت نیروهای مسلح برای جنگ های آینده ارائه شده است .

از پیچیدگی های جنگ های زمینی آینده، وجود بازیگران متنوع و نیروهای نظامی و غیرنظامی درگیر در جنگ است و این تنوع، موجب افزایش ابهامات و عدم قطعیت ها در چگونگی جنگ های آینده می شود. آمادگی برای مقابله با جنگ های زمینی احتمالی آینده در منطقه شرق و جنوب شرق کشور در وضعیت معماگونه و ناپایدار کشورهای همسایه شرقی جمهوری اسلامی ایران، نیازمند شناخت کامل بازیگران اصلی جنگ است. بنابراین مساله اصلی این تحقیق، ابهام در تعداد و نوع بازیگران درگیر در جنگ زمینی آینده در این منطقه است. این تحقیق کاربردی، با رویکرد کیفی انجام شده و جمع آوری داده ها از طریق تشکیل یک پنل تخصصی شامل 22 نفر از خبرگان حوزه جنگ و مصاحبه با تعداد 9 نفر از مسئولین ارشد مرتبط که به وضعیت منطقه یاد شده اشرافیت داشتند، انجام شده است و سپس با استفاده از فرآیند تحلیل بازیگر، بازیگران اصلی در جنگ زمینی احتمالی آینده در این منطقه شناسایی و در پنج دسته، طبقه بندی شدند و سپس نقش هر دسته از بازیگران مشخص گردید.

امنیت و شیوه دستیابی به آن یکی از مهمترین موضوعاتی است که در سراسر تاریخ جامعه بشری ذهن و عملکرد بشر را به خود مشغول داشته است. پیچیدگی تهدیدات و تسری آن به تمام لایه های اجتماعی و اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی کشورهای جهان در قرن بیست و یکم آنها را به سمت سازوکارهای مختلفی برای تأمین امنیت ملی سوق داده است. یکی از مهمترین عواملی مؤثر در این روند، تحول ساختاری ارتش ها به منظور رفع ناکارآمدی های ارتش های نظام وظیفه ای می باشد. بنابراین همگام شدن نظام دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران با الگوهای غالب در نظام بین الملل و تدوین سناریوهای ارتش حرفه ای در ج.ا.ا به عنوان محور پژوهش، دغدغه اصلی محقق می باشد. برای تبیین علمی موضوع این سؤال کلی مطرح می شود که تحول نظام دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران از ارتش وظیفه ای به ارتش حرفه ای چگونه امکان پذیر است و سناریوهای ممکن برای تحول از ارتش وظیفه ای به ارتش حرفه ای کدامند. برای پاسخ به این سؤالات روش پژوهش ترکیبی مبنای این مطالعه قرار گرفت، که در آن از رویکرهای اکتشافی برای تدوین نظریه ها و گونه شناسی پژوهش ها استفاده می شود. گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه ای و روش میدانی بوده و از منابع موجود در کتابخانه ها، اطلاعات آماری رسمی و معتبر بین المللی و کاوش در سایت های اینترنتی اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده است. جامعه مورد مطالعه، پژوهش گران و متخصصین حوزه های دفاعی- نظامی می باشد. این پژوهش با هدف تبیین مکانیزم گذار از ارتش وظیفه ای به ارتش حرفه ای تدوین شده است و مهمترین نتیجه تبیین چهار سناریو در بازه زمانی1400 تا 1420 در ارتباط با فرآیند اجرایی ارتش وظیفه ای به ارتش حرفه ای است.

آینده نگاری فناوری فرآیندی پیچیده و شدیداً وابسته به ساختارهای بومی است. هدف کلی آینده نگاری فناوری، عام نوظهوری است که ممکن است منافع اقتصادی, دفاعی و اجتماعی زیادی را دربر داشته باشند. ماهیت جنگ در حال تغییر و تحول بوده و سرعت این تغییر از هر زمان دیگری در تاریخ معاصر بیشتر است. نیروی زمینی قرن بیست و یکم برای آن که بتواند در بالاترین سطح ممکن به سرعت استراتژیکی و برتری مانور دست پیدا کند، بایستی از طریق فناوری های رزم زمینی تاثیرات مربوط به آگاهی از فضای صحنه نبرد و آتش و مانور دقیق را به طور هم زمان مورد استفاده قرار دهد. هنگامی که این تغییرات به طور کامل با هم تلفیق گردند، هم افزایی حاصل از این قابلیت های مختلف موجب می شود که نیروی زمینی در میادین جنگ آینده به عامل مهمی در تصمیم گیری های ملی تبدیل شود. آینده-نگاری فناوری های دفاعی مورد نیاز در جنگ آینده، ابزاری است، که به فرماندهان و مدیران ارشد در ایجاد درک راهبردی از فناوری، به منظور اخذ تصمیمات کلان کمک می کند. این مقاله با هدف شناسایی فناور های مورد نیاز نیروی زمینی در جنگ آینده به روش دلفی تهیه گردیده است. مبانی نظری پژوهش حاضر در جنگ آینده از نظریات هافمن و کیلکولِن و در شناسایی فناوری از نظریات ون ویک و فال تأثیر گرفته است. در ادامه از نظرات خبرگی اساتید دانشگاه در حوزه های دفاعی، صنعت و فناوری بهره برداری، و داده های حاصله به روش آمیخته تجزیه و تحلیل و در نهایت فناروری های شناسایی شده ارائه گردید.

هدف از این پژوهش، تبیین و شناسایی مؤلفه ها وشاخص های ماهیت عملیات مشترک در تدوین دکترین عملیات مشترک در یکی از سازمان های نظامی می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای و به روش توصیفی با رویکرد آمیخته (کمی/ کیفی) بوده و جامعه مورد مطالعه این تحقیق، اسناد و مدارک و نشریات مرتبط و مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران این حوزه می باشد. جامعه آماری این تحقیق از مسئولین سطوح بالای نظامی انتخاب که به علت ویژگی خاص موضوع تحقیق، حجم نمونه بر حجم جامعه منطبق بوده، بنابراین نمونه گیری هدفمند و تمام شمار صورت گرفت. همچنین به منظور جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای- اسنادی و روش میدانی استفاده شده که ابزار گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای- اسنادی، فیش برداری و در روش میدانی از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که عوامل ماهیتی عملیات مشترکِ مؤثر بر الگوی تدوین دکترین عملیات مشترک (شامل یک بُعد، سه مؤلفه و نُه شاخص)، حاکی از این است که ابزار تحقیق به نحو مناسبی مؤلفه ها و شاخص های لازم برای بُعد «ماهیت عملیات مشترک» الگوی تدوین دکترین عملیات مشترک یک سازمان نظامی ج.ا.ا را تعیین و نتایج حاصل از مصاحبه با صاحب نظران و نیز جلسات خبرگی صحت آن را تأیید و به این ترتیب هدف پژوهش حاصل گردیده است.

ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک سازمان نسبتاً بزرگ به طور مستمر در زمان صلح و یا جنگ پروژه هاپروژه ها و طرح های مختلفی را در حوزه هایحوزه های آموزشی و پژوهشی برنامه ریزیبرنامه ریزی و اجرا می نمایدمی نماید. این قبیل پروژه هاپروژه ها و طرح ها در قالب تحقیقات صنعتی، نظری، مطالعات گروهی، تدوین آیین نامه ها و دستورالعمل ها، در مراکز دانشگاهی و دفاتر مطالعاتی آجا برنامه ریزیبرنامه ریزی و اجرا می گردندمی گردند. از اهداف کلان ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مختلف آن تخصیص و اجرای بهینه طرح ها و پروژه هاپروژه ها به گونه ای است ککه ضمن تحقق اهداف سازمانی را به شیوه ای مطلوب و بدون صرف منابع اضافی و ییا نادییده گرفتن ساییر محدودیت ها برآورده سازد. در تخصیص و اجرایی پروژه هاپروژه ها باییستیی معییارهایی متعددیی همچون عوامل عملیاتی، پشتیبانی، مالیی، تککنیکییکی و فنی، مدییرییتیی، محییطیی و سازمانیی مدنظر قرار گییرند. در ایین مقاله به منظور استخراج مدل مناسب انتخاب، تخصیص و اجرایی طرح ها و پروژه هایپروژه های آموزشی و پژوهشی از نظرات ککارشناسان خبره و متخصص در سطح مراکز دانشگاهی آجا استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و استخراج مدل مناسب از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) استفاده گردید در این بخش مشخص گردید که عوامل و نیازمندی سازمانی بالاترین اهمیت را در تخصیص بهینه دارا می باشدمی باشد. به منظور تعیین روایی مدل استخراج شده از روش تحلیل اهمیت عملکرد (IPA) استفاده گردید در این قسمت نیز مشخص گردید که پروژهای که در ده سال گذشته عملکرد مناسب داشتند؛ عوامل معیارهای آن از اهمیت بالایی مطابق مدل برخوردار بودند. در پایان با تائیید پیشنهادهای برای اجرایی نمودن مدل استخراج شده ارائه گردیده است.

اصلی ترین و مهم ترین شاخص توسعه یافتگی در جهان کنونی، دانش و فناوری است و به دست آوردن دانش از مهم ترین عوامل رسیدن به استقلال واقعی و رها شدن از وابستگی است و به نظر می آید این امر در سایة تحقیق و پژوهش امکان پذیر است. پژوهش به عنوان یک فعالیت نظری، ضرورت وجودی و سیطره خود را بر فعالیت های سازمان های نظامی گسترده است. اما به نظر می رسد تاکنون ارزیابی جامعی از عملکرد نظام پژوهشی آجا انجام نگرفته است. لذا، تحقیق حاضر به منظور به کارگیری روش کارت امتیازی متوازن (BSC) و نقشه استراتژی در مورد نظام پژوهش های غیرصنعتی ارتش جمهوری اسلامی ایران که دچار نارسایی و و نابسامانی نسبی است، طراحی و اجرا شده است که هدف از آن ارزیابی عملکرد این نظام با توجه به سند چشم انداز و قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا، برای هر یک ازدیدگاه های مطرح شده در نقشه استراتژی، اهداف استراتژیک و در پی آن سنجه های مناسبی برای گزارش گیری از عملکرد نظام پژوهش های غیرصنعتی آجا تدوین شده است. نتایج حاصل نشان می دهد، بیشتر اهداف استراتژیک در وضعیت نامطلوب زرد و قرمز قرار دارند و با بررسی عملکرد این اهداف و روابط علت و معلولی که در نقشه استراتژیک تعریف شده است، مشخص شد ضعف این سازمان ناشی از تعریف نادرست روابط علت و معلولی از یک طرف و همچنین عملکرد ضعیف در اهداف استراتژیک با اهمیت نسبتاً بالا در دیدگاه های مالی و ذی نفعان است. این تحقیق با توجه به ماهیت از نوع تحقیقات کاربردی- توسعه ای بوده و از نظر روش موردی- زمینه ای است. جامعه آماری تحقیق، شامل900 نفر و حجم نمونه مورد نظر این تحقیق مطابق با فرمول کوکران، تعداد 385 نفر است.

تحقیق حاضر با هدف مطالعه تأثیر تعهد مدیران عالی در چگونگی ارائه خدمات به کارکنان بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی و اثر آن بر عملکرد آنان صورت گرفته است و تعهد مدیران در قبال کارکنان با عامل های آموزش، توانمندسازی و پاداش سنجیده شده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی است که با روش پیمایشی و همبستگی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق مجموعه کارکنان شعب بانک مورد مطالعه در غرب تهران می باشند که تعداد 200 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای تک مرحله ای انتخاب شدند. داده های مورد نیاز با ابزار پرسشنامه گردآوری و با استفاده از فنون آماری نظیر ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون دو متغیره خطی، چند متغیره گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر یکدیگر نیز در نمودار تحلیل مسیر نشان داده شد.نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که تعهد مدیریت در چگونگی ارائه خدمات به کارکنان بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی تأثیر دارد، ولی فقط متغیر رضایت شغلی بر بهبود عملکرد کارکنان تأثیرگذار می باشد. سایر یافته ها نیز نشان می دهد که ابعاد تعهد مدیریت در چگونگی ارائه خدمات به کارکنان (آموزش، توانمندسازی و پاداش ها) نیز هر کدام با تعهد سازمانی و رضایت شغلی ارتباط دارند، اما فقط عوامل توانمندسازی و پاداش دارای رابطه علت و معلولی با متغیرهای تعهد سازمانی و رضایت شغلی می باشند.

این مقاله به تحلیل پدیدارشناسانه هویت رزمنده ایرانی و تأثیر آن بر جنگ آینده می پردازد. رزم ایرانی از خصلت های ویژه ای هم چون یکتاپرستی، برجستگی دوگانه خیر و شر، معاداندیشی، استشهاد و میهن دوستی برخوردار است. این خصلت های ویژه ریشه در هویت ایرانی اسلامی دارد که تأثیری ویژه در جنگ های آینده دارد.در جنگ های آینده از آنجا که بر فنآوری و انسان تکیه اساسی می شود و احتمالاً شکافی جدی به لحاظ فنآوری بین کشورها وجود دارد، لذا کارگزار اصلی آن یعنی انسان از اهمیت برخوردار می گردد. با محوریت کارگزار انسان، دوگانه هویت غیریت صورت بندی می گردد.مقاله پیشِ رو به تبیین نقش هویت در صورت بندی رزم ایرانی در جنگ آینده می پردازد و جنگ آینده را در بستر مواجهه هویت غیریت بازسازی می کند. بنابراین ابتدا هویت تعریف و بازشناسی می گردد، سپس خصلت های رزم ایرانی که ریشه در هویت ایرانی اسلامی دارد تبیین می گردد.از آنجا که پدیده جنگ، مواجهه براندازه هویت و غیریت (دشمن) است، لذا اهمیت مؤلفه هویت برای بقاء عیان می گردد. این مقاله ضمن بازسازی روش شناسانه مؤلفه های هویتی رزم ایرانی به تبیین الگوی رزم ایرانی در جنگ آینده می پردازد. در این بازسازی بیشتر بر تحلیل هویت حق جوی رزم ایرانی و تأثیر آن بر جنگ آینده تأکید خواهد شد.

دانش ژئوپلیتیک تاکنون چهار گفتمان اساسی را پشت سر گذاشته است. کشور ایران در هر یک از گفتمان های ژئوپلیتیکی استعماری، جنگ سرد، نظم نوین جهانی و زیست محیطی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و برخوردار است. نظریه پردازی هایی که در هر دوره از گفتمان های ژئوپلیتیکی صورت گرفته اند، حاوی تهدیدات و فرصت هایی برای این سرزمین بوده اند. این مقاله با تبیین نظریات اصلی ژئوپلیتیکی، در هر گفتمان تلاش دارد تا اهمیت ژئوپلیتیکی ایران را که بر هیچکس پوشیده نیست، مورد توجه قرار دهد.

فرایند جهانی شدن از سال ها قبل در حال شکل گیری بوده و جهانی شدن اقتصاد، بارزترین و مشخص ترین نمونه جهانی شدن به شمار می رود و به عبارت دیگر، از گستردگی، سرعت و عمق بیشتری برخوردار است. کشورهای در حال توسعه به جهت فرار از مرزهای بحران اقتصادی، لاجرم به توصیه ها و درخواست های کشورهای صنعتی پیشرفته در قالب پیمان ها، سازما ن ها و نهادها تن داده و قطعاً تبعات آن را هم می پذیرند. سازمان تجارت جهانی یکی از سازمان هایی است که در کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران، مباحثات زیادی در خصوص پیوستن و یا عدم پیوستن به آن مطرح بوده و این مقاله به این موضوع می پردازد.